Emilio Payán: De tijd stoppen

L

Samuels jeugd Meléndrez Bayardo (1969) werd geboren in Guadalajara. Door het activisme van zijn vader, Samuel Meléndrez Luévano, studentenleider aan de Universiteit van Guadalajara en lid van de Mexicaanse Communistische Partij, werd het gezin in 1975 echter gedwongen te emigreren naar Praag, Tsjecho-Slowakije, onder de beschermende mantel van de Sovjet-Unie, die destijds asiel bood aan linkse activisten die werden vervolgd of lastiggevallen door de regimes in hun land van herkomst.

Meléndrez Luévano was lid van het Centraal Comité van de partij, samen met vooraanstaande figuren als Arnoldo Martínez Verdugo, Gilberto Rincón Gallardo en Gerardo Unzueta – stuk voor stuk uitzonderlijke en fundamentele figuren in de geschiedenis van het Mexicaanse linkse kamp.

De jonge Samuel Meléndrez herinnert zich zijn eerste penseelstreken met kleurpotloden en krijtjes nog als de dag van gisteren. Hij was tussen de 5 en 6 jaar oud toen hij zijn eerste lijnen schetste en de mogelijkheden van zijn wereld met kleur vulde. Zijn kinderlijke spontaniteit was zijn manier om verhalen te vertellen en zijn omgeving te verkennen, en zo begon zijn reis door de kunst. Hij volgde les aan de Escuela de Formación Artística Infantil (Kinderkunstopleiding) van het Instituto Nacional de Bellas Artes (Nationaal Instituut voor Schone Kunsten), die hoogwaardig onderwijs bood aan kinderen, wat essentieel was voor zijn artistieke ontwikkeling. Na twee jaar in het buitenland te hebben gewoond, ging Samuel Meléndrez naar de middelbare school in Mexico-Stad en keerde, vóór de aardbeving van 1985, terug naar zijn geboortestad Guadalajara om de middelbare school af te maken. Het was tijd om te beslissen over zijn academische en professionele toekomst. De zoektocht naar een carrière werd ingewikkelder en diepgaander toen hij ontdekte dat zijn passie voor tekenen en schilderen was teruggevonden, wat hem ertoe bracht zijn eerdere beslissingen te heroverwegen en zijn pad te wijzigen.

Hoewel hij zijn studie aan de École des Beaux-Arts van de Universiteit van Guadalajara niet afrondde, put Meléndrez belangrijke inspiratie uit zijn werk, zoals dat van Javier Campos Cabello, die werd geëerd tijdens een overzichtstentoonstelling in het Cabañas Museum en wordt beschouwd als een meester van het tenebrisme. Hij laat zich ook inspireren door kunstenaars zoals Paul Delvaux, Giorgio de Chirico, met zijn diepe, dichte en heldere luchten, en René Magritte, evenals door de schilder, graveur en karikaturist Manuel Ahumada.

Samuel ontdekte zijn stijl toen hij zich in zijn werk richtte op het stedelijk landschap; hij beschouwt zichzelf als een stadsverslaafde, die de verborgen schoonheid ontdekt die schuilgaat achter reclame en industrie. Zijn ware passie ligt in het vastleggen van de essentie van architectuur, omdat het een manier is om hulde te brengen aan de herinnering en het verleden. Met zijn werk streeft hij ernaar de architectonische erfenis van de stad die hij schildert te behouden. Zijn werk combineert realisme en hyperrealisme met surrealistische en metafysische elementen uit de eerste helft van de 20e eeuw, waardoor een parallel universum ontstaat dat lijkt toe te behoren aan een fictieve wereld en een gevoel van vreemdheid oproept. Meléndrez heeft een diepe liefde voor fotografie en een obsessie met het projecteren van schaduwen op gebouwen.

De werken van Meléndrez reflecteren op het pijnlijke besef van het verstrijken van de tijd en de impact ervan op ons bestaan. De kunstenaar gelooft dat een van de grootste menselijke tragedies schuilt in de constante roeping voor verloren tijd: kostbare momenten en onherroepelijke herinneringen. Zijn werk fungeert als een herinnering aan de geesten uit het verleden en legt het moment vast waarop de tijd lijkt stil te staan; zo komen ruimte en stilte tot leven in zijn schilderijen, die ernaar streven het vergankelijke te bewaren en betekenis te geven aan wat er niet meer is.

Samuel Meléndrez schildert gebouwen vol ervaringen en herinneringen. Door middel van architectuur en herinneringen vindt hij een manier om de onzekerheid die ons heden kenmerkt te overwinnen.