Hoeveel invloed heeft je darmgezondheid op je algehele gezondheid? Veel, zeggen artsen.

Je hoort de laatste tijd misschien wel veel over het darmmicrobioom – het wordt overal genoemd, van wellnesspodcasts tot in de supermarkt. Artsen maken er gebruik van om bepaalde ziekten anders te behandelen.

Het darmmicrobioom is de verzameling van alle bacteriën en virussen in onze darmen. Daaronder vallen ook de vriendelijkere microben die de gezondheid bevorderen, maar ook enkele vijanden die ziekten kunnen veroorzaken.

Een zich ontwikkelende procedure is de fecale transplantatie , waarbij een klein monster ontlasting uit de dikke darm van een gezond persoon aan een ontvanger wordt gegeven voor therapeutische doeleinden. Ondanks de misselijkheid worden fecale transplantaties gebruikt voor de behandeling van potentieel fatale, terugkerende bacteriële infecties waarvoor antibiotica minder effectief zijn gebleken.

Momenteel onderzoeken artsen en onderzoekers of ontlastingstransplantaties ook ingezet kunnen worden bij andere, moeilijk te behandelen ziekten.

Het vermijden van het verschroeide-aarde-regime

Health Canada keurde in 2015 fecale transplantaties goed voor terugkerende C. difficile-infecties. Deze infecties hebben invloed op de dikke darm en leiden tot diarree en, indien terugkerend, tot uitdroging, wat grote schade kan aanrichten aan het lichaam. Het doel van de transplantatie is dat de gezonde bacteriën de C. difficile verdringen en de hardnekkige infectie uitroeien.

Over het geheel genomen waren fecale transplantaties bij terugkerende C. difficile significant effectiever (meer dan 85 procent), vergeleken met minder dan 50 procent voor antibiotica.

Volgens dr. Nikhil Pai, kindergastro-enteroloog en universitair hoofddocent aan de McMaster University in Hamilton, kunnen antibiotica een vreselijke vicieuze cirkel creëren.

"Wat er uiteindelijk overblijft na deze antibioticakuur met de verschroeide aarde, zijn bacteriën die de situatie niet alleen erger maken, maar ook veel andere zaken kunnen beïnvloeden, zoals de algemene voeding en de stofwisseling", aldus Pai.

Bij volwassenen concludeerde een in 2023 door de gerenommeerde Cochrane Library gepubliceerd overzicht van klinische onderzoeken dat fecale transplantaties ook kunnen helpen bij het onder controle houden van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, twee vormen van inflammatoire darmziekte die de darmen aantasten wanneer het immuunsysteem van het lichaam zichzelf ten onrechte aanvalt.

Bruce Vallance, hoogleraar kindergeneeskunde aan de University of British Columbia, zei dat inflammatoire darmziekten in wezen een chronische ontsteking van het maag-darmkanaal zijn, mogelijk veroorzaakt door de bacteriën die in onze darmen leven. Het kan op elke leeftijd voorkomen, zei hij.

"We proberen erachter te komen of bepaalde microben de ziekte veroorzaken en of we die microben kunnen aanpakken, ze kunnen uitroeien en hopelijk uit de darmen kunnen verwijderen, zodat ze geen ziekteverwekkers meer kunnen veroorzaken."

Sommige onderzoekers onderzoeken ook de toepassing van fecale transplantaties bij tieners met anorexia nervosa , bekend om de moeilijkheidsgraad en het hoge sterftecijfer. Onderzoek suggereert dat er een verband is tussen darmen en hersenen, en wetenschappers ontdekken dat er een verband bestaat tussen anorexia en onevenwichtigheden in het darmmicrobioom, wat iemands gedrag zou kunnen beïnvloeden.

Het bouwen van slijmerige 'minidarmen'

Vallance en zijn team onderzoeken ook of bepaalde microben die de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa kunnen veroorzaken, door een belangrijke slijmlaag in de darmen heen kunnen dringen.

Om dat doel te bereiken, werkt hij samen met artsen in het BC Children's Hospital om ontlastingsmonsters en biopsieën te nemen die een momentopname opleveren van wat er zich in de menselijke dikke darm afspeelt.

Vallance bouwt 'minidarmen' – een 3D-model van de darmen in de vorm van een bal – om te bestuderen hoe de microben functioneren. Hij richt zich op het kweken van bacteriën in het epitheel, oftewel de darmwand, dat eiwitten met suikers bevat die een slijmerige laag vormen.

"Het ziet er niet mooi uit en het klinkt niet mooi, maar die plakkerige laag is eigenlijk heel belangrijk voor de interactie tussen ons en onze darmmicroben", aldus Vallance. Het vormt de barrière tegen gevaarlijke bacteriën die ziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa kunnen veroorzaken.

Een ander onderzoek richt zich op het kortedarmsyndroom bij kinderen bij wie een deel van de dunne darm operatief is verwijderd. Dit kan leiden tot een overmatige ophoping van bacteriën, wat leidt tot buikpijn, een opgeblazen gevoel en diarree, die traditioneel met antibiotica worden behandeld.

Er zijn nog andere onbedoelde voordelen van de fecale transplantatie. Pai herinnerde zich dat hij in zijn andere functie in het kinderziekenhuis van Philadelphia een autistisch kind behandelde met een terugkerende C. difficile-infectie.

"Na hun behandeling kwamen er opmerkingen van de familie dat dit kind ook daadwerkelijke verbeteringen en veranderingen in zijn gedrag liet zien, en dat dit ook door de leraren op school werd opgemerkt", zei Pai. "Ik denk niet dat het een verrassing is dat andere aspecten van hem ook verbeterden."

Waarom we zijn wat we eten

Het terugbrengen van gezondere bacteriën heeft ook voordelen voor het lichaam als geheel, aldus Pai. Dat zou de reden kunnen zijn waarom de jongen op andere gebieden verbeteringen zag.

"De stelling of het idee dat we zijn wat we eten, is helemaal waar", aldus Vallance.

Wat we eten en verteren is ook individueel bepaald, in die mate dat ieders ontlasting een soort vingerafdruk is – of poepafdruk, zei hij. "Iedereen heeft zijn eigen unieke blauwdruk."

Wanneer mensen bijvoorbeeld een vezelrijk dieet met veel groenten eten, bereiken meer vezels de dikke darm, waar microben deze fermenteren en gunstige stoffen zoals boterzuur vrijgeven, een vetzuur met een korte keten.

Vallance zei dat butyraat ons immuunsysteem kan helpen signaleren wat het moet doen en wanneer. Maar mensen met inflammatoire darmziekten hebben vaak veel minder butyraat, een nuttige regulator om te voorkomen dat het immuunsysteem overreageert, zei hij.

Carrie Daniel MacDougall, universitair hoofddocent aan de afdeling epidemiologie van het MD Anderson Cancer Center in Houston, is gespecialiseerd in voeding en het microbioom, waaronder de rol van voedingsvezels.

Daniel MacDougall en haar team toonden aan dat het toevoegen van voedingsvezels in de vorm van bonen uit blik het darmmicrobioom van kankerpatiënten binnen acht weken veranderde en dat dit de nuttige darmbacteriën zou stimuleren om hun werk te doen.

Richtlijnen voor kankerpreventie benadrukken al dat u meer vezels moet eten via onbewerkte voedingsmiddelen zoals bonen, maar ook via fruit en groenten.

"Veel van wat we leren over de wetenschappelijke mechanismen en het darmmicrobioom heeft ook een enorme impact op de volksgezondheid", aldus Daniel MacDougall. Darmgezondheid "heeft veel overeenkomsten met andere ziekten, zoals hart- en vaatziekten en inflammatoire darmziekten."

"We leren allemaal van elkaars onderzoek."