"Ik heb hier rust gevonden": tijdens haar artistieke residentie in Monaco creëert de Ivoriaanse kunstenares Lætitia Ky schoonheid met haar haar

Een achtbaan, zo omschrijft Lætitia Ky haar carrière. Haar werk staat in de kunstwereld bekend om de originaliteit en kracht van haar foto's. Beelden die ze in haar eentje maakt, waarbij ze zichzelf voor de camera ensceneert, omringd door vormen die ze met haar haar vlecht en boetseert: een duif, een paraplu, een gezicht, een logo. Onder het amusement door vertelt haar aanpak verder over de kronkels en kronkels van haar gedachten.

De rode draad is altijd geweest om op te komen voor zwarte schoonheid. Een schoonheid die ik lange tijd heb afgewezen, omdat ik opgroeide in Ivoorkust in een omgeving die me daartoe aanzette. Om me heen stijlden alle vrouwen hun haar met een chemisch product. Een routine die ik al op mijn vijfde moest beginnen. En ik heb mijn persoonlijkheid opgebouwd rond het idee dat ideaal haar steil moet zijn. Het is niet erg goed voor je zelfvertrouwen en ik was een erg zelfbewuste tiener.

“Ik wilde mijn grenzen verleggen”

Dictaten zijn hardnekkig in de Ivoriaanse cultuur, waar natuurlijk, pluizig haar als lelijk wordt gezien. De tiener begon zichzelf af te vragen op de dag dat ze een kwart van haar haar verloor door een kapsel dat te strak zat op haar lijdende hoofdhuid. "Ik zocht op YouTube naar hoe ik mijn haar kon laten groeien en stuitte op video's van vrouwen uit de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Ik was zestien en het was de eerste keer dat ik zwarte vrouwen met natuurlijk haar zag die gelukkig waren. Het deed me afvragen waarom we onze aard probeerden te veranderen."

Lætitia Ky besloot toen haar hoofd kaal te scheren, om helemaal opnieuw te beginnen. En het waren – wederom – afbeeldingen van kapsels die vrouwen in prekoloniaal West-Afrika droegen die haar naar natuurlijke vlechten leidden. "Het waren als abstracte sculpturen gemaakt van haar. In deze samenlevingen was haar niet alleen esthetisch; het stelde mensen in staat hun sociale klasse, hun etniciteit en hun beroep te communiceren. Het maakte me nieuwsgierig naar het experiment."

Ze werd haar eigen model en weefde haar haar met extensions, afhankelijk van haar eigen ideeën en worstelingen, om vormen op haar hoofd te creëren waarmee ze zichzelf fotografeerde. Ze publiceerde het resultaat op Instagram. "Eerst waren het geometrische vormen, daarna wilde ik mijn grenzen verleggen door meer verfijnde dingen te bedenken, ook al deed ik alles zelf, door mezelf te fotograferen met mijn telefoon, met de zelfontspanner en de kleurrijke muren van ons huis als achtergrond."

Op een dag ging een reeks foto's viraal waarin ze zich een tweede paar handen voorstelde met haar haar om haar gezicht. Zoals vaak het geval is in de digitale wereld, raakte de machine al snel uit de hand. De jonge vrouw gaf haar marketingstudie op, net toen de deuren naar de kunstwereld opengingen. "Kunstenaar worden was geen carrière voor mijn ouders. Maar werken op kantoor was niet het leven dat ik wilde, en mijn moeder begreep dat. Met die eerste reeks virale foto's voelde ik diep van binnen dat ik iets op het spoor was waarmee ik er mijn brood mee kon verdienen."

Het bureau Elite zag haar als vertegenwoordiger van haar land in een wedstrijd. Vervolgens selecteerde een Italiaanse galerie haar voor deelname aan de prestigieuze Biënnale van Venetië in 2022, waar Lætitia Ky haar werk voor het eerst ontdekte aan de muren van een tentoonstellingsruimte.

"Veel dingen wekken mijn afkeer"

De Venice-aflevering werkt als een boost voor haar zelfvertrouwen, wat tot uiting komt in haar werk, dat inmiddels door een half miljoen mensen op Instagram wordt gevolgd. "Toen ik mijn eerste foto's zag, was er niets politieks aan, maar zodra er een paar viraal gingen, kreeg ik veel berichten van zwarte vrouwen, vooral uit de Verenigde Staten en Frankrijk. Ze vertelden me dat het zien van mijn foto's hen het vertrouwen gaf om van hun haar en huid te houden. Ik was me niet bewust van dit effect en ik wilde er meer aandacht aan besteden. Ik ben altijd al een schreeuwer geweest, het ging heel natuurlijk, omdat ik me door veel dingen erger, vooral de behandeling van Afrikaanse vrouwen. Afrikaans of niet, trouwens. De ongelijkheid van vrouwen is overal. Ik heb zoveel onrecht gezien dat me tegenstond."

Haar vlechten vertellen op elke foto een verhaal, waarin ze direct of subtiel de mannelijke overheersing aan de kaak stellen. En waarin ze het zwarte vrouwenlichaam prijzen, een pad dat met name is uitgestippeld door iconische Naomi Campbell, Beyoncé en Rihanna, die hun steentje hebben bijgedragen aan de acceptatie van zwarte schoonheid. "Ook al," nuanceert de kunstenares, "zijn deze vrouwen verplicht zich te conformeren aan bepaalde normen die niet die van zwarte schoonheid zijn. We zullen Beyoncé of Rihanna, die ik aanbid, nooit met een afro zien. En dat is geen probleem, want ze zijn vrij om te dragen wat ze willen, maar het zegt veel dat zelfs zwarte iconen codes hanteren die niet zijn wie we van nature zijn. Ik hou van actrice Lupita Nyong'o, die zich natuurlijk toont. Als klein meisje had ik geen voorbeeld van een vrouw die volledig alles accepteert wat het betekent om zwart te zijn."

"In Monaco vond ik rust"

In Monaco, waar ze tot september resideert in een van de nationale studio's die uitgeleend zijn aan kunstenaars met verschillende achtergronden, heeft Lætitia Ky een serie foto's gemaakt waarin ze haar technieken combineert. "Ik definieer mezelf graag als een veelzijdig kunstenaar. Ik gebruik verschillende media, ik schilder, ik schrijf, ook al sta ik bekend om het modelleren van mijn haar," herinnert ze zich.

Ze fotografeerde zichzelf in de studio of in de straten van Monaco, versierd met haar kapsels. Vervolgens bewerkte ze de beelden, waarbij ze met verf tussenbeide kwam om werken te creëren die het midden houden tussen fotografie en canvas, en die bijzonder succesvol zijn. Een nieuwe vorm van expressie die zich ontvouwde in het Prinsdom, waar de kunstenares zich vestigde. "Ik vond hier rust, ik haalde adem, ik laadde mijn batterijen op."

Afgelopen mei kon ze ook naar Cannes, waar de film Promised Heaven , waarin ze speelt, werd geselecteerd voor het filmfestival. Weer een vlecht in haar haar, die van een actrice. Welke richting wil ze met haar carrière op? "Ik heb weinig langetermijnvisie," waarschuwt ze. "Ik ga met de stroom mee, maar ik heb kleine dingen die me vertellen dat ik op de goede weg ben."