Sophies moeder verliet haar als kind, nu is het contact hersteld: 'Echt begrijpen zal ik het nooit'

Het is drie uur rijden, dus ze zien elkaar niet wekelijks, maar ze spreken elkaar vaak. Zeker als ze bij elkaar op bezoek zijn, raken ze niet uitgepraat. "We kunnen eindeloos ouwehoeren", zegt Sophie lachend. Wie tien jaar geleden tegen haar had gezegd dat ze nu zo'n warme band met haar moeder zou hebben, had ze niet geloofd. Maar toch is het zo. "Met beide ouders heb ik nu een goede relatie. Ik prijs me echt gelukkig. En ik ben dankbaar dat het ons gelukt is."

Herfst 1979. Haar moeder zou een weekje naar Denemarken gaan. Sophie was vijf jaar oud. Haar lieve en zorgzame moeder keerde wel terug naar Nederland, maar niet meer naar huis. Haar vader werkte fulltime, en was ook in de avonden en weekenden veel weg. Daarom had haar moeder het gezin draaiende gehouden. Nu moest haar vader ineens het huishouden runnen. Dat was chaos. "Mijn moeder was er altijd en deed alles met ons. Zij was mijn thuis." Dat haar moeder met haar eigen demonen worstelde, wist Sophie toen nog niet.

"Als kind dacht ik dat het aan mij lag dat mijn moeder was weggegaan. Dat gevoel zat heel diep", vertelt de 51-jarige Sophie. Die gedachte werd ook een manier om te overleven. "Als je denkt dat iets aan jou ligt, dan kun je er misschien nog wat aan doen." Bijvoorbeeld door heel hard je best te doen op school, goed te luisteren en niemand tot last te zijn. En dat is precies wat Sophie deed.

Voorbeelding kind

Tussen haar 6de en haar 10de zag ze haar moeder nog af en toe, maar na een fikse ruzie tussen haar ouders werd ook dat sporadische contact verbroken. Sophie hield zich voor de buitenwereld staande. Ze was een voorbeeldig kind, dat goede cijfers haalde en zich op het oog prima ontwikkelde. "Door mijn gevoel weg te drukken en altijd mijn best te doen, zorgde ik voor een bepaalde controle over mijn leven. Maar dat heeft me als volwassene genekt."

Ook toen ze moeder werd, wilde Sophie het héél graag goed doen. "Ik wilde dat warme nest creëren dat ik zelf zo had gemist. Al had ik misschien beter eerst even wat therapie kunnen volgen", zegt ze lachend. Dan serieus: "Afwezigheid is niet fijn, maar te veel aanwezigheid ook niet. Kinderen krijgen zelfvertrouwen door dingen zelf te kunnen doen. Ik was altijd er als de kippen bij om ze te helpen, want ik had zelf nooit hulp gehad."

Burn-out

Rond haar 40ste kwam Sophie in een burn-out terecht. "Ik had mijn leven goed op de rit. Ik had alles wat je je maar kunt wensen: een mooi huis, een fijn gezin, leuke baan, fijne vriendinnen. Toch trapte mijn lijf keihard op de rem." Zo hard dat ze op een dag amper nog uit bed kon komen.

"Op dat moment moest ik wel naar mezelf gaan kijken." Sophie dacht dat ze de afwezigheid van haar moeder wel verwerkt had. "Voor mij was het leven zonder moeder zo normaal dat ik me er niet bewust van was dat dat een groot trauma was. Het was gewoon een gegeven, ook toen ik bijvoorbeeld zelf moeder werd. Dat ze er niet was, schoot heus wel eens door mijn hoofd, maar ik was er verder niet mee bezig."

Tijdens haar burn-out accepteerde Sophie dat er onder de oppervlakte wel degelijk iets bij haar rommelde. Ze had heel veel vragen, maar hoe kreeg ze antwoorden? Nadat Sophie kinderen had gekregen, was er even contact geweest, maar dat was niet soepel verlopen. Ze was toen begin dertig en haar kinderen waren één en drie. "Ik gunde hen een lieve oma."

Maar als haar moeder een afspraak moest afzeggen, was dat voor Sophie alsof iemand een rode knop indrukte. "Ik kon daar niet mee omgaan. Ik werd overspoeld door emoties. Een vulkaanuitbarsting van oud verdriet, denk ik achteraf, maar dat had ik op dat moment nog niet door." Destijds praatten Sophie en haar moeder ook niet over wat er vroeger gebeurd was. "Daardoor liepen we allebei op onze tenen." Het vergde te veel van Sophie. Om zichzelf te beschermen, liet ze het contact doodbloeden.

Tijdens haar burn-out pakte ze het daarom anders aan. Sophie benaderde oude vrienden van haar ouders, om te horen wat zij over haar moeder te vertellen hadden. Ze kende alleen haar vaders versie van het verhaal, dat haar moeder er met een ander vandoor was gegaan. Nu kreeg ze te horen dat haar moeder een lieve, warme vrouw was. "Dat paste niet in het beeld dat ik had. Het komt natuurlijk best gevoelloos over als je je kinderen achterlaat. Maar naast dat het moeilijk met elkaar te rijmen was, maakte het me ook nieuwsgierig: wat is mijn moeder voor vrouw?"

Contact via brieven

Sophie verzamelde haar moed en stuurde haar moeder een kaart met de vraag of zij haar kant van het verhaal wilde vertellen. Het duurde vijf maanden voordat ze de kaart die ze terugkreeg, durfde te openen. "Ik had die envelop achterin de kast gegooid, bang dat ze niet over maar verleden wilde praten." Maar haar angst bleek onterecht: het was het begin van een openhartige briefwisseling, die drie jaar duurde.

In 2018 ontmoetten ze elkaar weer in het echt, en sindsdien is Sophies moeder weer in haar leven. Sophie schreef er het boek Moederziel over, dat in 2020 uitkwam. Dat het nu goed gaat, komt volgens Sophie doordat het contact eerst via brieven ging. "Als je met elkaar praat, reageer je zonder goed na te denken. Dat zou bij ons uit de hand gelopen zijn en dan had ik daar weer hartstikke veel verdriet van gehad. Nu kon ik even wachten en nadenken voordat ik antwoord gaf."

Nog altijd begrijpt Sophie de keuze van haar moeder niet volledig, maar naarmate ze meer te weten kwam over haar moeders leven, snapte ze wel waar haar beslissing vandaan kwam. "In de eerste lange brief schreef ze dat ze zo met zichzelf in de knoop had gezeten, dat ze niet wist hoe ze een goede moeder kon zijn. Dat herkende ik wel, want ook ik had vaak het gevoel gehad dat ik niet goed genoeg was."

'Ook maar een mens'

"Als moeder kan ik me niet voorstellen dat je ooit je kinderen op die manier achterlaat. Maar ik begrijp wel dat het bij haar zo is gegaan." Haar moeder had het in haar jeugd allesbehalve makkelijk gehad en dat had zijn sporen nagelaten. "Ze was ongelukkig. Haar worstelingen waren in eerste instantie ook de reden dat ze naar Denemarken ging, ze ging daar een cursus persoonlijke ontwikkeling doen. Die cursus maakte veel in haar los. Uiteindelijk heeft ze gedaan wat ze kon binnen de mogelijkheden die ze op dat moment had. Dat het zo'n impact op mij had, is heel verdrietig. Maar als ze anders had gekund, had ze dat wel gedaan."

Wat Sophie enorm heeft geholpen, is het besef dat haar moeder ook maar een mens is. "Met gebreken en een geschiedenis. Ze heeft dingen met de beste intenties gedaan. Het is niet altijd het beste geweest en ze heeft er ook best wat schade mee aangericht, maar ik kijk er nu anders naar. Zonder verwijten."

De vlag uitgehangen

In drie jaar tijd schreven Sophie en haar moeder meer dan tachtig brieven naar elkaar. In juni 2018 spraken ze weer voor het eerst af en aten ze appelflappen bij haar moeder in de tuin.

Doodeng vond Sophie het om haar moeder toen weer te zien. "De rit ernaartoe duurde bijna vijf uur omdat ik bij elk tankstation stopte voor koffie en ondanks de navigatie een paar keer verkeerd reed." Eenmaal aangekomen bonsde haar hart in haar keel. Haar moeder had de vlag uitgehangen en stond met bloemen in haar handen voor het huis te wachten. "Het was eerst een beetje onwennig, maar al snel praatten we honderduit."

"Wel was in het begin zo ontzettend blij dat ik m'n moeder weer had teruggevonden, dat ik haar op een voetstuk heb gezet. Mijn ouders hebben allebei een eigen versie van wat er destijds gebeurd is. Ik wilde heel graag mijn moeder geloven. Dat is toen wel ten koste gegaan van mijn vader – die daardoor de boeman werd. Gelukkig is ook het contact tussen mijn vader en mij nu weer goed. Met mijn beide ouders is de band nu zelfs beter dan ooit."

Niet meer boos

Met haar moeder belt Sophie regelmatig en ze appen elkaar meerdere keren per week. "Het vertrouwen is helemaal hersteld, al blijven er pijnpunten. Wat er is gebeurd, heeft impact op mijn leven gehad. Ik kan nooit helemaal begrijpen waarom ze het heeft gedaan. Dat zal ik altijd moeilijk blijven vinden, maar het zit ons niet meer in de weg."

"Het is belangrijk dat je als volwassenen zelf de verantwoordelijkheid neemt over je leven. Als je blijft wijzen naar je ouders met verwijten over wat ze niet goed hebben gedaan, gaat dat ten koste van jezelf. Niet meer boos zijn, is het grootste geschenk dat ik mezelf heb kunnen geven."

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: [email protected]

Lees hier de eerdere zondaginterviews.