Samira Hamidi, vertegenwoordiger van Amnesty International in Afghanistan: "Er heerst wereldwijd een legitimerend stilzwijgen over het Talibanregime."

Ballingschap geeft je veiligheid, maar geen vrede. Samira Hamidi, mensenrechtenverdediger en campagnevoerder van Amnesty International in Afghanistan , zegt dit direct en indirect op verschillende punten in het interview met deze krant. De laatste keer dat ze voet in haar land zette, was in 2021. Vanwege veiligheidsredenen kon ze niet terugkeren. Vanuit Londen zet ze zich in om ervoor te zorgen dat de internationale gemeenschap de Taliban niet legitimeert. Ook beschermt ze dissidenten en vecht ze ervoor dat de rechten van Afghaanse vrouwen niet verder worden geschonden. Dat was de boodschap die hij deze week ook aan de Spaanse autoriteiten in Madrid overbracht.

"Het gebrek aan internationale reactie, de verlating, is een enorme teleurstelling. Er heerst wereldwijd een legitimerende stilte ten opzichte van het Talibanregime", benadrukt hij.

Deze activiste werd 46 jaar geleden in Kaboel geboren en heeft zich ingezet voor de Europese Unie, het Ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP), UN Women en ambassades in verschillende Europese landen. Haar focus ligt altijd op mensenrechten, met name die van vrouwen.

"Vier jaar geleden dachten de Taliban dat ze dezelfde vrouwen zouden vinden die ze na hun eerste regering, tussen 1996 en 2001, hadden achtergelaten, toen we werden beroofd van onderwijs en politieke rechten, toen we onzichtbaar en kwetsbaar waren. Maar al snel zagen ze dat dat niet het geval was ", zegt ze.

Vragen. Hoe kun je vanuit ballingschap voor Afghanistan werken?

Antwoord. Het heeft lang geduurd voordat ik accepteerde dat we alles kwijt waren waar we al die jaren zo hard voor hadden gewerkt. Er zijn dagen dat ik wakker word en nog steeds niet kan geloven dat meisjes in mijn land niet meer naar de universiteit kunnen . We namen veel risico's en werkten onvermoeibaar om van Afghanistan een goede plek voor vrouwen te maken. Maar dat is niet gelukt. Persoonlijk mis ik de drukte op straat in Kabul enorm, de vervuiling, het lawaai... Alles. Ik heb een goed en veilig leven in Londen, maar ik ervaar geen rust. Het enige dat mij geruststelt, is dat ik bij Amnesty International als een machine werk. Omdat? Omdat het een belangrijke gesprekspartner is en ik geloof dat ik een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de situatie in mijn land, met name voor vrouwen.

V. Is dit een onderdeel van de boodschap die u aan de Spaanse autoriteiten hebt overgebracht?

A. Ik wilde de ambtenaren die ik ontmoette, benadrukken dat er een verantwoordingsmechanisme moet worden opgezet om de Taliban ter verantwoording te roepen. Ik heb hen ook gevraagd om hun steun aan Afghaanse vrouwen te handhaven en te vergroten . Zowel degenen die hier zijn als degenen die al lange tijd in het buitenland verblijven en wachten op een visum om naar Spanje te komen. Ik weet dat het langdurige processen zijn, maar het zou heel positief zijn als ze versneld zouden kunnen worden.

Er zijn dagen dat ik wakker word en nog steeds niet kan geloven dat meisjes in mijn land niet meer naar de universiteit kunnen. We namen veel risico's en werkten onvermoeibaar om van Afghanistan een goede plek voor vrouwen te maken.

V. Wat vertellen de vrouwelijke activisten die in Afghanistan zijn gebleven u?

A. Twintig jaar lang hebben we onszelf opgeleid, zijn we volledig gaan werken, hebben we gereisd, waren we onderdeel van de maatschappij en hebben we veel bijgedragen aan die maatschappij. Het was een ontwaken van onze rechten. De Taliban geloofden dat ze dezelfde vrouwen zouden terugvinden die ze in hun eerste regering tussen 1996 en 2001 hadden achtergelaten, toen we verstoken waren van onderwijs en politieke rechten, toen we onzichtbaar en kwetsbaar waren. Maar ze zagen dat dat niet zo was. Ze beseften dat er meer verzet was en vooral een gezamenlijk geluid van vrouwen, zowel binnen als buiten Afghanistan. De vrouwen die gebleven zijn en zich vanuit het land blijven inzetten , dagen de Taliban elke dag uit . Hun aanwezigheid alleen al is een manier om weerstand te bieden. Zij zijn degenen die echt dapper zijn. Zij weten welke risico's ze nemen en vinden duizenden tactieken om vooruit te komen .

V. Kunt u ons vertellen over een activist die een bijzondere impact op u heeft gehad?

R. In Afghanistan zijn er niet veel mannen die openlijk het recht van meisjes en jonge vrouwen om te studeren verdedigen. Daarom wil ik één van hen herdenken, Matiullah Wesa , die in 2023 werd gearresteerd en zeven maanden gevangen zat. Zijn huis werd doorzocht en een deel van zijn familie, vooral zijn moeder, werd vernederd. Het deed heel veel pijn. Hij is een zeer moedige activist, die tot op de dag van vandaag in het land actief is.

V. Merkt u dat de internationale gemeenschap zich stilhoudt of de Taliban normaliseert?

R. Het gebrek aan internationale respons en het opgeven zijn een grote teleurstelling. Wereldwijd heerst er een legitimerend stilzwijgen over het Talibanregime. Maar we blijven gegevens en rapporten publiceren en druk uitoefenen op regeringen, de VN en andere internationale belanghebbenden. Amnesty International heeft 10 miljoen leden en de betrokkenheid en mobilisatie van deze mensen is onze grootste kracht. Zo heeft de aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in januari arrestatiebevelen aangevraagd voor de opperste leider van de Taliban, Haibatullah Akhundzada, en een andere hoge Talibanfunctionaris vanwege hun vermeende betrokkenheid bij de misdaad tegen de menselijkheid van gendervervolging in Afghanistan. Dit goede nieuws komt niet vanzelf; Er zit veel werk, veel activisme en veel druk achter.

De vrouwen die gebleven zijn en zich vanuit het land blijven inzetten, verzetten zich elke dag tegen de Taliban. Hun aanwezigheid alleen al is een manier om weerstand te bieden

P . Hoe is Amnesty International vertegenwoordigd in Afghanistan en hoe slaagt de organisatie erin rapporten op te stellen waarin de misstanden in het land aan de kaak worden gesteld?

A. Helaas hebben we geen mensen van onze organisatie ter plaatse, vanwege de extreme risico's die het werken ter verdediging van de mensenrechten in Afghanistan met zich meebrengt. Onze rapporten komen tot stand via contacten met demonstranten, journalisten, vrouwen en activisten die nog in het land zijn en met wie wij veilige communicatiekanalen vinden. We moeten heel voorzichtig zijn, want we kunnen ze niet beschermen. Bovendien is Amnesty International een bekende organisatie, die niet bepaald geliefd is bij de Taliban. Daarnaast voeren we veel interviews uit met groepen in ballingschap en met geëvacueerden. Afhankelijk van het onderwerp maken we ook gebruik van andere middelen, zoals satellietbeelden, om de benodigde informatie te verzamelen.

V. Wanneer hebt u voor het laatst onderzoekers naar Afghanistan kunnen sturen?

A. Ik verliet Afghanistan in 2018 toen ik bij Amnesty International ging werken. Ik reisde in die tijd wel vaak voor mijn werk. Sinds 2021 ben ik er om veiligheidsredenen niet meer geweest. In 2022 konden twee niet-Afghaanse onderzoekers van de organisatie naar Afghanistan reizen om aan twee rapporten te werken: één over de situatie van vrouwen en een ander over deportaties en de situatie aan de grenzen. Sindsdien hebben we verschillende rapporten gepubliceerd en ik geloof niet dat de Taliban onze aanwezigheid nu nog zou goedkeuren.

P . De Taliban hebben meer dan 100 decreten uitgevaardigd, waarvan er veel gericht zijn op het onzichtbaar maken van vrouwen. Zijn er dingen die je bijzonder gekwetst of verrast hebben?

R. Het verbod op vrouwen om een ​​opleiding te volgen om in de gezondheidszorg te werken. Er zullen geen vrouwelijke artsen, verpleegsters en vroedvrouwen meer zijn. Wie gaat er voor de vrouwen zorgen? Afghanistan is een zeer traditioneel land en in sommige delen mag een mannelijke arts geen vrouwelijke patiënt onderzoeken. Wat gebeurt er in deze delen van het land als een vrouw bevalt of een ernstig gezondheidsprobleem krijgt?

Er zullen geen vrouwelijke artsen, verpleegsters en vroedvrouwen meer zijn. Wie gaat er voor de vrouwen zorgen?

V. Er zijn ook berichten over een zorgwekkende toename van kindhuwelijken.

R. Dat is nog eens een drama. In sommige delen van het land werden nog steeds gedwongen huwelijken geregistreerd voordat de Taliban terugkeerde. Maar het aantal gedwongen huwelijken nam af omdat er voor het eerst een wet was die vrouwen beschermde en deze praktijken strafbaar stelde. Er bestond ook een speciale rechtbank voor dit soort mishandeling en er waren zelfs opvangcentra om vrouwen en meisjes te beschermen. De vooruitgang was enorm. Ik herinner me dat ik een paar jaar geleden een afgelegen plattelandsgebied in de regio Bamiyan bezocht. Daar vertelde een groep ongeschoolde boerinnen mij dat ze hun dochters naar de stad hadden gestuurd om te studeren, omdat ze niet wilden dat ze in het dorp zouden blijven en jong zouden trouwen. De mentaliteit veranderde.

V. Momenteel zijn we ook getuige van een toename in de deportaties van Afghanen uit Pakistan. Volgens de VN bedroeg het aantal deportaties in april 30.000 .

A. Deze gedwongen repatriëringen schenden het beginsel van non-refoulement, dat wil zeggen het recht van een persoon om niet te worden teruggestuurd naar een land waar hij of zij het risico loopt op ernstige schendingen van zijn of haar meest fundamentele rechten . Dit is wat er gebeurt met Afghaanse vluchtelingen en asielzoekers in Pakistan, vooral vrouwen, die voor hun leven moesten vluchten. Daarom blijven wij er bij de Pakistaanse autoriteiten op aandringen dit recht te respecteren.