De petitie tegen de Duplomb-wet, die op 10 juli door een student werd gelanceerd, heeft meer dan 1 miljoen handtekeningen verzameld: Wat moet er nu gebeuren?

In een interview met AFP voorspelde grondwetdeskundige Anne-Charlène Bezzina "een echte Chinese puzzel" waarin parlementaire fracties, de president van de Republiek, de Constitutionele Raad en de bestuursrechter allemaal hun rol zullen spelen.

- Een ongekend debat in de Assemblee?

De mogelijkheid van online petities dateert uit 2019 en is een teken van de gewenste openheid van de Assemblee voor burgerdebatten. Dit is een heel concreet voorbeeld van participatieve democratie dat de grenzen zou kunnen verleggen.

De symbolische mijlpaal van 500.000 handtekeningen is inmiddels ruimschoots bereikt en de Conferentie van Voorzitters van de Nationale Assemblee kan, conform haar reglement, gemakkelijk besluiten om een debat in de Kamer te organiseren.

Dat wil niet zeggen dat de wet inhoudelijk opnieuw wordt bekeken, maar het is wel de eerste keer dat dit gebeurt onder de Vijfde Republiek en gezien de mobilisatie van burgers zal de wet extra nauwkeurig worden onderzocht.

Op 8 juli werd deze wet aangenomen met 316 stemmen voor en 223 stemmen tegen. Zouden de afgevaardigden hun standpunt kunnen herzien en overwegen de wet in te trekken, als deze inmiddels door de president van de Republiek is afgekondigd? Niets is minder zeker.

Maar als dat het geval zou zijn, zou dat vleugels geven aan oppositiegroepen, met name de Groenen, die op elk moment een wetsvoorstel zouden kunnen indienen met daarin de intrekking van de wet-Duplomb en het artikel over de herinvoering van het pesticide acetamiprid als uitzondering. Dan zou alles weer op het spel staan.

- De Constitutionele Raad nam het woord

De linkse afgevaardigden hebben op 11 juli beroep aangetekend bij de Constitutionele Raad, die een maand de tijd heeft om uitspraak te doen.

Zij hopen op een afkeuring, vooral omdat er eerder al een motie van afkeuring is ingediend over de wet-Duplomb. Daardoor kon er in de Kamer geen echt debat plaatsvinden.

Het is zeer onwaarschijnlijk dat de Wijzen zullen oordelen over procedurele gebreken: ze hebben in het verleden al bepaald dat moties van afwijzing, die door de oppositie als "afgeleid" van de geest van het voorstel werden beschouwd, niet binnen hun bevoegdheid vallen.

De linkse parlementsleden zijn in hun beroepschrift ook van mening dat de herinvoering van acetamiprid in strijd is met twee grondwettelijke beginselen: het voorzorgsbeginsel, dat vereist dat ernstige milieuschade ook wordt voorkomen in gevallen van wetenschappelijke onzekerheid, en het non-regressiebeginsel, dat verbiedt om terug te draaien op de vooruitgang op het gebied van milieubescherming.

Ze zijn echter zeer algemeen en de concrete gevolgen ervan zijn voor interpretatie door de wetgever vatbaar.

Het lijkt daarom onwaarschijnlijk dat de wet als geheel gecensureerd zal worden. Aan de andere kant zullen er ongetwijfeld interpretatievoorbehouden zijn: de Wijzen zullen om garanties vragen op bepaalde specifieke punten.

- Uitstel van bekendmaking?

"Zodra de Constitutionele Raad is afgerond, moet de president van de Republiek de wet afkondigen. Hij kan deze afkondiging echter uitstellen en een tweede beraadslaging in het parlement verzoeken.

Het staatshoofd zou, als hoeder van de nationale cohesie, voor deze optie kunnen kiezen, aangezien in dit geval een aanzienlijk aantal burgers zich verzet tegen wat er in het parlement is gestemd.

- Een niet-toepasselijke wet? -

De herinvoering van acetamiprid vereist uitvoeringsbesluiten. De wet voorziet simpelweg in een evaluatieclausule na een periode van drie jaar, om te garanderen dat nog steeds aan de gebruiksvoorwaarden wordt voldaan.

We zien duidelijk dat de wetgever op eieren loopt.

Tegen de uitvoeringsbesluiten kan zeker beroep worden aangetekend bij de bestuursrechter. De rechter kan zich uitspreken over het voorzorgsbeginsel of oordelen dat er sprake is van ongelijke behandeling tussen boeren – bijvoorbeeld tussen degenen die het recht hebben om het bestrijdingsmiddel te gebruiken en degenen die dat niet hebben. Zolang de besluiten voor de rechter worden aangevochten, is de wet niet van toepassing.