De eerste macht

In de 19e eeuw zagen we de opkomst van een politieke/sociale speler die grenzen overstijgt, percepties vormgeeft en agenda's dicteert: de media, ook wel bekend als de Vierde Macht.
Toen de televisie verscheen, zei men dat alles wat nog niet was uitgezonden, gewoonweg niet bestond.
Met de komst van nieuwe technologieën, die tijd en afstanden verkorten en de wereld veranderen in een plek waar informatie binnen enkele seconden circuleert, is journalistiek niet alleen een vehikel voor nieuws, maar ook een construator van de werkelijkheid.
Wat in de krantenkoppen staat, wordt publieke waarheid. En wat buiten de publiciteit blijft, bestaat gewoon niet.
Politici kunnen wetten maken, rechters kunnen beslissingen nemen, regeringen kunnen decreteren, maar zonder berichtgeving in de media heeft dit allemaal geen zin, omdat het het collectieve bewustzijn niet bereikt.
Daarom schuilt het grote gevaar van de democratie tegenwoordig in het verhaal, want wie de macht heeft, heeft de macht.
Politieke schandalen ontstaan door journalistiek onderzoek, verkiezingscampagnes worden gewonnen of verloren op basis van de berichtgeving in de media en zakelijke en persoonlijke reputaties kunnen binnen enkele uren worden vernietigd.
Ook beangstigend is de verdwijning van de redacteur-als - poortwachterfiguur, die vervangen wordt door een diffuse en volkomen onbekende entiteit genaamd het algoritme. Het is dit wezen, volledig verstoken van ethisch besef, dat de media een macht geeft die verder gaat dan hun basisfunctie van informatie.
Nooit eerder hadden we toegang tot zoveel informatie, maar paradoxaal genoeg kiezen we niet vrijelijk welke informatie we consumeren. Het is het algoritme dat analyseert en definieert wat er op onze verschillende schermen verschijnt.
Hoewel het misschien lijkt alsof individuen kiezen wat ze willen weten, is de waarheid dat we slachtoffer zijn van een krachtig manipulatiemechanisme dat politieke meningen vormgeeft, de realiteit vertekent en de democratie, die altijd gebaseerd is geweest op het basisprincipe van een vrij en pluralistisch debat, uitholt. Maar wanneer sociale media de publieke ruimte vervangen, verliest het debat aan diversiteit en wordt het een echokamer.
Een opruiende boodschap over immigranten, een 'theorie' tegen de elite of een goed verpakte leugen is voor de algoritmische logica voldoende om de boodschap te vermenigvuldigen en aan miljoenen mensen te verspreiden. Zo gaat de boodschap viraal ten behoeve van politieke manipulatie.
Het is nu juist in deze wereld dat de journalist zijn potentieel als bemiddelaar tussen de gebeurtenis en de verspreiding ervan verder kan en moet uitoefenen, door gebruik te maken van het enige instrument dat het algoritme niet beheerst: het systeem van tegenspraak.
Zonder ‘vooroordelen’, zonder vooraf vastgelegde ideeën, is het aan de journalist om de waarheid te ontdekken in de virtuele wereld die ons omringt.
Het nieuwsbericht dat me afgelopen weekend naar een televisiezender bracht, besteedde niet zoveel aandacht aan de actualiteit. Ik erken dat de druk om direct te zijn, de wens om impact te creëren, mogelijk de oorzaak was van het gebrek aan nauwkeurigheid dat resulteerde in informatie die emoties aanwakkerde en de werkelijkheid vertekende. Maar journalisten hebben vandaag de dag meer dan ooit de plicht om te vechten voor een geïnformeerde en geïnformeerde publieke opinie die zich gegijzeld voelt door populistische retoriek, zelfs als die onschuldig lijkt.
Natuurlijk, na zoveel jaren te hebben gewacht op een kaart die hen de waardigheid van reguliere werknemers in Portugal zou verlenen, raakten deze immigranten bezorgd toen ze lazen of hoorden dat een krant had geschreven dat de AIMA zich voorbereidde om zelfs degenen met in Portugal geboren kinderen uit te zetten. Dit is vooral het geval omdat alle informatie, en vooral alle misinformatie, over het nieuwe beleid voor de toegang en het verblijf van buitenlanders in Portugal grote ongerustheid heeft veroorzaakt.
In dit specifieke geval is hiervoor echter geen enkele reden. Het feit dat de situatie geen gevaar oplevert en ook geen overtreding van de wet is, lijkt niet in de smaak te vallen bij degenen die het nieuws zien als informatie over de donkere kant van het leven.
Deze kennisgevingen van vrijwillige verlating worden inderdaad automatisch afgegeven wanneer niet wordt voldaan aan de voorwaarden voor het afgeven van een verblijfsvergunning op basis van een specifiek artikel van de wet. Met andere woorden, voor degenen die het niet weten: er zijn verschillende soorten verblijfsvergunningen, afhankelijk van de reden van verblijf in Portugal.
Bij een interesseverklaring zijn de redenen werkgerelateerd. De enige vereiste documenten zijn die waaruit de werkstatus blijkt, plus alle documenten die vereist zijn voor een sollicitatie (strafblad, woonplaats, geldig paspoort, enz.).
Indien een van deze zaken niet in orde is, wordt de buitenlandse burger automatisch verzocht het land te verlaten. Hij heeft dan 20 dagen de tijd om dit te doen of, indien hij van mening is dat er ruimte is voor bezwaar of indien hij de situatie inmiddels heeft opgelost met een bepaald document (bijvoorbeeld een nieuw paspoort), een klacht in te dienen en documenten bij te voegen.
Als de persoon in kwestie kinderen heeft die in Portugal geboren zijn en onder zijn hoede zijn, wordt die persoon niet uitgezet. Het is voldoende om eenvoudig bewijs te leveren dat dit het geval is. Het is niet moeilijk te begrijpen.
En waarom ze paniek willen zaaien en zo een sfeer van wantrouwen willen creëren, is nog moeilijker te begrijpen.
Ik zou elk algoritme accepteren als basis voor informatie van deze aard, maar journalisten niet. Journalisten hebben tegenwoordig de unieke rol om pluraliteit, tegenstrijdigheid en waarheid te waarborgen. Ze kunnen deze rol niet verloochenen, anders lopen we het risico te verliezen waar we zo hard voor hebben gewerkt: democratie.
Juist dit vermogen om te selecteren, te kaderen en te versterken geeft de media werkelijk politiek gewicht.
De teksten in deze sectie geven de persoonlijke mening van de auteurs weer en vertegenwoordigen niet VISÃO, noch haar redactionele standpunt.
Visao