Rekeningen: Wat zijn systeemkosten?

In de nieuwe wetsvoorstellen die op 1 juli ingaan en zijn ingediend door Arera, worden de systeemkosten opgenomen in de energiebon en maken ze deel uit van het vaste bedrag, dat wil zeggen het bedrag dat gebruikers verschuldigd zijn, ook als er geen verbruik is, samen met de kosten van het netwerk en de algemene systeemkosten, posten die losstaan van het met de leverancier gesloten contract.

"Deze kostencomponenten zijn uitgesloten van het deel dat aan concurrentie onderhevig is en verhandelbaar is op de vrije markt, namelijk het energiedeel. Ze worden namelijk bepaald en beheerd door de overheid en jaarlijks door haar bijgewerkt, ter bescherming van de consument", legt Lucia Visconti Parisio uit, hoogleraar milieu- en energie-economie aan de Universiteit Milaan-Bicocca. "De eerste systeemkosten, die in de loop der tijd zijn geëvolueerd, werden ingevoerd door het zogenaamde Bersani-decreet van 1999, dat de weg vrijmaakte voor de openstelling van de elektriciteitsmarkt door de sector te liberaliseren. Ze worden toegevoegd aan de kosten van het elektriciteitsquotum en het vaste quotum, eveneens vastgesteld door de overheid, en die de dispatching, meteronderhoud, systeembeheer en transport vergoeden."

Volgens de regelgevende instantie ARERA zijn de systeemuitgaven het bedrag dat overeenkomt met de kosten van activiteiten van algemeen belang voor het elektriciteitsnet, vastgesteld bij wet, en betaald door alle eindgebruikers van de elektriciteitsdienst. Dit geldt met name voor bepaalde posten: stimuleringsmaatregelen voor hernieuwbare en vergelijkbare bronnen, nucleaire veiligheidsmaatregelen en territoriale compensatiemaatregelen, dekking van tariefconcessies toegekend aan de spoorwegsector, steun voor systeemonderzoek, dekking van de elektriciteitsbonus (die niet wordt betaald door klanten die de sociale bonus ontvangen), dekking van stimuleringsmaatregelen voor energie-intensieve bedrijven, toeslagen voor kleinere elektriciteitsbedrijven en bevordering van energie-efficiëntie.

Al deze componenten zijn goed voor ongeveer 20% van de rekening van huishoudens, terwijl dit aandeel voor bedrijven iets hoger ligt. In 2022 werd de betaling van deze kosten opgeschort vanwege de prijsstijgingen als gevolg van de energiecrisis, maar in april 2023 werden ze weer ingevoerd. "Dit betekent niet dat de systeemkosten zijn afgeschaft, maar dat ze zijn overgeheveld naar een speciaal fonds dat bij decreet is ingesteld en deels wordt gefinancierd door de buitengewone bijdrage op de extra winsten van energiebedrijven", benadrukt Visconti Parisio.

De tariefcomponenten waaruit de systeemkosten bestaan, worden over het algemeen uitgedrukt in eurocent per afnamepunt per jaar, eurocent per gecontracteerde kW per jaar en eurocent per kWh. "Dit zijn meerdelige tarieven die dienen om de lasten te verdelen in verhouding tot het elektriciteitsverbruik. Het aandeel varieert volgens een proportioneel mechanisme dat rekening houdt met zowel efficiëntie- als egalisatieaspecten", legt Visconti Parisio uit: "Wie meer elektriciteit verbruikt, draagt de kosten evenredig en betaalt meer."