Medisch geassisteerde voortplanting na overlijden: de rechtbanken overwegen opnieuw de mogelijkheid om sperma van een overleden donor te gebruiken

Hierbij voert een vrouw na de dood van haar partner een medisch begeleide voortplanting (MAP) uit door inseminatie met het sperma van haar partner of door implantatie van een embryo dat is verwekt met gameten van de partner en vervolgens is ingevroren.

De Bioethics Act uit 2021 bevestigde dat het overlijden van een van de partners een obstakel vormt voor inseminatie of embryotransfer. De Public Health Code biedt drie opties voor het overlevende partner: toestemming geven voor de transfer van de embryo's naar een ander partner, gebruik voor onderzoek of vernietiging.

Een complex ethisch en juridisch debat

België, Spanje, Nederland en het Verenigd Koninkrijk staan ​​medisch begeleide voortplanting na de dood toe, soms onder voorwaarden, waaronder de formele toestemming van de man. Duitsland, Denemarken, Italië en Zwitserland verbieden het daarentegen, evenals Frankrijk.

Het onderwerp vormde het onderwerp van een levendig debat in parlementsleden tijdens de laatste herziening van de wet op de bio-ethiek.

Voormalig minister van Volksgezondheid Agnès Buzyn had met name geschat dat postume medisch geassisteerde voortplanting "vrouwen in een eindeloze rouw" zou kunnen brengen. Haar collega bij Research, Frédérique Vidal, noemde het risico van "druk" die de nabestaanden van de overledene op de weduwe zouden kunnen uitoefenen.

Waarom is Frankrijk zo terughoudend?

Verdedigers van de maatregel wijzen op de paradox dat het toestaan ​​van medisch geassisteerde voortplanting voor alleenstaande vrouwen tegelijkertijd een weduwe verbiedt een reeds lopend 'ouderschapsproject' voort te zetten.

Collectief Bamp, een vereniging van patiënten die medisch geassisteerde voortplanting ondergaan, hekelt met name de "hypocrisie" en het "cynisme" van de wet, die vrouwen toestaat "hun embryo's te doneren en een spermadonatie te vragen aan een vreemde."

De socialistische parlementslid Arthur Delaporte zei dat hij een wetsvoorstel had ingediend om de wetgeving te wijzigen. Hij noemde de strijd "legitiem" en "de moeite waard om voort te zetten".

Gedeelde experts

De Nationale Raad voor Ethiek (CCNE) heeft zich uitgesproken tegen het gebruik van cryopreserved sperma. De raad benadrukt dat de "toestemming van de toekomstige ouder op het moment van de voortplanting zelf" "moeilijk te verifiëren" is.

Hij zei daarentegen voorstander te zijn van embryotransplantatie na het overlijden van de man, op voorwaarde dat de man tijdens zijn leven zijn toestemming voor deze mogelijkheid had gegeven en dat de betreffende vrouw "medische en psychologische ondersteuning" zou krijgen.

Wat het erfrecht betreft, zou het inderdaad "aangepast" moeten worden om "rekening te houden met de bijzondere situatie van een kind waarvan de geboortedatum valt buiten de vermoedelijke periode van conceptie", maar deze "juridische moeilijkheden" zijn niet "onoverkomelijk", aldus de CCNE.

Hoe ziet de toekomst van de Franse wetgeving eruit?

De Franse rechtbanken hebben verzoeken om postume voortplanting op Franse bodem steeds afgewezen, maar hebben in ten minste twee gevallen, vanwege "bijzondere situaties", de overdracht van gameten naar het buitenland toegestaan.

Een lijn die in 2023 door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) werd bekrachtigd.

Naar aanleiding van een zaak die was aangespannen door twee vrouwen die gameten en embryo's naar het buitenland wilden exporteren, oordeelde het EHRM dat de Franse staat "zijn beoordelingsmarge niet had overschreden" en oordeelde dat het verbod op postume inseminatie een "politieke keuze" was.

Ze betwijfelde echter of dit verbod nog relevant is, aangezien medisch geassisteerde voortplanting in 2021 ook voor alleenstaande vrouwen toegankelijk wordt.