Studenten nemen het stembureau over: 'Je verdient wat én helpt de democratie een handje'

"Je moet er wel op tijd bij zijn," zegt student Jesse (23) uit Leiden. "In studentensteden zitten ze er echt bovenop. Iedereen weet dat je er wat aan verdient, dus die plekken zijn snel weg."

Hij meldde zich via de gemeentelijke site aan en kwam er dit jaar voor het eerst tussen: werken op een stembureau. "Ik vind het leuk om de democratie een handje te helpen. Je draagt echt bij aan hoe het proces werkt."

Volgens hem is het werk populair in zijn omgeving. "Ik ken mensen van mijn studie en huisgenoten die het ook doen. Onder studenten is het eigenlijk altijd al vrij groot geweest. In kleinere gemeenten hoorde ik dat het juist moeilijk om mensen te vinden, daar lukt dat veel minder goed. Dat probleem hebben we hier niet."

Na corona meer jonge gezichten

Ook de gemeente Leiden ziet dat beeld. Van de ongeveer 750 stembureauleden in de stad is een kwart jonger dan 25 jaar. "De echte verschuiving vond plaats na corona. Toen haakten veel oudere stembureauleden af, en de nieuwe aanwas was een stuk jonger," zegt een woordvoerder van de gemeente Leiden.

Ook in Maastricht en Delft herkennen ze deze golf. "De financiële vergoeding zal bij deze doelgroep zeker een rol spelen, maar we merken bij de jonge inwoners in de stad steeds vaker ook maatschappelijke betrokkenheid."

Ook Jasmijn (24) uit Utrecht werkt inmiddels als ervaren stembureaulid. "Ik heb twee verkiezingen al meegedaan, dit wordt mijn derde," vertelt ze. "Het leek me leuk, een dagje werk en je doet iets voor de democratie."

"Ik denk dat studenten vooral veel tijd en weinig geld hebben," grapt ze. "Maar ik had het er laatst met huisgenoten over die dit ook doen: die zouden het ook wel doen als ze er niet voor betaald kregen. Een halve dag, misschien dan."

Gemeenten spelen in op studenten

Om jongeren enthousiast te maken, zetten studentensteden zoals Leiden, Utrecht en Delft zelf ook actief in op zichtbaarheid. Zo staan er stembureaus op hogescholen, universiteiten en zelfs in de sociëteit van studentenvereniging Minerva (Leiden) en Virgiel (Delft). Ook organiseren de gemeentes scholierenverkiezingen, voorlichtingen op scholen en sturen achttienjarigen een brief als ze voor het eerst mogen stemmen.

Ook landelijk probeert de overheid jongeren te werven. Met campagnes als Stembureau-baas roept het ministerie van Binnenlandse Zaken jongeren op om zich aan te melden als stembureaulid. In de campagne, die vooral via sociale media draait, worden jonge mensen aangesproken met de boodschap dat ze niet alleen een bijbaan hebben, maar ook letterlijk meebouwen aan de democratie.

Kleine bijbaan, groot effect

Wat begon als een handig bijbaantje, lijkt zo uitgegroeid tot een kleine traditie: studenten die het tellen, turven en stemmen in goede banen leiden, en daarmee de democratie draaiend houden. En dat merkt ook de student zelf, Jesse: "Het is gewoon tof om een dag midden in dat proces te zitten. Om zo mijn steentje bij te dragen."

Het stembureau gaat dicht en meteen volgt een schatting van de uitslag. Hoe werkt zo'n exitpoll? Dat zie je hieronder: