Wat schuilt er achter de beloften van erkenning van Palestina als staat?

Te midden van de toenemende wereldwijde druk op de situatie in de Gazastrook kondigden Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada – drie grootmachten van de G7 – eind juli en begin augustus hun voornemen aan om de staat Palestina te erkennen tijdens de 80e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, die deze maand plaatsvindt. Andere landen, zoals Australië en, meer recent, België, sloten zich bij deze belofte aan. Ondertussen hebben Spanje, Ierland en Noorwegen in mei hun erkenning van Palestina als een onafhankelijke en soevereine staat officieel gemaakt.

Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada hebben ook hun basiseisen duidelijk gemaakt: een onmiddellijk staakt-het-vuren, de terugkeer van de gijzelaars en de levering van humanitaire hulp aan Gaza.

Maar zijn aankondiging kende verschillende nuances. De Franse president Emmanuel Macron riep op tot "de opbouw van de staat Palestina, het waarborgen van de levensvatbaarheid ervan en het waarborgen dat de demilitarisering van Hamas en de volledige erkenning van Israël bijdragen aan de veiligheid van iedereen in het Midden-Oosten."

Ondertussen gebruikte de Britse premier Keir Starmer de kwestie van de erkenning als waarschuwing aan het adres van de regering van Benjamin Netanyahu. Hij stelde zijn uiteindelijke aankondiging afhankelijk van "de Israëlische regering die substantiële stappen onderneemt om een ​​einde te maken aan de verschrikkelijke situatie in Gaza, een staakt-het-vuren bereikt, duidelijk maakt dat er geen annexatie zal plaatsvinden op de Westelijke Jordaanoever en zich committeert aan een vredesproces op de lange termijn dat leidt tot een tweestatenoplossing."

De Canadese premier Mark Carney was veel specifieker. Hij zei dat het zijn bedoeling is dat de Palestijnse Autoriteit "in 2026 algemene verkiezingen houdt waaraan Hamas niet kan deelnemen, en dat de Palestijnse staat wordt gedemilitariseerd."

Maar wat is het nut van het 'erkennen' van een staat die eigenlijk niet bestaat? De beslissing impliceert onder andere dat de staat Palestina in elk land een vertegenwoordiging kan openen en een ambassadeur kan hebben met dezelfde diplomatieke status als elk ander land.

In 1933 werd in de hoofdstad van Uruguay het Verdrag van Montevideo ondertekend door 19 landen, allemaal afkomstig uit Noord- en Zuid-Amerika. Hierin werden de criteria vastgelegd waaraan een nieuwe staat moet voldoen voor erkenning.

Hoewel het een overeenkomst tussen Amerikaanse landen was, werden de criteria ervan uiteindelijk door de gehele internationale gemeenschap overgenomen.

De drie belangrijkste voorwaarden zijn in principe "bevolking", "grondgebied" en "regering". Is er een permanente bevolking? Bewoont die bevolking een afgebakend gebied met grensbewaking? Heeft ze één erkende regering?

Wat de kwestie van het "volk" betreft, heeft de internationale gemeenschap in het geval van Palestina de identiteit ervan al in de jaren zeventig erkend. Enkele maanden na de onafhankelijkheidsverklaring van de Palestijnse Nationale Raad in november 1988 erkenden 78 landen het als staat. Momenteel zijn er in totaal 147 erkenningen.

Wat betreft de begrippen ‘regering’ en ‘grondgebied’ hebben de Palestijnen nooit volledige controle over hun land uitgeoefend. Sinds 2007 is er bovendien sprake van een verdeelde regering: Fatah onder leiding van president Mahmoud Abbas op de Westelijke Jordaanoever en de terroristische groepering Hamas in de Gazastrook.

Maar volgens de Libanese expert Maryz Younes, voorzitter van het International Network for the Study of Arab Societies (INASS), wordt er nog steeds volledig aan de voorwaarden voldaan.

"Het bestaan ​​van een entiteit onder bezetting heft de erkenning van een bestaande staat niet op en verhindert de activering ervan niet; het schort enkel de juridische status ervan op totdat de volledige uitoefening van de soevereiniteit is hersteld", aldus Younes in een telefoongesprek met La Nación (Argentinië) vanuit Beiroet.

"In dit specifieke geval is het niet de afwezigheid van de criteria voor erkenning die de staatssoevereiniteit in de weg staat, maar politieke factoren, met name het bestaan ​​van een bezettingsmacht die de volledige uitoefening van die vereisten verhindert. Daarom is het de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap om deze erkenning te activeren in plaats van op te schorten, zoals de bezettingsmacht wenst", voegde Younes eraan toe.

Voormalig congreslid Diego Guelar, met ruime diplomatieke ervaring als Argentijnse ambassadeur in verschillende landen, uitte soortgelijke meningen.

Erkenning heeft een belangrijke symbolische rol. Het wijst op vrede en co-existentie tussen twee naties. Ik ben Joods, en geen enkel lid van onze gemeenschap protesteerde in 2010 toen Argentinië Palestina erkende. Ik vond het een belangrijk gebaar van een land als het onze, waar Joden en moslims al generaties lang vreedzaam samenleven. Erkenning betekent de mogelijkheid ondersteunen dat Israël en Palestina in vrede kunnen samenleven ," zei Guelar.

Beide deskundigen waren het er echter over eens dat de kwesties van ‘bestuur’ en controle over ‘territorium’ in dit geval ingewikkelde uitdagingen vormen.

"De controle over het grondgebied van een Palestijnse staat zou niet de verantwoordelijkheid zijn van een traditioneel leger, maar het zou voldoende slagkracht moeten hebben om de binnenlandse aangelegenheden te beheren in een uitzonderlijke context zoals de bezetting", merkte Younes op. "En wat in ruil daarvoor nodig is, is internationale politieke wil om deze uitzonderlijke, tijdelijke realiteit te ondersteunen", voegde hij eraan toe.

Guelar verdiepte zich in de historische factoren die hebben geleid tot de huidige Palestijnse politieke situatie. "De Oslo-akkoorden van 1993 waren gericht op het consolideren van een regering met eigen veiligheidstroepen die het grondgebied konden controleren. Maar dat project werd in 2007 onderbroken toen Hamas de macht over Gaza overnam. En wat er nu gebeurt, is een 'extremisering' aan beide kanten. Hamas, aan de macht in Gaza; en in Israël, de politieke hegemonie van Netanyahu, die niets te maken wil hebben met de erkenning van een Palestijnse staat. En ik zie nu met afschuw hoeveel mensen zeggen dat de erkenning van een Palestijnse staat gelijk staat aan steun aan Hamas," zei Guelar.

Hoe dan ook, in de huidige Europese politieke context noemde de voormalige Argentijnse diplomaat het besluit van Frankrijk en Groot-Brittannië "gewoon een gebaar om het geweten te sussen".

"Geconfronteerd met een zo dramatische situatie als die in het Midden-Oosten, is het idee dat deze kan worden opgelost met een 'verklaring van wensen' een teken van extreme zwakte van Europa. Europa is niet in staat het conflict in de eigen regio, Oekraïne, op te lossen en slaagt er ook niet in om complexe interne problemen aan te pakken, zoals het migratieprobleem of de opkomst van extreemrechts", aldus Guelar.

Hoewel hij de noodzaak van de erkenning van een Palestijnse staat erkende, bleef hij pessimistisch over een blijvende oplossing voor het conflict in het Midden-Oosten.

De haat is aan beide kanten gegroeid. En vandaag de dag is er geen leider die het proces van vreedzame coëxistentie kan leiden.

"De haat is aan beide kanten toegenomen. En vandaag de dag is er geen leider die in staat is het proces van vreedzame coëxistentie te leiden, zoals Yitzhak Rabin, Shimon Peres en Yasser Arafat in 1993 probeerden", aldus hij.

Younes keek met hoop naar de kleine, kortetermijnvooruitgang die de regio enige verlichting kon brengen.

"Hoewel de huidige escalatie een tactiek is van maximale druk van de regering-Netanyahu, kan de internationale politieke wil dit omzetten in een kans om een ​​duurzame eerste onderhandelde overeenkomst te bewerkstelligen", concludeerde hij.

Rubén Guillemí - The Nation (Argentinië)

"De erkenning van Palestina als staat, meer dan een juridische handeling, is een drukmiddel om een ​​staakt-het-vuren te eisen en humanitaire hulp te faciliteren", legt José Joel Peña Llanes, doctor in het internationaal recht en hoogleraar aan de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM), uit aan El Universal ( Mexico). De internationalist wijst erop dat de erkenning van Palestina door westerse mogendheden een nieuwe internationale dynamiek teweegbrengt door te laten zien dat inactiviteit voor veel landen niet langer "houdbaar" is.

Als de erkenning formeel wordt, kan Palestina een actieve rol spelen in meer diplomatieke, economische en juridische fora. Palestina kan zich aansluiten bij multilaterale organisaties en ondersteuningsopties krijgen via formele diplomatieke betrekkingen met meer landen.

In het beste geval zouden "de economische hulpstroom en de internationale samenwerking worden gestimuleerd, wat zou bijdragen aan de institutionele ontwikkeling en de verbetering van de levensomstandigheden van de bevolking", benadrukt Peña.

De praktische impact, vooral op de korte termijn, blijft echter onzeker. "Erkenning van Palestina zal het conflict niet op zichzelf oplossen", benadrukt de expert, aangezien het omvormen van Palestina tot een volledig functionerende staat een interne reorganisatie vereist die de capaciteit van het gebied om essentiële diensten aan de bevolking te leveren, garandeert.

De erkenning van Palestina zal het conflict niet vanzelf oplossen. (...) Zodra Palestina erkend is, heeft het internationale steun nodig om zijn politieke systeem en bestuur te versterken.

"Zodra Palestina erkend is, zal het internationale steun nodig hebben om zijn politieke systeem en bestuur te versterken", waarschuwt hij. Hij benadrukt ook hoe belangrijk het is dat de Palestijnen zelf over de toekomst van hun land beslissen , aangezien de interventie van buitenlandse mogendheden in soortgelijke processen in landen als Irak, Afghanistan en Syrië "hun bevolking gemarginaliseerd heeft en ineffectief is gebleken".

"De erkenning van de Palestijnse staat door westerse mogendheden is een belangrijke en interessante ontwikkeling in de internationale diplomatie, niet vanwege het onmiddellijke effect, maar vanwege de politieke en symbolische betekenis ervan", voegt de internationalist toe.

Peña Llanes stelt ook vragen over de gevolgen die de officiële erkenning van deze erkenningen zal hebben voor het streven naar vrede in de regio. "De vraag is niet alleen hoeveel landen Palestina nog meer zullen erkennen, maar ook of deze beweging een nieuwe weg zal openen voor echte onderhandelingen, of dat het een geïsoleerde daad zal blijven die onvoldoende is gezien het lijden in Palestina."

“ De internationale druk neemt toe, maar de uitdaging blijft om die druk om te zetten in concrete daden . Daarvoor is de politieke wil van Israël en de Verenigde Staten nodig”, concludeert de internationalist.

Joyce Castillo - El Universal (Mexico).