Opvoeden hoeft niet perfect, zegt orthopedagoog Kina: 'Stop met die verwachting'

Kina Smit (45), zelf moeder van twee dochters van 10 en 13, ergert zich aan alle druk die op kinderen wordt gelegd. "Toen ik klein was, was ik gewoon een kind dat naar school ging en naar jazzballet. Geen bijles, geen extra klasjes om mijn 'talenten te benutten'. Ik was goed genoeg zoals ik was."

"Nu zie je dat ouders trots vertellen over de 'prestaties' van hun kind. 'Ze is pas 2, en nu al zindelijk!', wordt dan aan iedereen verteld. Maar is je kind beter als het zindelijk is op zijn tweede, dan als dat op zijn derde gebeurt? Ieder kind moet heel 'speciaal' zijn, met bijzondere talenten. En zijn ze dat niet, of liggen ze bijvoorbeeld net iets minder goed in de groep, dan wordt er gezocht naar diagnoses als ADHD of autisme."

Volgens Smit is goed verklaarbaar dat nu op deze manier naar kinderen wordt gekeken. "De druk op ouders is ook groter. Je moet sociaal goed zijn, genoeg sporten, goed zijn in je werk, er goed uitzien, op het schoolplein de beste bakfiets of sinterklaassurprise hebben – en dan moet het ook nog allemaal goed op sociale media staan. Ouders dragen dat over op hun kinderen. Daardoor is het opvoeden door de jaren heen veranderd van iets wat je van nature doet, naar iets wat aan heel veel eisen moet voldoen."

"Daarnaast leven we in een tijd waarin ook de maatschappij meer vraagt van kinderen en alles wordt gemonitord. Denk aan sociale media waarmee ze continu contact denken te moeten houden met leeftijdsgenootjes, en leerlingvolgsystemen op scholen, waarin alle gebieden van het functioneren in kaart worden gebracht en op basis waarvan onderscheid tussen kinderen wordt gemaakt in schooladviezen en plusklasjes."

Zo'n volgsysteem heeft voordelen, maar ook nadelen, zegt Smit. "Toen ik klein was, zeiden ze: het is een kind, het komt wel goed. Ik hoor nu van ouders dat ze naar school moeten komen omdat hun kind te weinig vrienden heeft. Kinderen die wat drukker zijn, moeten meteen worden onderzocht op ADHD. Begrijp me niet verkeerd: ik geloof dat een label heel nuttig kan zijn, maar als je te makkelijk labelt dan geef je een kind ook een brevet van onvermogen – 'Ik kan dat toch niet, want ik heb...' – terwijl een kind misschien gewoon ergens anders is in zijn ontwikkeling. Daar moeten we voorzichtig mee zijn."

Met haar boek, en in haar praktijk, hoopt Smit eraan bij te dragen dat anders wordt gekeken naar kinderen. "Laat het wat meer los, is mijn belangrijkste boodschap." Smit adviseert ouders om wat vaker een stap terug te doen en te bedenken: is het nodig dat ik hier iets aan doe, of kan ik dit gewoon laten gebeuren? "Natuurlijk geef je in de opvoeding grenzen aan en zijn er regels, die zijn heel belangrijk. Maar je kunt af en toe ook denken: dit kan mijn kind zelf oplossen, ook als het even pijn doet."

Ze duidt daarmee bijvoorbeeld op het ingrijpen als een kind niet lekker in de groep ligt of ruzie heeft met een vriendje of vriendinnetje. "Ouders gaan dan al snel naar school, of bellen de ouders van het andere kind. En natuurlijk moet je dat doen als je kind stelselmatig gepest wordt. Maar gebeurt dat niet? Laat het dan maar even gaan, ook dat hoort bij het leven. Het doet je kind pijn als er op sociaal gebied iets niet lekker loopt, maar het maakt ze weerbaar, en een kind leert dan ook hoe het een situatie kan oplossen. Dat is een hele waardevolle les. En dat dingen in het leven niet altijd gaan zoals we willen, is dat ook."

Een andere situatie: heb je een kind dat slecht is in rekenen? Dan is dat gewoon wat het is. "Ik ben mijn hele leven slecht geweest in rekenen, en wiskunde was daardoor ook echt wel een lijdensweg op de middelbare school. Maar mag je ergens niet goed in zijn? Mijn jongste dochter heeft hetzelfde. Bij haar weet ik: dit wordt moeilijk op de middelbare school. En dat is oké."

Smit ziet vaak kinderen en jongvolwassenen in hun praktijk die niet hebben geleerd dat ze dingen zelf kunnen oplossen, en dat niet alles perfect hoeft te zijn. "Dan zijn er twee situaties: of ze vinden zichzelf niet goed genoeg, omdat ze niet ergens enorm in uitblinken. Of ze vinden zichzelf zo speciaal dat ze niet snappen dat niet iedereen voor ze klapt als ze een project afronden. Je taak als ouder is om kinderen voor te bereiden op het leven. Doe je dat niet, dan komen ze in een ijskoud bad terecht zodra ze de veilige bubbel van je huis verlaten."

Opvoeden, het hoeft niet zo perfect is vanaf 24 september verkrijgbaar.

Klik hier voor meer Lifestyle