Van Himmler tot Ildebrando di Soana, tussen aantallen en catastrofes. De geschiedenis van Rome in zeven zakken

Over hetzelfde onderwerp:

Heinrich Himmler, zijn SS'er en een groep slaperige burgers van Cosenza, onder leiding van de prefect, verzamelen zich op een mistige ochtend aan de oever van een omgeleide rivier en wachten tot een paar Franse archeologen en een mooie waarzegger hun missie hebben voltooid: het graf van Alarik, koning van de Goten, blootleggen. Malaria-epidemieën die, stipt als een Zwitsers uurwerk, elke zes jaar de stad Rome troffen. De Toscaanse Ildebrando di Soana, gedreven door hervormingsgezindheid, verhuisde al op jonge leeftijd naar de stad. Hij verbleef in een klooster op de Aventijn als gast van een familielid, in afwachting van zijn aanstelling als moralistische paus.

Hoe zijn deze episodes met elkaar verbonden en vooral, hoe zijn ze verweven met de duizendjarige geschiedenis van Rome? Matthew Kneale legt dit uit in zijn 'A History of Rome in Seven Sacks' (Bollati Boringhieri). Kneale, een Britse romanschrijver, studeerde moderne geschiedenis aan Oxford, woont al jaren met zijn vrouw in Rome en is een gepassioneerd kenner en zanger van Rome, die op kundige wijze hoog en laag, grandeur en ellende combineert . Zoals hij uitlegt in de inleiding van het boek, wordt het idee om de geschiedenis en het duizendjarige leven van de Eeuwige Stad te analyseren aan de hand van zeven plunderingen enerzijds bepaald door de krachtige numerologische symboliek van zeven, zeven de plunderingen maar uiteraard zijn zeven de heuvels, en anderzijds de plundering als een gevoel van catastrofe, op een pijnlijke manier ervaren maar door de Romeinen met gedeelde droefheid overwonnen; 'De Romeinen schudden voortdurend rampen van zich af om hun stad vanaf de grond af aan opnieuw op te bouwen, waarbij ze geleidelijk een nieuwe generatie aan grootse monumenten toevoegden. Vrede en oorlog hebben er samen voor gezorgd dat Rome de bijzondere plek is die het vandaag de dag is.' En de geschiedenis van Rome is in feite een kronkelige en doolhofachtige hybride die in de loop van de tijd verheven poëzie en vulgaire slordigheid, luiheid en bijna heroïsch vitalisme, vernietiging en schepping heeft verenigd.

Het zou voldoende zijn om de gebeurtenissen en verhalen van de grote schrijvers na te vertellen die de stad binnenstroomden, aangetrokken door haar duizendjarige geschiedenis, haar cultuur, haar kunst, en er het duizelingwekkende gevoel van ambivalentie aan te ontlenen tussen de afgrond en de top, tussen vuil en stralende schoonheid. Kneale kiest zorgvuldig de zeven episodes en zeven historische tijdperken uit waar hij ansichtkaarten omheen schildert, die zweven tussen de dimensie van de roman en die van de geschiedenis. Dan zijn er de Galliërs, onder leiding van Brennus, en hun eerste angstaanjagende plundering van Rome, gevolgd door het bloedbad onder de Romeinse infanterie tijdens de slag, of beter gezegd de ontsnapping, van de Allia. En dan zijn er nog de Goten. En hier vindt Himmlers mysterieuze bezoek aan Cosenza plaats, gefascineerd door de esoterische archeologie die hem ertoe aanzet zijn SS over de hele wereld te laten zwermen, op zoek naar oude overblijfselen van de Arische volkeren. Als de Galliërs een stad waren binnengevallen die binnen enkele jaren de toen bekende wereld zou domineren en van een republiek in een keizerrijk zou veranderen, bevonden de Goten zich op de nu dramatisch aflopende bergrug van de Romeinse macht. De stad die voor hen opdoemde, leek nog steeds hoog en majestueus, omringd door de hoge Servische muren die de binnenste kern van de zeven heuvels omsloten en door de niet minder majestueuze Aureliaanse muren die daarentegen de stedelijke uitbreiding buiten de heuvels beschermden . Geschiedenis, archeologie, kunst, cultuur, drama, dood, anekdotes: Kneale legt karakters en personages bloot, bekende en minder bekende gebeurtenissen, verweeft en kneedt alles op een prettige manier. Daarmee is het boek een roman over de veerkracht van een stad die van alles heeft gezien en meegemaakt. Dan zijn er de Noormannen, de Spanjaarden, vorsten en pausen, edelvrouwen en verloste plebejers, de lanzichenecchi met hun tomeloze woede, de Fransen, die in de Napoleontische tijd als vermeende bevrijders van het pauselijke juk afdaalden en die zich later zelf omvormden tot reactionaire tirannen die erop gebrand waren de ruggengraat van de pasgeboren Republiek van 1848 te breken, en vervolgens de jaren van het fascistische regime, inclusief de tragische bezetting door de nazi's. In dit opzicht lijkt het fascistische Rome, dat vijandig stond tegenover toeristen die er kort verbleven en de voorkeur gaf aan luxehotels, en dat geteisterd werd door bouwplaatsen en verkeersopstoppingen, niet zo ver weg in de tijd en verwijderd van wat vandaag de dag nog steeds de antropologisch-sociale dimensie van de stad is .

Meer over deze onderwerpen: