Juridische ironie: Amerikaanse rechters beschermen Mexico, terwijl de rechterlijke macht hier verder wordt verzwakt.

Afgelopen woensdag werd een juridische ironie op pijnlijke wijze blootgelegd: het Amerikaanse Hof voor Internationale Handel blokkeerde unaniem de nieuwe tarieven van Donald Trump tegen Mexico. Hij deed dat door zich te beroepen op de Grondwet, de scheiding der machten en de wettelijke beperkingen die aan de president waren opgelegd. Tegelijkertijd beweegt de Mexicaanse regering in de tegenovergestelde richting: zij voert een hervorming door die de rechterlijke macht politiseert, onder het mom van 'democratische' verkiezingen. Terwijl Amerikaanse rechters Trumps excessen in toom houden, staat in Mexico de uitvoerende macht erop de baas te blijven over de rechterlijke macht. Dit alles onder het onderdanige applaus van Morena, de Groene Partij en PT-wetgevers, en onder het medeplichtige stilzwijgen van brede sectoren die eerder beweerden de legaliteit te verdedigen.

Rechters Gary Katzmann, Timothy Reif en Jane Restani, respectievelijk voorgedragen door Barack Obama, Donald Trump en Ronald Reagan, verklaarden de tarieven die Trump had opgelegd op grond van de International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) ongeldig. Zij oordeelden dat er geen sprake was van een ‘ongebruikelijke en buitengewone’ dreiging die dergelijke maatregelen rechtvaardigde. Volgens hen zijn noch handelsdeficits, noch de handel in fentanyl voldoende om dat juridische instrument in werking te stellen. Met de uitspraak werden, met ingang van 10 dagen, een importheffing van 25% op Mexicaanse producten buiten de USMCA en een importheffing van 10% op energie en kalium ingetrokken. Het Witte Huis had hiertegen echter al beroep aangetekend.

Het hof ging nog verder: het herinnerde eraan dat buitenlandse handel een bevoegdheid is van het Congres, niet van de president. Hij citeerde belangrijke precedenten – zoals Youngstown v. Sawyer en Marbury v. Madison – om te bevestigen dat geen enkele leider macht kan uitoefenen zonder duidelijke juridische steun. Daarmee handhaafden de rechters de grondwettelijke orde en voorkwamen ze dat een willekeurige maatregel de prijzen van goederen verhoogde, de aanvoerketens verstoorde en inflatie aanwakkerde. Zijn besluit was niet alleen legaal; Het was ook een daad van institutionele terughoudendheid tegenover pogingen tot autoritair misbruik.

Terwijl dit in de VS gebeurt, wordt in Mexico de fragiele onafhankelijkheid van de rechterlijke macht verder ondermijnd door de hervorming die het mogelijk maakt dat rechters volgende zondag via een volksverkiezing worden gekozen. In plaats van de bevolking macht te geven, wordt de politieke controle over de rechterlijke macht gelegaliseerd. Wat vroeger in het geheim gebeurde, wordt nu bekrachtigd door de stembus: ondergeschiktheid aan de uitvoerende macht is niet langer schandelijk, maar geïnstitutionaliseerd. Het is geen democratisering, het is kolonisatie van het recht. Het nieuwe model versterkt de rechtvaardigheid niet; maakt het tot een instrument van gehoorzaamheid en electorale berekening.

Trump heeft op zijn beurt nog steeds opties: in beroep gaan bij het Federal Circuit, de zaak voorleggen aan het Hooggerechtshof of zijn toevlucht nemen tot andere wetten om zijn tarieven te rechtvaardigen op grond van nationale veiligheid of oneerlijke handel. Je kunt ook druk uitoefenen met financiële maatregelen of heronderhandelingen over handelsovereenkomsten. Maar geen van deze wegen zal snel of gemakkelijk zijn, en ze zullen allemaal op juridische en politieke obstakels stuiten.

Het opmerkelijke is dat Mexico in deze aflevering gered werd door rechters van een ander land. Rechters die de wet toepassen, gehoorzamen haar niet. Rechters die de president tegenhouden, steunen hem niet. Rechters die de Grondwet respecteren, zullen deze niet op verzoek herschrijven. Een rechtssysteem dat, ironisch genoeg, erop gericht is het land te beschermen waar hij begraven ligt.

Facebook: Eduardo J Ruiz-Healy

Instagram: ruizhealy

Website: ruizhealytimes.com