Halfgeleiders: de olie van het digitale tijdperk

Halfgeleiders zijn in de 21e eeuw een cruciale strategische hulpbron geworden. Vanwege hun impact op de wereldeconomie, technologie en geopolitiek worden ze vaak vergeleken met olie. Vroeger was het vooral de controle over oliereserves die de macht van landen en bedrijven bepaalde. Tegenwoordig zijn het elektronische chips die innovatie en concurrentievermogen stimuleren. Olie neemt ongetwijfeld een bijzondere plaats in binnen de energiesector. Het is belangrijk om te benadrukken dat geopolitiek in de afgelopen decennia een van de belangrijkste factoren is geweest die de prijs van een vat olie op de internationale markten heeft bepaald. In tegenstelling tot olie, die nu zes keer meer waard is dan in 1995, is een van de kenmerken die de rol van halfgeleiders in de wereldhandel in stand houdt, hun prijs. De prijs is de afgelopen decennia namelijk drastisch gedaald. Halfgeleiders of olie – wat wordt het meest verhandeld? Op basis van gegevens van de OEC (Observatory of Economic Complexity) waren halfgeleiders na 2015 het meest verhandelde product. Ze domineerden de ranglijst met een aandeel van 15%, tegenover 9% voor olie.

Na het dramatische tekort aan halfgeleiderchips op de markt, dat in verschillende sectoren voor chaos zorgde – grotendeels vanwege de Covid-19-pandemie, die grote distributieketens ontwrichtte – hebben we gezien dat grote economieën koortsachtig probeerden te investeren in het opzetten van lokale halfgeleiderproductie om de dynamiek tussen vraag en aanbod in stand te houden. Bedrijven als Nvidia, Intel, AMD, Micron, ASML en Infineon, om maar een paar van de grootste producenten te noemen, zagen hun aandelenkoersen op de markt razendsnel stijgen, tot groot genoegen van beleggers die zich comfortabel in hun 'stierenvel' hulden. Deze ontwikkelingen roepen mogelijk de vraag op: wordt de chipindustrie de nieuwe olie? Volgens Pat Gelsinger, CEO van Intel, zal de levering van chips de komende vijf decennia belangrijker zijn dan olie en gas. Voor investeerders houdt de euforie in de chipindustrie misschien nog niet op! De wereldwijde markt voor halfgeleiders beleefde in 2024 zijn beste omzetjaar, toen de omzet voor het eerst de grens van $ 600 miljard overschreed. Tegen 2025 zal de marktgroei naar verwachting met ruim 10% toenemen, waarbij grote spelers fors investeren in de ontwikkeling van een onafhankelijke industrie. Europa wil zijn aandeel in de wereldwijde productie tegen 2030 verdubbelen om zo minder afhankelijk te zijn van Azië. Ook de VS wil stimuleringsmaatregelen nemen voor de binnenlandse productie. Goed nieuws voor producenten!

Het toenemende belang van halfgeleiders heeft ze tot een belangrijk onderdeel van de wereldwijde geopolitiek gemaakt. De spanningen tussen de VS en China zijn bijvoorbeeld toegenomen door Amerikaanse beperkingen op de toegang van China tot geavanceerde chiptechnologieën. Bovendien kan een te grote afhankelijkheid van een klein aantal fabrikanten landen kwetsbaar maken voor economische crises en geopolitieke conflicten. Welke impact hebben halfgeleiders op ons dagelijks leven? Smartphones, computers, elektrische voertuigen, elektronische apparaten en kunstmatige intelligentie (AI) zijn zo belangrijk dat het tekort aan halfgeleiders de afgelopen jaren grote gevolgen heeft gehad voor verschillende marktsectoren. Het heeft geleid tot onzekerheid en volatiliteit op de belangrijkste beurzen ter wereld. Net zoals vroeger, toen landen streden om de controle over olie, strijden grootmachten nu om het leiderschap in de productie van halfgeleiders. De Verenigde Staten, China, Taiwan, Zuid-Korea en de Europese Unie zijn de blokken die fors investeren om hun productieketens te versterken en hun afhankelijkheid van het buitenland te verminderen.

De grote vraag blijft: wie gaat dit nieuwe digitale tijdperk domineren? De toekomst van de wereldeconomie hangt mogelijk af van wie de controle heeft over halfgeleiders – de olie van de moderne tijd.

Artikel gepubliceerd in EXAME nr. 488