Waarom de reuzenberenklauw zo gevaarlijk is

De reuzenberenklauw is een fantastische verschijning en is daarom ooit als botanisch hoogstandje naar Nederland gehaald. Helaas is deze plant levensgevaarlijk, voor mens én natuur. Lees hoe je hem kunt herkennen (en verwarren) en bestrijden, en wat hem nou precies zo gevaarlijk maakt.

Lees verder onder de advertentie

Allereerst, wat voor plant hebben we hier eigenlijk mee te maken? De reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) is als sierplant ongeveer halverwege de 19e eeuw naar Nederland gehaald vanuit de Kaukausus. Sindsdien is de plant onder andere vanuit Nederland verwilderd in de rest van West-Europa en vormt op plekken een heuse plaag.

Het is een enorme schermbloemige plant, die wel tot 4 meter hoog kan worden. Ze krijgt enorme witte schermbloemen, die erg geliefd zijn bij bestuivers. De bladeren worden zeer groot en lijken ‘geveerd’. De dikke, groene stengel heeft rode puntjes met daarop rode stekelhaartjes. De plant is erg giftig. Als onkruid herkennen gaat bij deze plant ook vrij makkelijk, omdat zaailingen al vroeg grote bladeren hebben.

De inheemse gewone berenklauw wordt vaak verward met de reuzenberenklauw, maar is nauwelijks gevaarlijk en blijft een heel stuk kleiner, tot maximaal 2 meter. Dit is eveneens een hele goede plant voor insecten, zoals kevers, wilde bijen, vlinders en (zweef)vliegen, dus zeker een aanrader voor een ruig hoekje in de tuin! De plant is niet giftig, maar kan wel irritatie veroorzaken. De zaden worden ook gebruikt als smaakmaker in gin tonic en (jonge) scheuten zijn te eten na bereiding.

Het gevaar voor mensen (en dieren) zit bij de reuzenberenklauw vooral als je de plant aanraakt met blote huid. De stengelharen bevatten veel van de stof furocumarine. Door de aanraking met de stekels krijg je kleine wondjes en het sap zorgt vervolgens voor problemen. Afhankelijk van de gevoeligheid van degene die hem heeft aangeraakt en in de zon is geweest kan er dit gebeuren:

Na enkele uren ontstaan er forse blaren, vooral wanneer zonlicht erop heeft geschenen. Dit duurt enkele weken tot het genezen is.
In ernstige gevallen kan bloedvergiftiging optreden.
Mocht het plantensap in de ogen komen, kan dit tot blindheid leiden.

Als je de reuzenberenklauw hebt aangeraakt, zorg dan dat je direct uit de zon gaat. Vervolgens kun je dit ondernemen:

Was zo snel mogelijk de huid met zeep en veel lauw water.
Bij heel weinig wondjes en geen of klein blaren kun je zelf een verband aanbrengen.
Ben je uitgebreid geraakt of heb je grote blaren, neem dan direct contact op met de spoedeisende hulp.

Voorkomen is beter dan genezen, zorg dat als je met de plant aan de slag moet je goede beschermingsmaatregelen treft. Zorg dat kinderen de planten herkennen en houdt ook huisdieren, zoals honden, uit de buurt. Ook zij kunnen hier last van hebben.

Ja. De reuzenberenklauw is een invasieve exoot, net zoals Japanse duizendknoop, en staat op de Unie-lijst van verboden soorten. Het is dan ook niet toegestaan de planten te verkopen, aan te planten, te zaaien of anderszins te verspreiden. Als hij al in je tuin staat, mag hij daar blijven staan (maar geen zaden vormen). Je kunt overigens tuinplanten altijd even checken op tuinernietin.nl om te kijken of jouw plant mogelijk invasief is.

Door de razendsnelle verspreiding verdringt hij inheemse planten, doordat ze geen licht meer krijgen en werkt daardoor als een ongewenste bedekker tegen ‘onkruid’. Daarnaast zorgen ze voor gevaarlijke situaties als ze groeien op plekken waar veel mensen (en huisdieren) komen. Er zijn ook gevallen bekend in Duitsland waarbij er kruisbestuiving heeft plaatsgevonden tussen de gewone en de reuzenberenklauw.

Als je een reuzenberenklauw wilt verwijderen, ga dan voorzichtig aan de slag of laat een specialist komen, zeker wanneer de planten een grote oppervlakte bestrijken. Zo bestrijdt je de reuzenberenklauw:

Vooral als de reuzenberenklauw nog klein is, kan hij gemakkelijk verward worden met bijvoorbeeld gewone berenklauw of andere schermbloemigen zoals fluitekruid. Gebruik bijvoorbeeld de app Obsidentify om de plant te checken, dit werkt vaak erg goed.

Gezien het gevaar van het plantensap, is het verstandig lange, stevige (regen)kleren te dragen waar de haren niet doorheen kunnen. Zorg ook voor laarzen, sterke werkhandschoenen en een (spat)bril.

Het is verstandig, zeker wanneer de plant is uitgebloeid, eerst voorzichtig de bloemen te verwijderen. Zo voorkom je dat zaden op de grond vallen en er zaailingen kunnen groeien. Gooi alles het liefst bij het restaval. Zo voorkom je dat de plant zich elders kan verspreiden. In geen geval is het verstandig om het op de composthoop te leggen.

Het meest effectief is rondom de kluit te graven. Verwijder voor het gemak eerst de stengel. Zorg dat je de plant afsteekt, zo’n 20 cm onder de grond. Gooi de kluit weg.

Het kan goed dat de plant alsnog probeert op te komen vanuit achtergebleven wortels. Verwijder deze zodra je ze ziet.

De berenklauw is een gevreesde plant, maar er zijn ook onwaarheden. Hieronder lees je een aantal veelgestelde vragen.

Ja, deze is giftig en kan niet gegeten worden. Het sap is gevaarlijk bij aanraking, maar ook bij inname. Laat de plant dus met rust en verwijder hem op een veilig manier.

Nee, de haartjes kunnen wel wat huidirritatie veroorzaken, maar hoeft niet. Je kunt de jonge scheuten van de gewone berenklauw (Heracleum sphondylium) zelfs eten. De oudere enkel na schillen. Ook de zaden worden gebruikt als smaakmaker, bijvoorbeeld in gin tonic.

Het genezen van grote brandwonden door reuzenberenklauw kan wel tot twee weken duren.

Ja en nee. Als de plant uitgedroogd is, bevat deze geen gevaarlijk sap meer. Het is echter wel gevaarlijk als je ze mee naar huis neemt ter decoratie. Als je sleept met deze plant naar huis, verliest deze ongetwijfeld zaden en zo help je de verspreiding van deze invasieve, gevaarlijke plant. Dit is ook een van de redenen waarom je bij wet deze plant niet mag meenemen naar huis.

Tip!

Het wordt wel gewaardeerd als reuzenberenklauwen worden gemeld, ook als particulier. Deze data wordt gebruikt om de verspreiding van de plant te monitoren en ook om te weten waar en hoe te verwijderen. Dit kun je doen met de hierboven genoemde app.