Puigdemont bekleedt nog steeds dezelfde positie, een jaar na zijn korte terugkeer bij Barcelona.

Puigdemonts situatie is dus nog steeds dezelfde als een jaar geleden, hoewel hij na het congres van afgelopen najaar het presidentschap van Junts heeft heroverd . De voormalige president wacht nog steeds op de toepassing van de amnestiewet en op een uitspraak van het Constitutionele Hof over zijn specifieke zaak. In een eerste uitspraak in juni verklaarde de rechterlijke macht, verdeeld, dat de wet in overeenstemming is met de wet . Er is echter nog geen uitspraak gedaan over de verzoeken om bescherming van de pro-onafhankelijkheidsleiders die er geen profijt van hebben gehad: Puigdemont, Lluís Puig en Toni Comín.

Tijdens de eerste plenaire zitting in september zal het Constitutionele Hof een beslissing nemen over de gevraagde voorzorgsmaatregelen, waaronder het nationale arrestatiebevel tegen hen , alvorens uitspraak te doen over het beroep. Als dit arrestatiebevel wordt ingetrokken, zoals geëist door de pro-onafhankelijkheidsleiders, zouden ze zonder arrestatie naar Spanje kunnen terugkeren. Mochten de rechters niet in hun voordeel beslissen, dan is er nog een andere optie: de Europese justitie.

Alles lijkt er dus op te wijzen dat de komende maanden de onduidelijkheden zullen worden opgehelderd en dat de toekomst van de JxCat-leider eindelijk duidelijker zal worden. Daarom begint zijn partij te debatteren over de rol die de voormalige president zou moeten spelen als hij terugkeert. Tijdens de campagne van 12 maart werd aangenomen dat hij de positie van leider van de oppositie niet zou bekleden, een positie die in deze termijn vacant is en waarvan de post-Convergents voorlopig afzien. Er gaan stemmen op die geloven dat hij, indien nodig, niet in het parlement zal zitten en mogelijk een andere rol zal vervullen. Hoe dan ook, niets is zeker.

Junts beweert vandaag dat de korte terugkeer van hun leider een jaar geleden het gebrek aan "institutionele of democratische normaliteit" aantoonde, een mantra dat partijwoordvoerders al maanden herhalen. "Er was een amnestiewet van kracht, en toch zouden ze hem arresteren, en vandaag de dag is alles nog steeds hetzelfde ", beweren geraadpleegde bronnen, eraan toevoegend dat het nu, achteraf gezien, duidelijk is geworden dat de beslissing om terug te keren naar Waterloo de juiste was. "Hij zou al die tijd in de gevangenis hebben gezeten, zelfs als de amnestie was goedgekeurd", beweren deze bronnen.

De waarheid is dat Puigdemonts manoeuvre ook kritiek uitlokte van een aantal geledingen binnen zijn partij. Zij betreuren het dat de voormalige president de Catalaanse politie, de Mossos d'Esquadra, in een kwaad daglicht heeft gesteld , terwijl ze juist veel aanzien hadden verworven met hun optreden tijdens de aanslagen in Barcelona en Cambrils in 2017.

In de weken voorafgaand aan 8 augustus had Puigdemont, naast zijn belofte om terug te keren, verklaard dat hij zich niet zomaar zou laten arresteren – hoewel men aannam dat dit zijn lot was – en dit werd op 6 augustus duidelijk gemaakt op TV3 door de secretaris-generaal van JxCat, Jordi Turull . Tijdens de campagne had hij ook beweerd dat hij niet in de verleiding kwam om een grap uit te halen en dat het niet bij hem was opgekomen om Catalonië binnen te gaan, een foto te maken en te vertrekken. Ongestoord binnenkomen was geen probleem, zoals vorig jaar bleek. Na de kritiek van de Mossos d'Esquadra omdat ze hem niet hadden gearresteerd, veroordeelden sommigen binnen JxCat Puigdemonts manoeuvre .

De mogelijkheid om terug te keren naar Waterloo was overwogen in de aanloop naar de verkiezingen en werd uiteindelijk bevestigd toen duidelijk werd dat de voormalige president niet eens een voet in het parlement zou zetten . Deze beslissing werd ook beïnvloed door het feit dat het Catalonië van 2025 niet hetzelfde zal zijn als dat van 2017 en de jaren daarna. De mobilisatie van de inmiddels verdeelde onafhankelijkheidsbeweging is niet optimaal.

Gezien al deze factoren beweren de geraadpleegde bronnen dat de beslissing om te vluchten en terug te keren naar België de beste was. "In de huidige context zou de tijd die ik in de gevangenis heb doorgebracht, geen zin hebben gehad", benadrukken deze bronnen, terwijl ze de kritiek betreuren die die dag op de Mossos d'Esquadra (Catalaanse politie) werd geuit voor de operatie. "De schuld ligt bij de Mossos, maar de inlichtingendiensten die Puigdemonts bewegingen in de gaten hielden, hebben niet opgemerkt dat hij Waterloo had verlaten en dat hij twee dagen in Barcelona was", benadrukte Junts.

Een geraadpleegde bron benadrukt ook dat kritiek gericht moet zijn op de politieke leiding van het ministerie van Binnenlandse Zaken: voormalig minister Joan Ignasi Elena, voormalig chef van Mossos d'Esquadra Eduard Sallent en voormalig directeur-generaal van de politie, Pere Ferrer. "De leiding was ontmaskerd", voegt deze bron eraan toe. "Iedereen had de verantwoordelijkheid om hem te arresteren als er een bevel was; het is niet exclusief voor de Mossos d'Esquadra, en er lagen meer lichamen in de Arc de Triomf", concludeert hij.

De terugkeer van Carles Puigdemont vorig jaar heeft tot nu toe gevolgen gehad voor drie officieren van Mossos d'Esquadra, die ervan worden beschuldigd samen te werken met de voormalige president. Naast het strafrechtelijk onderzoek had de Dienst Binnenlandse Zaken (DAI) hen geschorst en hun salaris uitbetaald, maar ze zijn weer actief in dienst in afwachting van een uitspraak van de rechtbank, aldus bronnen binnen de Catalaanse politie van de Generalitat (Catalaanse regering). De afgelopen jaren werd de beveiliging van de Junts-leider, die ondanks zijn status als voormalig president van de Generalitat (Catalaanse regering) geen escorte heeft omdat hij zich buiten Spanje bevindt, verzorgd door leden van de Mossos d'Esquadra (Catalaanse politie) en andere instanties, zoals brandweerlieden, die zich op hun vrije dagen vrijwillig voor deze functie aanmelden. Na de overeenkomst tussen de PSOE (Spaanse Socialistische Arbeiderspartij) en JxCat (Catalaanse Arbeiderspartij), die de benoeming van Pedro Sánchez in 2023 mogelijk maakte, kwam Puigdemont, een deelnemer aan de onderhandelingen, weer in de schijnwerpers te staan. Als gevolg hiervan werd zijn veiligheid, volgens berichten van zijn kantoor, meer bedreigd dan normaal. Er werden verschillende brieven gestuurd naar de Conselleria d'Interior en het ministerie van Binnenlandse Zaken werd gecontacteerd om toestemming te vragen voor de voormalige president om lijfwachten buiten Spanje te hebben. De regering opende in verschillende openbare verklaringen de deur voor deze mogelijkheid , maar zag uiteindelijk af van het verzoek van de leider van na de Convergentie , die in het verleden meerdere bedreigingen had gestuurd aan de Mossos d'Esquadra zonder enige gevolgen.