Wat het "Mijn Vrouw"-schandaal ons leert (op juridisch vlak)

Het schandaal rond de Facebookgroep "My Wife", waar duizenden mannen intieme foto's van hun partners zonder hun toestemming deelden, heeft de publieke opinie geschokt en een fundamenteel debat aangewakkerd: hoe kunnen we slachtoffers van digitaal misbruik beschermen? Om hier licht op te werpen, spraken we met Marisa Marraffino, advocaat bij het Hooggerechtshof en expert in cybercriminaliteit. Haar analyse laat geen ruimte voor twijfel: iedereen die zich schuldig maakt aan dit soort gedrag, kan zeer ernstige gevolgen ondervinden. Het juridische kader is duidelijk. " Iedereen die foto's of video's maakt van zijn of haar vrouw of partner zonder hun medeweten – misschien wel in hun eigen huis – loopt het risico onderzocht te worden wegens onrechtmatige inmenging in hun privéleven , en in dit geval ook wegens het onrechtmatig verspreiden van intieme afbeeldingen ", legt Marraffino uit. "De straf voor een eerste overtreding alleen al kan oplopen tot vier jaar gevangenisstraf."

Nog ernstiger is zogenaamde wraakporno: het verspreiden van intieme foto's door een partner of ex-partner. "Het misdrijf geldt zowel voor degenen die de foto's hebben gemaakt als voor degenen die ze hebben gedeeld , ook al hebben ze die niet zelf gemaakt. Er is sprake van een verzwarende omstandigheid als de handelingen worden gepleegd door de partner, zelfs als die gescheiden is, of door de partner in het algemeen. En let op: expliciete foto's zijn niet nodig ; zelfs intieme foto's die zonder toestemming worden verspreid, vallen volledig onder het misdrijf."

Welke soorten digitale criminaliteit zijn er?

Advocaat Marisa Marraffino

Het is cruciaal om het verschil tussen verschillende vormen van digitale criminaliteit te begrijpen. "Vrouwen moeten niet bang zijn om aangifte te doen. Het is belangrijk om dit zo snel mogelijk te doen om onderzoek te vergemakkelijken", legt Marraffino uit. "Vooral als het gaat om wraakporno , helpt het om te voorkomen dat content die in de tussentijd op andere platforms is gedeeld, viraal gaat, zelfs als de Facebookgroep is gesloten."

Wanneer het onrechtmatige gedrag zich in de loop van de tijd herhaalt, kan er ook sprake zijn van online stalking , omdat sociale netwerken volgens de juridische theorie openbaar zijn. "Als de intimidatie aanhoudend is en angst, vrees of een verstoring van iemands dagelijkse routine veroorzaakt", legt Marraffino uit, "zijn de strafrechtelijke gevolgen aanzienlijk." En zelfs een simpele "like" op een stukje content is niet ongevaarlijk. "Dat gebaar", benadrukt Marraffino, "kan strafrechtelijk relevant zijn omdat het de persoon die de afbeeldingen heeft geplaatst aanmoedigt en bijdraagt ​​aan de verspreiding ervan."

Inzicht in het onderzoeksproces is essentieel. Veel mensen denken dat een nickname of VPN anonimiteit garandeert, maar dat is niet het geval. "De postpolitie beschikt over geavanceerde tools en kan de verantwoordelijken opsporen. Als Meta niet meewerkt, is het mogelijk om de daders te identificeren, zelfs door het in beslag nemen van mobiele telefoons en computers", legt Marraffino uit. Er zijn concrete voorbeelden. In 2017 In Lecco creëerde een man een ware catalogus van alleenstaande vrouwen door meer dan 1200 foto's van Facebook te verzamelen. Hij werd veroordeeld voor zware smaad en onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens, en het Hooggerechtshof bevestigde de veroordeling in 2023. "Die zaak heeft ons iets fundamenteels geleerd", benadrukt de advocaat, "de vrouwen waren eensgezind in hun aangifte, en dat was doorslaggevend. Dit is de weg die we moeten volgen."

Instellingen en digitale platforms spelen een belangrijke rol bij de bescherming van slachtoffers. De Italiaanse Autoriteit voor Gegevensbescherming kan de sluiting van groepen bevelen, rechters kunnen de verspreiding van content onmiddellijk blokkeren en slachtoffers hebben recht op schadevergoeding. Sociale netwerken hebben echter nog geen echte algemene toezichtsplicht : ze mogen content pas verwijderen wanneer ze zich daarvan bewust worden. Doen ze dat niet, dan kunnen ze civielrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. De nieuwe Wet op Digitale Diensten versterkt deze verplichtingen en verplicht platforms om periodiek risico's te beoordelen en preventieve maatregelen te nemen. "Te vaak", benadrukt Marraffino, " laten sociale netwerken gebruikersgegevens na, met name in gevallen van online smaad, en veel procedures worden uiteindelijk afgewezen. Er zijn regels nodig die platforms verplichten om sneller samen te werken, inclusief preventieve maatregelen. Pornografische content mag niet zo gemakkelijk circuleren op sociale netwerken."

Het probleem is niet alleen juridisch: het heeft ook een sterke culturele dimensie. "Veel vrouwen doen geen aangifte uit angst voor represailles of schaamte", legt Marraffino uit. "Maar ze hoeven zich niet te schamen : de daders van dit soort misstanden zijn altijd de schuldige. Zonder de moed van de slachtoffers zouden we niet eens wetten zoals die over wraakporno hebben." De toegankelijkheid van de rechtspraak maakt de zaken ook ingewikkelder. "Proceskosten weerhouden vrouwen er vaak van om civiele rechtszaken aan te spannen ", voegt de advocaat eraan toe. "Vrouwen kunnen echter samenwerken en samen een rechtszaak aanspannen, zoals in de cataloguszaak gebeurde. Al 2800 vrouwen hebben aangifte gedaan; dit zou wel eens de grootste rechtszaak over cybergeweld in Italië kunnen worden."

Nieuwe technologieën maken de zaken alleen maar erger. " Deepfakes – video's of afbeeldingen die gemanipuleerd zijn door kunstmatige intelligentie – zijn al een realiteit", legt Marraffino uit. "Er wordt gesproken over een wet om specifieke misdrijven te straffen, maar iedereen die deze content verspreidt, kan nu al vervolgd worden voor smaad, imitatie of, in de ernstigste gevallen, virtuele kinderpornografie." En laten we duidelijk zijn: er verandert niets als het slachtoffer een publieke figuur is. "Zelfs bekende mensen hebben recht op privacy. Sterker nog, door het te melden, dragen ze bij aan bewustwording en bescherming van anderen."

Met het oog op de toekomst identificeert Marraffino verschillende belangrijke prioriteiten: het uitbreiden van de misdaad wraakporno naar gemanipuleerde content, het verplichten van sociale media om gegevens binnen 48 uur te verstrekken en het toegankelijker maken van rechtspraak voor alle slachtoffers. "De zaak Mia Moglie laat zien dat strenge wetten niet voldoende zijn", benadrukt de advocate. "We hebben snelle handhaving, effectieve instrumenten en bovenal een culturele omslag nodig: we moeten de ernst van digitaal misbruik erkennen en het behandelen als ware misdaden tegen de menselijke waardigheid."

Dit verhaal is niet alleen een juridisch verhaal. Het is een weerspiegeling van onze tijd: enerzijds toont het de wreedheid waarmee de privacy van vrouwen online kan worden geschonden, en anderzijds belicht het de tekortkomingen van een systeem dat moeite heeft bescherming te garanderen. De uitdaging ligt niet alleen bij de rechtbanken, maar ook bij de manier waarop we als samenleving de vrijheid en waardigheid van elke vrouw erkennen en verdedigen. Er is nog een lange weg te gaan.