Te vroeg een smartphone kan mentale gezondheid blijvend schaden

Kinderen die al vóór hun dertiende een smartphone krijgen, lopen een aanzienlijk groter risico op mentale problemen op latere leeftijd.

Dat blijkt uit een grootschalig internationaal onderzoek onder ruim 100.000 jongeren, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Human Development and Capabilities.

Uit de studie blijkt dat jongvolwassenen die hun eerste smartphone al op hun twaalfde óf eerder kregen, vaker kampen met ernstige klachten. Denk aan suïcidale gedachten, agressie, vervreemding van de werkelijkheid en een lager gevoel van eigenwaarde. Hoe jonger het kind de telefoon kreeg, hoe sterker de negatieve effecten later in het leven.

De onderzoekers wijzen vooral naar sociale media als belangrijkste oorzaak. Vroeg gebruik vergroot de kans op cyberpesten, slechte nachtrust en spanningen binnen het gezin. „Onze data laten zien dat te vroege smartphone-eigendom samenhangt met een ingrijpende verschuiving in de mentale gezondheid van jongvolwassenen”, zegt neurowetenschapper Tara Thiagarajan in het onderzoek.

De negatieve effecten bleken consistent in verschillende landen, culturen en talen. Opvallend is dat meisjes vooral minder zelfbeeld, zelfvertrouwen en emotionele veerkracht ontwikkelen. Bij jongens gaat het vaker om minder empathie, stabiliteit en kalmte.

Volgens de onderzoekers kan vroegtijdige toegang tot sociale media ongeveer 40 procent van de negatieve effecten verklaren. Ook verstoorde slaap (12 procent), slechte familiebanden (13 procent) en cyberpesten (10 procent) spelen een rol.

De wetenschappers pleiten daarom voor strengere regels, vergelijkbaar met de aanpak van alcohol en tabak. In het onderzoek sommen ze een aantal tips op die zouden kunnen helpen. Zoals verplicht onderwijs over digitale geletterdheid en mentale gezondheid, strengere handhaving van de leeftijdsgrens bij sociale media, beperking van sociale media voor kinderen en een geleidelijke opbouw van smartphone-toegang.

„Wachten op keihard bewijs is riskant”, waarschuwt Thiagarajan. „De potentiële schade is simpelweg te groot.”

Hoewel sociale media officieel pas vanaf 13 jaar toegankelijk zijn, wordt daar nauwelijks op gecontroleerd. Intussen krijgen kinderen wereldwijd op steeds jongere leeftijd een smartphone.

Enkele landen, waaronder Frankrijk, Italië en Nederland, hebben al stappen gezet om smartphonegebruik op scholen te beperken. Ook in de Amerika groeit de roep om strengere regels: New York wordt de grootste staat die telefoons in scholen verbiedt.