Evo's schaduw boven de stembussen

Hij gaf niet op, zelfs niet toen hij verslagen werd. Daarom werd zijn politieke ondergang, mocht die ooit plaatsvinden, uitgesteld tot de telling van de stemmen. Dat moment zal bepalen of de geldige stem de wonderpil is die een einde maakt aan zijn politieke 'jihadisme' ten dienste van zijn eigen machtswellust, of dat de stembus een onvoorstelbare overwinning oplevert die Evo Morales aan de macht brengt, maar hem niet terugbrengt naar het presidentschap.

De inheemse leider die links twee decennia lang de hegemonie gaf , met Jeanine Áñez als invaller, was ook degene die het meest samenspande en de huidige linkse regering, onder leiding van Luis Arce, verzwakte. Hierdoor stond de MAS, de partij die hem drie keer president maakte, op de rand van de afgrond.

Wat zou de ondenkbare overwinning voor Evo Morales zijn? Dat de ongeldige stemmen gelijk zouden zijn aan of hoger zouden zijn dan de stemmen die de twee kandidaten met de meeste stemmen naar de tweede ronde zouden brengen . Toen zijn pogingen om zich kandidaat te stellen ondanks de grondwet en de kieswetten waren uitgeput, zag de leider van de coca-teler de peilingen als een reddingsboei, niet voor zijn kandidatuur, maar voor zijn prestaties in die verkiezingssituatie : het percentage blanco en ongeldige stemmen was zeer hoog. Dus greep hij die groep kiezers aan en promootte de ongeldige stemmen.

Dus als die stemmen de twee meest gestemde stemmen overschrijden of te dicht naderen, blijft hij de sterke man van links. En met de weg vrij voor wat een electorale catastrofe belooft te worden voor de huidige president en zijn aartsvijand Luis Arce, wiens wanbestuur, verergerd door de constante sabotage van Morales, ertoe zou kunnen leiden dat de MAS zijn legale status verliest door onder de 3% te zakken.

De jonge linkse kandidaat Andrónico Rodríguez werd ook agressief bekritiseerd door Evo Morales en zijn kandidatuur verloor in de laatste fase aan kracht. Hij zou zomaar op de vierde, vijfde of zesde plaats kunnen eindigen, wat de ineenstorting van links in het algemeen zou betekenen.

Evo Morales richtte deze schade aan vanuit zijn schuilplaats in een afgelegen uithoek van de Cochabamba Tropics. Volgens de peilingen had hij geen schijn van kans, maar de voormalige president duwde de overwinning de afgrond in, waaruit een ongeldige stem alleen hem zou redden, niet de partij die hem 14 jaar lang aan de macht had gebracht.

Het is alles of niets, want als het aantal ongeldige stemmen veel lager ligt dan het aantal stemmen dat de tweede ronde haalt, belandt ook Evo Morales bedolven onder een berg stemmen, samen met Luis Arce, Andrónico Rodríguez en de MAS.

Als dat gebeurt, komt rechts weer aan de macht, hetzij met Samuel Doria Medina, hetzij met Jorge “Tuto” Quiroga.

Doria is een succesvolle zakenman die zijn carrière begon aan de andere kant van het politieke spectrum. Hij sloot zich aan bij de Revolutionaire Linkse Beweging (MIR) en diende van 1989 tot 1993 als minister in de regering onder leiding van Jaime Paz Zamora, die na de dood van de oprichter, generaal Juan José Torres, leider van die politieke groep was.

Van links naar rechts verschoof Doria Medina geleidelijk naar centrumrechts. Quiroga, echter, zijn grootste rivaal in alle peilingen, begon en blijft in de extreemrechtse hoek die ontstond tijdens de dictatuur van Hugo Bánzer, de generaal die Juan José Torres omverwierp en hem waarschijnlijk in Argentinië liet vermoorden. Bánzer stierf tijdens zijn ambtstermijn, won dit keer de verkiezingen en werd voor het resterende jaar opgevolgd door vicepresident Jorge Quiroga, die sindsdien de Banzeristische partij, de Nationalistische Democratische Alliantie (ADN), leidt.

De andere verrassing die de peilingen zouden kunnen opleveren, is dat, zoals sommige peilingen aangeven, Rodrigo Paz, de zoon van Jaime Paz Zamora , die de MIR leidde met een liberaal centrum-links gedachtegoed en die uiteindelijk bondgenoot werd van de centrum-rechtse voormalige president Carlos Mesa, een derde plaats zou kunnen behalen met een acceptabel aantal stemmen.

Als Rodrigo Paz het goed doet en als derde eindigt, dicht bij de eerste twee, zou het liberale progressivisme weer tot leven kunnen komen na twee lange decennia van vegetatief leven in de schaduw van links populisme.

* De auteur is politicoloog en journalist.