Wet Duplomb: Constitutionele Raad censureert herinvoering van acetamiprid

Op donderdag 7 augustus heeft de Constitutionele Raad de meest controversiële bepaling van de wet-Duplomb gecensureerd. Deze bepaling voorzag in de voorwaardelijke herintroductie van een verboden pesticide uit de familie van de neonicotinoïden, omdat dit volgens de wijzen in strijd was met het Milieucharter.

De FNSEA (Nationale Federatie van Landbouwvakbonden) reageerde onmiddellijk en noemde dit besluit "schokkend, onaanvaardbaar en onbegrijpelijk". "Het is onaanvaardbaar dat de Constitutionele Raad te veel omzettingen" van de Europese wetgeving toestaat , die acetamiprid tot 2033 in de Europese Unie toestaat, aldus Jérôme Despey, vicevoorzitter van de machtige landbouwvakbond.

De Confédération paysanne, de op twee na grootste landbouwvakbond, was daarentegen verheugd over de ‘etappeoverwinning’ en riep op tot ‘voortdurende druk om een heroriëntatie van het landbouwbeleid te bewerkstelligen’ .

De Constitutionele Raad daarentegen valideerde de administratieve vereenvoudigingen die waren toegekend aan grotere veehouderijen, evenals aan de aanleg van wateropslagfaciliteiten voor landbouwdoeleinden – zij het met enige bedenkingen bij deze tweede maatregel. De Raad was tevens van oordeel dat de procedure voor de aanneming van de tekst, die door zijn eigen aanhangers in de Vergadering was verworpen, in overeenstemming was met de Grondwet.

Emmanuel Macron "heeft terdege nota genomen van het besluit van de Constitutionele Raad en zal de wet, zoals die uit dit besluit voortvloeit, zo snel mogelijk afkondigen", zo reageerde het Élysée-paleis onmiddellijk.

De Duplomb-wet, die begin juli met steun van de regering door het parlement werd aangenomen , is ondanks de zomer onderwerp geweest van een wijdverbreide protestbeweging, ook binnen de wetenschappelijke gemeenschap. Een petitie die oproept tot intrekking ervan heeft meer dan 2,1 miljoen handtekeningen verzameld.

De herinvoering van acetamiprid, sinds 2018 verboden in Frankrijk maar elders in Europa toegestaan, heeft de protesten aangewakkerd. De machtige landbouwvakbond FNSEA – waar senator Laurent Duplomb uit LR vandaan komt – eiste de terugkeer ervan voor bieten- en hazelnootproducenten.

De Constitutionele Raad, recentelijk voorgezeten door Richard Ferrand, werd dus gedwongen een besluit te nemen onder druk van zowel de publieke opinie als de landbouwwereld. Uiteindelijk oordeelde de Raad dat "wegens een gebrek aan voldoende toezicht" deze maatregel in strijd was met "het kader dat door de jurisprudentie is vastgelegd in het Handvest van het Milieu" . Dit handvest heeft constitutionele waarde.

In hun besluit herinneren de wijzen eraan dat neonicotinoïden "een impact hebben op de biodiversiteit, met name op bestuivende insecten en vogels" en "risico's voor de menselijke gezondheid met zich meebrengen" .

In 2020 stemden ze in met een tijdelijke vrijstelling van hun verbod, beperkt tot de bietensector en zaadcoating.

Deze keer keurt de Constitutionele Raad de in de wet opgenomen uitzondering af, omdat deze volgens hem niet in de tijd of aan een bepaalde sector gebonden is en ook betrekking heeft op spuiten, waarbij een groot risico op verspreiding van stoffen bestaat.

Door een dergelijke uitzondering in te voeren, heeft de wetgever "het recht op een evenwichtige en gezonde leefomgeving, zoals gewaarborgd door artikel 1 van het Handvest van het Milieu, ontdaan van wettelijke waarborgen", schrijven de wijzen in hun besluit.

Ook werden bepalingen betreffende de bestrijding van bepaalde milieudelicten, die als "wettelijke bepalingen" werden beschouwd, gecensureerd. Dit betekent dat ze niet voldoende verband hielden met de oorspronkelijke tekst.

De Duplomb-wet, gepresenteerd als een van de reacties op de grote landbouwprotesten van 2024, werd aangenomen met de stemmen van de regeringscoalitie en extreemrechts. Links, dat in opstand kwam, had de kwestie voorgelegd aan de Constitutionele Raad .

Naast bepaalde bepalingen betwistte ze ook de procedure die in de Vergadering werd gebruikt om de tekst aan te nemen. De verdedigers ervan hadden de tekst zelf volledig verworpen om de ongeveer 3500 ingediende amendementen – waarvan vele van de Groenen en de Insoumis – te omzeilen, waardoor de behandeling ervan in de Kamer onmogelijk werd.

De Constitutionele Raad was echter van mening dat de aanname van deze voorlopige motie van verwerping "noch het recht van amendement, noch de vereisten van duidelijkheid en oprechtheid van het parlementaire debat negeerde." Het behoorlijke verloop van het democratische debat veronderstelt dat "parlementariërs en de regering ongehinderd gebruik kunnen maken van de procedures die tot hun beschikking staan", aldus de Raad.

Met betrekking tot de maatregelen inzake bepaalde waterbergingswerken met een agrarisch doel, waarvoor de wet Duplomb met name een vermoeden van groot algemeen belang bevat, heeft de Constitutionele Raad twee interpretatievoorbehouden geformuleerd.

De genomen maatregelen mogen niet toestaan dat monsters worden genomen uit traagheidsgronden, die langzaam leeglopen of zich langzaam vullen, en moeten voor de rechter kunnen worden aangevochten.

De wijze mannen keurden uiteindelijk zonder voorbehoud de door sommige boeren met spanning verwachte bepalingen goed met betrekking tot de varkens- en pluimveehouderij, waarvoor voor een bepaald aantal dieren voorafgaande toestemming vereist is. De wet voorziet onder andere in een verhoging van deze drempels. Emmanuel Macron heeft nu twee weken de tijd om de wet in te voeren.