Comedy Project: de belangrijkste elementen van het gebouw die het profiel van Passeig de Gràcia zullen veranderen

Elke aankondiging van een hedendaagse architectonische ingreep in een gebouw van historische waarde is reden tot bezorgdheid. Dit geldt des te meer voor Palau Marcet, de iconische hoek van de Comedia-bioscoop aan de Passeig de Gràcia en de Gran Via, waarvan behalve de beschermde gevel weinig over is, aangezien het interieur volledig is verdwenen toen het tot theater werd omgebouwd. Er zijn ook andere veranderingen geweest, waaronder de uiteindelijke bestemming als bioscoop.

Hoe het ook zij, de vrees bestaat sterk dat de werken die de Catalaanse kunstcollectie van barones Thyssen daar zullen huisvesten, de Passeig de Gràcia zullen vertekenen, temeer daar er al een tekening – een grafische reconstructie – in omloop is waarop monolithische volumes tot wel zes verdiepingen hoog te zien zijn, die uit de neoclassicistische gevel steken. Maar wat gaf deze reconstructie eigenlijk aan? En wie zijn de architecten achter de verbouwing van de Comedia-bioscoop tot het nieuwe Thyssen Museum in de Catalaanse hoofdstad, en wat vinden zij ervan?

La Vanguardia sprak exclusief met de twee studio's die aan het project samenwerken, het Duitse bedrijf Casper Mueller Kneer en het Catalaanse bedrijf OUA. Beide zijn zeer verheugd over het teamwork en trots om bij te dragen aan het herstel van de vorstelijke essentie van het Marcet, maar willen graag elke bewering weerleggen dat de gepubliceerde tekeningen iets met het ontwerp van het project te maken hebben.

"We zaten nog in een voorbereidende fase, werkend aan het maximale volume van de uitbreiding. Dat betekent niet dat we ons aan dat specifieke volume committeren. We werken er nog steeds aan en aan de voorstellen voor de nieuwe gevel ten opzichte van het bestaande gebouw", zegt Àlex Gómez van OUA Group. Het project bevindt zich, zo zeggen ze, nog in de voorbereidende fase op stedelijke schaal, waarbij de details van de verbinding met de aangrenzende gebouwen worden bekeken. Deze zichtbare scheidingswanden vormen een esthetisch probleem dat nu kan worden opgelost. Het doel is om aan te sluiten bij de hoogte van de aangrenzende gebouwen om de "leegte" te overbruggen die is ontstaan door de lagere hoogte van het Palau Marcet.

"Natuurlijk zal het uitzicht op de Passeig de Gràcia veranderen, maar wij willen het natuurlijk verbeteren."

"Het paleis is een bijzondere situatie. De rotonde bestaat uit drie hoge gebouwen, en dan is er nog het paleis, verreweg het laagste," voegt Olaf Kneer van de Duitse studio toe. "Het creëert een vreemde leegte. Maar voorlopig zijn alleen de hoogtes die we niet mogen overschrijden vastgelegd. We zijn bezig met wat we met dat volume gaan doen."

Het spreekt voor zich dat de gemeenteraad het proces nauwlettend volgt via erfgoed, planning en stedenbouw. Voor Vicente Hernández, design director bij Casper Mueller Kneer Architects, "gaat het erom de essentie te behouden. Elk prototype dat we hebben geproduceerd, hebben we vanuit elke mogelijke hoek getest en uitgedaagd. We hebben zelfs een enorme maquette, ongeveer de helft van Barcelona, meegenomen naar het stadhuis om de skyline te testen en te zien hoe deze wordt beïnvloed door elke centimeter die we verhogen. Natuurlijk zal het uitzicht op de Passeig de Gràcia veranderen, maar we willen het verbeteren."

De Catalaanse kunstcollectie zal volgens het project twee verdiepingen beslaan, waarbij de middelste en de bovenste verdieping gewijd zijn aan hedendaagse kunstinstallaties en tentoonstellingen. Op een andere verdieping komt het auditorium met 400 zitplaatsen. De ingang wordt een groot atrium, een verlengstuk van de openbare ruimte, waar kunstenaars kunnen exposeren. Dit alles met een sterke nadruk op materialen. "Het wordt een gebouw voor kunst met tijdelijke tentoonstellingen, evenementen, een winkel, een restaurant: alles wat je van een hedendaags museum mag verwachten."

"Het is niet nodig om ruimtes uit het verleden te repliceren," betoogt Fernández, "maar de Catalaanse kunstcollectie zou geïntegreerd kunnen worden in deze omgevingen van grote, ruimtelijk verbonden zalen." Hoewel het nog te vroeg is om over architectuurstijlen te praten, is het duidelijk dat er twee verschillende talen zullen zijn, omdat de manier waarop hedendaagse kunst wordt tentoongesteld andere eisen stelt dan de omgeving die nodig is voor de permanente tentoonstelling, die klassieker zou kunnen zijn, gerelateerd aan het paleis. De secties gewijd aan hedendaagse kunst zullen flexibeler zijn, misschien wel technischer. En samen met het karakter dat de historische gevel biedt, zal het leiden tot iets eclectisch, waarschuwt de Duitse studio.

"We hebben een enorme maquette, bijna de helft van Barcelona, meegenomen naar het stadhuis om de nieuwe skyline te testen."

Ze hebben al ervaring met het reageren op neoklassieke, Haussmanniaanse en brutalistische gebouwen, en ze overwegen waarmee ze een verbinding moeten maken om culturele continuïteit te creëren, nu het gebouw zoveel veranderingen heeft ondergaan. En ook of het een museum, een winkel of een galerie wordt. "De interventie gaat ook over de ziel van dit gebouw, over wat de geschiedenis ervan vertegenwoordigt, van thuis naar een plek van representatie."

Geeft u de voorkeur aan een project waarbij u helemaal opnieuw begint? "Werken aan bestaande gebouwen brengt een niveau van complexiteit met zich mee dat helpt bij het vinden van oplossingen, een nieuwe esthetiek en een nieuw soort ruimte die je nooit met een nieuw gebouw zou bereiken. En de toewijding aan de geschiedenis, de stad en de bestaande omstandigheden verheft de projecten; we genieten er echt van", zegt Casper Müller Kneer. "Wij gaan de andere kant op en proberen zoveel mogelijk leven uit het gebouw te halen, wat bijdraagt aan de levensduur ervan." Het is de bedoeling dat het nieuwe Thyssen in de tweede helft van 2028 wordt geopend.

Een één-op-één gesprek tussen twee architectenbureaus

Het Duitse architectenbureau Casper Mueller Kneer Architects, gevestigd in Londen, Berlijn en Seoul, is gespecialiseerd in het creëren van unieke ruimtes voor kunst, cultuur en mode. Hun focus ligt op tentoonstellingsruimtes en experimenten met materialen. Winnaars van de RIBA National Award, hun veelgeprezen projecten omvatten de White Cube in Londen en modehuizen Saint Laurent en Jil Sander. Het Catalaanse bureau OUA, opgericht door Jordi Artigas Masdeu in 2004, is toegewijd aan stedenbouw, architectuur en techniek. Het bestaat uit zo'n honderd professionals die in twintig jaar tijd in totaal vijfduizend projecten hebben uitgevoerd, altijd vanuit een holistische benadering. Ze proberen het gebied te begrijpen om coherente oplossingen voor te stellen die zijn aangepast aan de plek en de mensen. En in dit geval analyseren ze niet alleen het stedenbouwkundig ontwerp van Barcelona, maar ook de manier waarop het wordt gebruikt en de impact ervan op de gemeenschap.