Tegen obstetrisch geweld: het humaniseren van de bevalling is geen luxe, maar een recht

Duizenden vrouwen verlaten dagelijks de verloskamer met onzichtbare wonden die jaren nodig hebben om te genezen. Waarom wordt een bevalling, die een levensveranderende en transformerende ervaring zou moeten zijn, soms een pijnlijke herinnering? Obstetrisch geweld bestaat. Het is niet altijd zichtbaar, maar het wordt wel gevoeld. Ieder van de getroffenen draagt ​​het met zich mee en slaat het op in het geheugen van zijn of haar lichaam.

De Wereldgezondheidsorganisatie waarschuwt al jaren voor de mensonterende behandeling die veel vrouwen tijdens de bevalling ondergaan. Hoewel klinische cijfers gunstig kunnen zijn en de bevalling zonder fysieke gevolgen kan verlopen, zijn er andere statistieken die vaak verborgen blijven: die van ongefundeerde emoties , onverklaarbare beslissingen en lichamen die zonder toestemming worden geopereerd.

Veel vrouwen beschrijven bevallingen als traumatisch. Gevoelens van angst, eenzaamheid, schuldgevoelens of vervreemding komen vaak voor, en in de ernstigste gevallen worden symptomen van posttraumatische stress vastgesteld. Het gaat niet alleen om medische ingrepen: het gaat erom hoe, wanneer en met welke zorg ze worden uitgevoerd. Want het is niet alleen belangrijk dat de baby gezond geboren wordt: hoe de moeder de bevalling ervaart, is ook belangrijk.

De wonden die onopgemerkt blijven, zijn de emotionele gevolgen op de lange termijn voor vrouwen. Naast de klinische gegevens beschrijven veel vrouwen hun bevallingen als puur traumatische ervaringen.

De emotionele gevolgen stoppen niet bij ontslag uit het ziekenhuis ; ze duren weken, maanden of zelfs jaren. Symptomen zoals angst, postnatale depressie en hechtingsproblemen met de pasgeborene komen vaak voor. Deze onzichtbare wonden worden zelden opgemerkt in de reguliere zorg, wat de impact ervan verergert en het risico vergroot dat ze chronisch worden.

Het is belangrijk om te begrijpen dat obstetrisch geweld niet beperkt blijft tot de kwaadwillige acties van individuele professionals. Het is vaak het gevolg van een rigide, overbelast systeem dat meer gericht is op logistiek dan op luisteren. Wisselende diensten, onvoldoende personeel en gestandaardiseerde protocollen zijn enkele van de factoren achter dit probleem. Dit alles beperkt gepersonaliseerde zorg en emotionele ondersteuning. In deze context worden geboorteplannen niet gelezen, krijgen begeleiders geen toegang en worden keizersneden uitgevoerd zonder voorafgaande uitleg.

Bovendien blijft er een kloof bestaan ​​tussen wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk. Interventies zoals routinematige episiotomie, oxytocine zonder duidelijke indicatie of de Kristeller-manoeuvre worden nog steeds in veel ziekenhuizen toegepast , ondanks dat ze door internationale richtlijnen worden afgeraden. Het gebrek aan bijgewerkte protocollen, in combinatie met beperkte training in communicatievaardigheden, versterkt de asymmetrische machtsverhoudingen tussen professionals en vrouwen.

Een van de meest ongemakkelijke debatten onder zorgprofessionals draait om de term zelf: is het geweld of wanpraktijken? Sommige zorgsectoren verwerpen het label, omdat ze vinden dat het strafbaar is zonder rekening te houden met de intentie. Bovendien ervaren veel vrouwen wat ze hebben meegemaakt als een vorm van geweld, zelfs als er geen sprake was van opzettelijke schade.

De focus zou niet op de intentie moeten liggen, maar op de impact. Wat telt, is de aangerichte schade, het verlies van controle, de stilte die heerst wanneer er geen verklaring, geen steun, geen zorg is. Voor veel vrouwen is het geen juridische of semantische kwestie, maar eerder hoe ze zich voelden: genegeerd, geïnfantiliseerd of misbruikt.

Het gaat er niet om vrouwen en professionals tegen elkaar op te zetten, maar om bruggen te bouwen. Luisteren naar getuigenissen, praktijken evalueren en training in genderperspectief en mensenrechten promoten kan een grotere transformatie teweegbrengen dan discussiëren over labels. Want, meer dan woorden, de dringende noodzaak is ervoor te zorgen dat geen enkele vrouw het ziekenhuis verlaat met meer wonden dan littekens.

Niet alle bevallingen zijn verhalen van pijn. Er zijn ook bevallingen die als helende ervaringen worden ervaren. Wat ze onderscheidt, is niet alleen de afwezigheid van complicaties, maar ook de aanwezigheid van zorg.

Bij obstetrisch geweld hebben we professionals die informeren, die emoties erkennen, die de tijd respecteren en die begeleiden zonder zich op te dringen.

Centra die zich inzetten voor echte humanisering, met voldoende middelen, stabiele teams en institutionele betrokkenheid.

Zorg gebaseerd op actief luisteren, empathie en communicatie kan de bevalling tot een helende herinnering maken. Acties zoals het toestaan ​​van de aanwezigheid van een begeleider, het stimuleren van direct huid-op-huidcontact en het aanpassen van ruimtes aan de behoeften van de vrouw, tonen aan dat een ander model niet alleen mogelijk, maar ook dringend noodzakelijk is.

Vrouwen empoweren tijdens de bevalling betekent duidelijke informatie geven, hen voorbereiden op het nemen van beslissingen en ervoor zorgen dat die beslissingen worden gerespecteerd. Het betrekken van partners, het toestaan ​​van huid-op-huidcontact en het aanpassen van ruimtes zijn kleine stappen die tot grote veranderingen leiden.

Het humaniseren van de bevalling is geen luxe, maar een recht. Het is ook een maatregel voor de volksgezondheid: het verbetert het herstel na de bevalling, de band tussen moeder en kind, de geestelijke gezondheid en het vertrouwen in de gezondheidszorg.

Het lichaam vergeet niet wat het heeft meegemaakt, maar het vergeet ook niet wanneer het verzorgd, gehoord en gerespecteerd werd. Elke geboorte telt. Elke vrouw verdient het om met waardigheid behandeld te worden.

Artikel gepubliceerd in 'The Conversation'

Julián Rodríguez Almagro, universitair hoofddocent. ICE Group, Faculteit Verpleegkunde van Ciudad Real, Universiteit van Castilla-La Mancha.

Sandra Martínez Rodríguez, hoogleraar aan de Faculteit Verpleegkunde, Ciudad Real, Universiteit van Castilla-La Mancha