Zo afhankelijk zijn we van Azië voor medicijnen: ‘Als daar iets misgaat, zitten we zonder paracetamol’

Onze ‘medicijnvoorziening’ is de laatste jaren flink veranderd. Waar we vroeger nog veel medicijnen in Europa produceerden, zijn we nu sterk afhankelijk geworden van landen in Azië. Dat brengt risico’s met zich mee, zeker in tijden van geopolitieke spanningen.

Een tekort aan medicijnen zou grote gevolgen kunnen hebben voor de gezondheidszorg en patiënten in Nederland. Chemokuren, antidepressiva, antibiotica; bijna elk medicijn begint in een Chinese fabriek. Dat maakt ons kwetsbaarder dan je misschien denkt. Moeten we ons daarom zorgen maken?

Niet alleen goedkope producten, zoals kleding, zijn in China veel goedkoper dan hier in Europa, ook medicijnen worden er tegen lagere kosten geproduceerd. EenVandaag onderzocht waarom we zo afhankelijk zijn van deze leveranciers. „Azië is tegenwoordig namelijk de grootste leverancier van onze medicijnen. Veel van de geneesmiddelen die wij als essentieel of kritisch beschouwen, worden niet meer in Europa geproduceerd. Bovendien houden we nauwelijks voorraden aan, waardoor we al op korte termijn kwetsbaar zijn voor dreigingen dat bepaalde geneesmiddelen dus niet meer onze kant op komen”, zegt gezondheidseconoom Xander Koolman.

De prijs speelt hierbij een grote rol. Nederlandse medicijnfabrikanten verliezen het vaak op enkele centen per pakje tegen producenten uit China en India. Hierdoor blijft er wereldwijd steeds minder concurrentie over, omdat de grootste en meest efficiënte producenten – die tegen een fractie van de kosten kunnen produceren – de hele markt naar zich toe trekken.

Die afhankelijkheid kan problematisch worden, zeker als het wordt ingezet als drukmiddel tijdens geopolitieke spanningen. Koolman benadrukt: „Hoewel dit in Europa wel besproken wordt, leidt het in landen als Nederland niet tot ander inkoopbeleid en meer bereidheid om financieel offers te brengen voor garanties.” Volgens de gezondheidseconoom zou minder afhankelijkheid bereikt kunnen worden door subsidies of importtarieven, maar beide kosten de Nederlander extra geld.

Ook professor farmaceutische wetenschappen aan de UU Toine Peters uit zich zorgelijk bij NU.nl: „Als Xi morgen besluit om strategische reden geen grondstoffen voor antibiotica meer te leveren, hebben we met z’n allen een probleem. Die afhankelijkheid van India en China is wel heel groot.” Bij Ibuprofen en paracetamol, praten we over afhankelijkheid van bijvoorbeeld 80 tot 90 procent.

Maar het geldt ook voor levensreddende medicijnen. Neem cytarabine, een chemokuur tegen leukemie. Daarvoor zijn we voor de volle 100 procent afhankelijk van China.

Metro schreef al eerder over de zorg dat bepaalde medicijnen in het ergste geval niet meer leverbaar zijn. Het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek, bekend als het Nederlands Kanker Instituut, moest al meerdere keren constateren dat sommige chemokuren slechter leverbaar waren. „Het is iets waar we ons zorgen over maken. Klassieke chemotherapie is voor veel kankerpatiënten nog steeds de meest effectieve behandeling. Maar die worden niet meer in Nederland of de Europese Unie gemaakt”, zegt een woordvoerder.

„Voor de productie van generieke medicijnen als paracetamol, antibiotica en een deel van de chemokuren zijn we voor 80 procent afhankelijk van grondstoffen en medicijnen uit China en India. We gaan er door die afhankelijkheid vanuit dat er vaker tekorten zullen ontstaan en dat het niet zomaar is opgelost”, zegt de woordvoerder van het instituut.

Peters noemt scenario’s waarbij Nederland zonder medicijnen zou komen te zitten. „Elk jaar zijn er weer flinke tekorten aan honderden medicijnen, door productie- en leveringsproblemen. Tijdens de COVID-epidemie, maar ook bijvoorbeeld dat schip wat vast kwam te zitten in het Suezkanaal, en dan zie je meteen problemen ontstaan”, benadrukt Peters.

Reden voor hoofdpijn, want als er in China iets misgaat, denk aan een lockdown of fabrieksbrand, dan zitten wij hier zonder paracetamol. Of wat te denken van een handelsoorlog of conflict. Complete behandelingen zouden stil komen te liggen.

Let op: je kunt nog tot en met september veel geld terugkrijgen (aanvragen doe je zo)

Dieren zijn steeds vaker het slachtoffer van de problemen van hun baas