In Kananaskis bleef de G7 bijeen, maar er waren tekenen van spanning

Nadat premier Mark Carney en president Donald Trump maandagochtend 30 minuten lang één op één met elkaar hadden gesproken, maar voordat hun teams zich bij elkaar voegden om het gesprek voort te zetten, nodigden de twee leiders verslaggevers en televisiecamera's uit in een vergaderruimte in Kananaskis, Alabama, zodat ze getuige konden zijn van de formele uitwisseling van beleefdheden.

Carney opende met een gelukkige verjaardag voor de president en besteedde vervolgens aandacht aan het 250-jarig jubileum van het Amerikaanse leger (de reden voor Trumps militaire parade in Washington afgelopen weekend ). De premier verwees vervolgens naar het feit dat dit de 50e verjaardag was van deze bijeenkomsten van de leiders van 's werelds machtigste democratieën.

"En de G7 is niets zonder Amerikaans leiderschap, jullie persoonlijke leiderschap, leiderschap van de VS", aldus Carney.

Eerlijkheidshalve zei Carney ook tegen de Duitse bondskanselier Friedrich Merz dat "we nergens zouden zijn zonder Duitsland en zonder u persoonlijk", en hij zei dat de Franse president Emmanuel Macron, de huidige deken van de G7-leiders, "essentieel" leiderschap bood. Maar misschien heeft deze suggestie aan Trump, gezien de context, een andere weerklank.

Aan de ene kant was dit ongetwijfeld een compliment voor de president persoonlijk. Misschien kon het zelfs worden opgevat als een smeekbede aan de Verenigde Staten om betrokken te blijven bij en verbonden te blijven met de landen van de G7.

Op een ander niveau zou het kunnen worden opgevat als een simpele vaststelling van het voor de hand liggende – over het centrale, historische belang van de Verenigde Staten voor de G7, over de Amerikaanse invloed op een orgaan dat op basis van consensus opereert of over de simpele wiskundige realiteit dat de G7 zonder de Verenigde Staten de G6 zou zijn.

Op een hoger niveau hadden Carney's opmerkingen wellicht kunnen ingaan op de centrale spanning tijdens de bijeenkomsten van deze week in Kananaskis en de grotere vragen over het nut en de toekomst van de G7 in een wereld waarin Trump president van de Verenigde Staten is.

Op een ander niveau is er ook de vraag of de Verenigde Staten nog steeds voorop willen lopen, of in welke richting en op welke manieren.

Je zou kunnen zeggen dat een deel hiervan, of zelfs alles, een schaduw heeft gezwaaid over de twee dagen van vergaderingen die Carney voorzat in Alberta — twee dagen die zowel de potentiële waarde als de reële spanningen van een groepering die in ieder geval haar vijftigste vergadering heeft overleefd zonder uit elkaar te vallen, aan het licht brachten.

Inderdaad, enkele ogenblikken na Carney's openingstoespraak werd de uitdaging om consensus te vinden luid en duidelijk toen Trump, ongevraagd, (opnieuw) begon te klagen over het feit dat Rusland in 2014 was uitgesloten van wat voorheen de G8 was . Toen een verslaggever hem vroeg of China ook uitgenodigd moest worden, stemde Trump in.

Carney, die steeds meer zin leek te hebben om verder te gaan met de rest van zijn ontmoeting met de president, stapte uiteindelijk naar voren en moedigde de verslaggevers aan om door te gaan.

Op dat moment was het nog ongeveer een uur tot de officiële start van de 50e bijeenkomst van de G7. Kort na afloop van zijn ontmoeting met Trump zou Carney naar buiten gaan om iedere leider officieel te verwelkomen op de top.

"We komen bijeen op een van die keerpunten in de geschiedenis. Een keerpunt waarop de wereld naar deze tafel kijkt voor leiderschap," zei Carney, misschien een beetje hoopvol, toen de leiders zich rond een ronde tafel verzamelden om hun formele gesprekken te beginnen. "We zijn het misschien niet over alle kwesties eens, maar waar we samenwerken, zullen we een enorm verschil maken, voor onze burgers en voor de wereld."

Ongeveer 12 uur later vertrok Trump per helikopter en smeekte hem om zo snel mogelijk terug te keren naar Washington om het conflict tussen Israël en Iran aan te pakken.

Waar de G7-leiders het eens en oneens zijn

Het vroegtijdige vertrek van de president uit Kananaskis deed denken aan zijn vroegtijdige vertrek uit Charlevoix in 2018 en zou dus iets kunnen suggereren over Trumps interesse in deze fora. Maar voordat hij vertrok, beweerde hij nog steeds dat hij het deze keer naar zijn zin had gehad.

"Ik zeg je, ik vond het geweldig", vertelde Trump aan verslaggevers bij de familiefoto van de G7. "En ik denk dat we veel hebben bereikt."

Zoals Canadese functionarissen vorige week al voorspelden, leverde de top in Kananaskis niet het soort uitgebreide gezamenlijke communiqué op – een formele uiting van de gedeelde standpunten en gewenste acties van de G7 – dat doorgaans volgt op dit soort internationale bijeenkomsten. In plaats daarvan eindigde de top met meer specifieke verklaringen over kunstmatige intelligentie, kwantumtechnologie, migrantensmokkel, transnationale repressie, kritieke mineralen en de aanpak van bosbranden.

Door de gewenste resultaten tot die onderwerpen te beperken, werd een meer venijnige top waarschijnlijk verhinderd. Maar de meningsverschillen waren nog steeds onmogelijk volledig te verdoezelen.

De leiders kwamen uiteindelijk overeen een verklaring uit te brengen over de situatie met Israël en Iran, maar volgens berichtgeving van de Washington Post en The Guardian werden verwijzingen naar "terughoudendheid" en een staakt-het-vuren op verzoek van Amerikaanse functionarissen ingetrokken. Trump viel Macron vervolgens maandagavond op sociale media aan, nadat Macron had gesuggereerd dat Trump mogelijk zou aandringen op een staakt-het-vuren.

Officiële commentaren over Oekraïne stuitten mogelijk wel of niet op meningsverschillen . Maar na herhaalde vragen van verslaggevers tijdens zijn afsluitende persconferentie erkende Carney dat "er dingen zouden zijn die sommigen van ons, inclusief Canada, zouden zeggen die verder gingen dan wat er in de samenvatting van de voorzitter stond."

En hoewel de leiders het eens waren over de dreiging van bosbranden, wordt in de tekst van hun overeenkomst niet expliciet verwezen naar 'klimaatverandering'.

Hoe was het in de kamer?

"De afgelopen dagen", zo meldde Carney dinsdagavond, "heeft Canada met onze G7-partners samengewerkt om te bepalen op welke gebieden we kunnen samenwerken, veerkracht en duurzame welvaart kunnen opbouwen."

Dat deze G7-top zonder grote ruzie tot een goed einde is gekomen, zal waarschijnlijk als een teken van succes worden beschouwd. Carney leek zich op zijn gemak te voelen in de stoel van voorzitter – althans tijdens de weinige momenten die publiekelijk werden uitgezonden. En tastbare vooruitgang kan uiteindelijk voortvloeien uit wat de leiders hebben afgesproken, hoezeer de papieren versie van deze top ook te wensen overliet.

Het feit dat de spanningen en beperkingen nog steeds merkbaar zijn, zal ongetwijfeld vragen blijven oproepen over de precieze aard van de toekomst van de G7.

Maar nadat de tijd voor vragen van verslaggevers op dinsdag was verstreken, besloot Carney zichzelf een vraag te stellen die nog niemand had gesteld: "Hoe was het in de zaal?" En in antwoord op zijn eigen vraag verdedigde hij impliciet de instelling op basis van de waarde van dialoog (wat overeenkwam met opmerkingen die een voormalig medewerker van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken onlangs maakte tegen CBC News ).

"Het voordeel van met name de G7 is dat er, vreemd genoeg, maar negen mensen in de zaal zitten", zei Carney (bij vergaderingen van de G7 zijn doorgaans de voorzitters van de Europese Raad en de Europese Commissie aanwezig). "En er is veel directe dialoog en discussie. Zeer openhartige uitwisselingen, zeer strategische uitwisselingen. Meningsverschillen over een aantal kwesties. Maar ook een poging om gemeenschappelijke oplossingen te vinden voor sommige van deze problemen."

Deze uitwisselingen, zei Carney, zijn erg belangrijk voor het opbouwen van relaties en vertrouwen. "In een tijd waarin het multilateralisme onder grote druk staat... dat we samenkwamen, dat we het op een aantal gebieden eens werden... dat is belangrijk, dat is waardevol."

Hoezeer de wereld ook is veranderd en wat de staat van het Amerikaanse leiderschap ook is, de leden van de G7, waaronder de Verenigde Staten, zien blijkbaar nog steeds de waarde in van samenkomen rond de G7-tafel.