Steeds meer ruzie over erfenissen: 'Als er geld in het spel is, gaan mensen over lijken'

Panellid Mike weet daar alles van. Hij kreeg ruzie met zijn zus over de erfenis van hun overleden moeder. Hij vertelt zijn verhaal zonder achternaam om de familievete niet opnieuw te laten oplaaien.

Zijn moeders laatste wil was vastgelegd in een testament, maar Mike bleek onterfd. In eerste instantie kreeg hij helemaal niets. Maar ieder kind heeft wettelijk recht op een legitieme portie. Dit geldbedrag (ook wel kindsdeel genoemd) is de helft van het erfdeel dat een kind zonder testament zou krijgen en hier heeft ieder kind wettelijk recht op.

RTL Nieuws ontving tientallen reacties over ruzie rondom de verdeling van een erfenis. Van de ruim 13.000 deelnemers aan het RTL Nieuwspanel die zelf te maken hebben gehad met de afwikkeling van een erfenis, is er bij 13 procent ruzie en bij 14 procent enige onenigheid geweest (samen 27 procent).

Mike schakelde een gespecialiseerde advocaat familierecht in om zijn legitieme portie op te eisen. "Als er geld in het spel is, gaan mensen over lijken helaas", zegt hij. Via zijn advocaat kreeg hij inzage in de financiële situatie van zijn moeder. Hij en zijn neef ontvingen uiteindelijk tienduizenden euro's per persoon, maar van waardevolle erfstukken zoals een antieke klok heeft hij niets gezien. Het kostte hem enkele duizenden euro's aan advocaatkosten.

Volgens de Raad voor de Rechtspraak waren er in 2024 landelijk 4330 nieuwe erfrechtzaken. In 2021 waren het er 420 meer, maar niet overal is een daling te zien. Rechtbank Midden-Nederland ziet juist een stijging sinds ze in 2023 speciaal het Bureau Erfrecht oprichtten.

De rechter is het laatste redmiddel. Ruziënde familieleden kunnen eerst een mediator of hun rechtsbijstandverzekering inschakelen. Erfenissen leidden de afgelopen jaren vaker tot vragen, of verzekerden willen juridische ondersteuning.

Er is een golf van erfenissen op komst, afkomstig van de babyboomers:

Rechtsbijstandverzekeraars merken de toename. Univé kreeg in de eerste zeven maanden van dit jaar ruim 700 meldingen over erfkwesties, waarvan een derde leidde tot een dossier. In 2019 lag dat aantal bijna de helft lager. DAS zag in de eerste helft van 2025 een stijging van 3 procent ten opzichte van vorig jaar. In 2022 ging het om nog geen 1800 erfkwesties, in 2024 om al bijna 2200.

Verzekeraar ARAG heeft geen exacte cijfers, maar hun juristen zien ook een stijging van het aantal zaken op een drietal punten:

• Ruzie met de executeur (degene die verantwoordelijk is voor het afwikkelen van de erfenis)
• Vermoedens van financieel misbruik
• Een overledene die niet meer wilsbekwaam was toen het testament werd ondertekend

Stichting Achmea Rechtsbijstand ziet geen duidelijke toename, maar juist een stabiel aantal van 1600 tot 1700 erfkwesties per jaar. Achmea ziet wel meer erfrechtgeschillen in samengestelde gezinnen.

Mike wil zijn verhaal delen om andere mensen te waarschuwen en vooral tips te geven. Zo’n familieruzie gaat je niet in de koude kleren zitten. Hij zegt: "Laat een levenstestament én een testament na overlijden opstellen en benoem vooral geen familielid als executeur testamentair, maar kies voor een onafhankelijk persoon zoals een notaris die de erfenis afhandelt."

Hij voegt eraan toe dat, als je juridisch advies nodig hebt, je het beste een gespecialiseerde advocaat familierecht kunt inschakelen die verstand heeft van erfenissen. Ook moet je na een overlijden binnen vijf jaar je kindsdeel opeisen. Een erfenis kan verjaren en dan is het 'ajuus paraplu', zegt Mike. In zijn geval was een rechtszaak niet nodig en werd er geschikt via een vaststellingsovereenkomst.

Een ander schrijnend verhaal komt van panellid 'Ineke', die anoniem haar verhaal wil delen. Haar moeder overleed in 1994 en had een testament waarin stond dat haar kinderen de enige erfgenamen zijn en haar echtgenoot (de achtergebleven ouder) het 'vruchtgebruik' heeft, met als voorwaarde dat dit vruchtgebruik vervalt als hij zou hertrouwen. Haar vader hertrouwde later en het boterde niet tussen Ineke en de nieuwe partner van haar vader.

Haar vader overleed in 2016 en toen moest de erfenis van haar 22 jaar geleden overleden moeder nog worden afgehandeld. En toen ontstond het gedonder. De nieuwe echtgenote had het vruchtgebruik van haar man (Ineke's overleden vader) en was in het testament van haar overleden vader benoemd als executeur testamentair. Zij ging over de afwikkeling van de erfenis van Ineke’s vader, maar niet over die van haar overleden moeder.

Ineke stapte naar een notaris met het testament van haar moeder, waarin duidelijk stond beschreven hoe de verdeling zat. Ineke schakelde ook haar rechtsbijstandverzekering in. Ineke en haar broer hadden beiden nog recht op een bedrag van 30.000 euro uit de erfenis van haar overleden moeder.

Ineke zegt: "Het gaat niet om het geld. Wat ik het ergste vind, is dat de verlovings- en trouwring van mijn moeder nu terechtkwamen bij zijn nieuwe vrouw en haar kinderen, terwijl ze mijn overleden moeder nooit hebben gekend. Je wilt dit soort persoonlijke bezittingen in de familie houden."

Het financiële getouwtrek duurde anderhalf jaar. Ineke zegt: "Ik werd neergezet als een geldwolf. Maar het ging niet om mijn vaders erfenis, maar om die van mijn overleden moeder." Ze voegt eraan toe: "Deze hele situatie was verdrietig voor mij, maar ook voor de nieuwe vrouw van mijn vader. Je zit in zo’n emotionele periode niet te wachten op ruzie."

Haar vader dacht dat hij alles goed geregeld had, omdat zijn wens zwart-op-wit stond in een testament opgemaakt bij de notaris. "Mijn overleden vader had deze ruzie en afwikkeling ook niet voorzien", zegt ze.

Ze zegt: "Je bent er constant mee bezig en pas na anderhalf jaar begin je aan de rouwverwerking." Door deze ervaring heeft Ineke samen met haar man een testament en een levenstestament laten opstellen. Alles is vastgelegd bij een notaris en deze is ook executeur testamentair, zodat haar kinderen later geen gedoe krijgen.

Steeds meer ruzie en rechtszaken over erfenissen is niet gek, zegt Lucienne van der Geld, directeur Netwerk Notarissen en docent notarieel recht aan de Radboud Universiteit. "Er valt meer te erven" zegt ze. "Er is meer vermogen door de gestegen huizenprijzen. En er zijn meer complexe familierelaties door scheidingen en mensen die hertrouwen, waardoor er meer partijen in het spel zijn. Of er is sprake van een verouderd testament."

Ruim 22.000 mensen vulden de enquête van het RTL Nieuwspanel in over erfenissen. Van alle deelnemers heeft slechts een derde (36 procent) een testament. Dat is een door een notaris opgesteld document waarin staat wie na een overlijden de erfgenamen zijn en hoe het vermogen en spullen verdeeld moeten worden. Zo’n 17 procent van de deelnemers heeft helemaal niets geregeld na overlijden.

Is er geen testament, dan geldt de wettelijke verdeling. Eerst erven de echtgenoot of geregistreerd partner, vervolgens de kinderen. Daarna eventuele ouders, broers of zussen of grootouders. Als je zélf mensen wilt uitkiezen die je iets wilt nalaten, dan moet je dat via een notaris vastleggen in een testament.

Wil je meer weten over het krijgen van een erfenis, het betalen van erfbelasting en mogelijke vrijstellingen: kijk dan hier naar de RTLZ Special Snap Jouw Erfenis, of bekijk de video hieronder:

Verantwoording

Het onderzoek is uitgevoerd op 14 t/m 18 augustus onder ruim 22.000 leden van het RTL Nieuwspanel. Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, werkzaamheid en politieke voorkeur (stemgedrag Tweede Kamerverkiezingen 2023). Het RTL Nieuwspanel telt ruim 59.000 leden.

Wil jij voortaan ook meedoen aan onderzoeken van het RTL Nieuwspanel? Meld je dan hier aan!