Tussen diagnoses en diploma’s kan niemand achterblijven

Het creëren van een aanvullende ondersteuning voor beursstudenten met gezondheidsproblemen kan van cruciaal belang zijn om ervoor te zorgen dat niemand de studie verlaat omdat hij of zij de kosten die gepaard gaan met een bepaalde ziekte of aandoening niet kan betalen.

Er zijn realiteiten die achter de schermen van het hoger onderwijs verborgen blijven, waar academische verdiensten en persoonlijke inspanningen niet de enige bepalende factoren zijn voor succes. Tussen examens, stages en scripties door zijn er studenten die in stilte een strijd voeren tegen ernstige, vaak slopende ziektes, zoals hersentumoren. En niet alleen voor hen, maar voor iedereen die te maken heeft met uitdagingen die verband houden met zijn of haar gezondheid, is het nodig om nieuwe maatregelen te bedenken.

Volgens het National Oncology Registry (2020) zijn ziekten van het centrale zenuwstelsel (CZS) onder de solide tumoren het meest frequent bij kinderen en jongvolwassenen. Alleen hematologische neoplasmata komen vaker voor. Tot deze tumoren behoren onder andere gliomen, medulloblastomen en ependymomen. Deze vereisen complexe therapeutische benaderingen, zoals chirurgie, radiotherapie en chemotherapie, die vaak gecombineerd worden. Overlevenden, gelukkig in steeds grotere aantallen dankzij klinische vooruitgang, worden bijna altijd geconfronteerd met fysieke, cognitieve of emotionele nawerkingen die hun dagelijks leven en in veel gevallen hun academische carrière in gevaar brengen.

Het gaat hier niet om uitzonderingen. In elke collegezaal op de universiteit is er wel iemand die te maken heeft met een chronische ziekte en die afhankelijk is van regelmatige controles, revalidatietherapieën of medische hulpmiddelen om de minimale functionaliteit te behouden die nodig is voor academisch succes. Het huidige systeem van sociale actie houdt echter geen specifiek rekening met deze realiteiten. Beurzen, die van cruciaal belang zijn om gelijke toegang tot onderwijs te garanderen, zijn niet geschikt voor dit soort buitengewone, regelmatige of plotselinge last. En het resultaat is dramatisch: voor veel te veel jongeren is het dilemma reëel: moeten ze zich laten behandelen of doorgaan met studeren?

Het staat buiten kijf dat de Nationale Gezondheidsdienst (SNS) de fundamentele en universele garant is en altijd zal blijven voor het recht op gezondheid in Portugal. Ons voorstel vervangt het niet, bekritiseert het niet en verzwakt het niet. Vul het aan. Juist aan de grenzen van de NHS – wanneer er een tekort is aan psychologen, logopedisten, fysiotherapeuten, wanneer de wachttijden maandenlang duren – wordt deze maatregel noodzakelijk. Wij willen ervoor zorgen dat, wanneer de nood het hoogst is en er behoefte is aan hulp, geen enkele student aan zijn lot wordt overgelaten.

Het is daarom nuttig om te begrijpen wat we voorstellen: de invoering van een aanvullende zorgverzekering voor beursstudenten, tot een maximum van 1 IAS per jaar (€ 509,26), bedoeld om essentiële zorgkosten te dekken, maar niet gedekt – of moeilijk toegankelijk – via de sociale zekerheid. De student kan gedurende het jaar meerdere keren een aanvraag indienen tot de gestelde limiet is bereikt. Hierbij moet hij de relevante klinische documentatie overleggen. Het beheer wordt verzorgd door het Directoraat-Generaal Hoger Onderwijs (DGES), dat gebruikmaakt van de bestaande infrastructuur voor de verwerking van beurzen. Dit garandeert administratieve eenvoud en budgettaire lichtheid.

Wij zijn ons ervan bewust dat we nog geen concrete gegevens hebben over hoeveel studenten baat zullen hebben bij deze ondersteuning. Juist daarom pleiten wij ervoor dat de maatregel gepaard gaat met een landelijk onderzoek, uitgevoerd door de instellingen voor hoger onderwijs, zodat we de realiteit kunnen beoordelen en toekomstige instrumenten kunnen aanpassen. Door steun te bieden aan mensen die te maken hebben met ernstige of chronische ziekten, beschermen we niet alleen de continuïteit van de studies van deze jongeren, maar investeren we ook in het verminderen van ongelijkheid, het bestrijden van schooluitval en het bevorderen van sociale rechtvaardigheid in het hoger onderwijs.

Laten we bijvoorbeeld eens kijken naar Zweden. Daar geldt een veel flexibeler systeem van sociale actie, met specifieke bijdragen voor studenten met speciale gezondheidsbehoeften of beperkingen. Er is niets mis mee om de beste producten uit het buitenland naar Portugal te importeren.

Het is dus tijd om vooruit te kijken. Het voorstel is compleet, onderbouwd en gereed voor uitvoering. Het enige wat ontbreekt is de politieke wil om het tot leven te brengen. Wij zijn vastbesloten om dit onderwerp ter sprake te brengen tijdens het wetgevingsdebat in de volgende zittingsperiode, binnen het kader van de broodnodige hervorming van de sociale actie in het hoger onderwijs. Wij hopen dat deze maatregel door alle parlementaire krachten als een transversale en consensuele verbintenis zal worden verwelkomd. De kosten zijn lager, het administratief beheer is eenvoudiger. En wat zijn de voordelen? Deze zijn onberekenbaar: menselijk, sociaal en academisch.

Gezondheid en onderwijs kunnen niet in waterdichte compartimenten bestaan. Ze zijn onafscheidelijke pijlers van een waardig en volwaardig leven. Geen enkele student zou ooit gedwongen moeten worden om te kiezen tussen het zorgen voor zijn of haar gezondheid of het volgen van een academische opleiding. Een werkelijk rechtvaardige samenleving is een samenleving waarin kennis en welzijn hand in hand gaan, en waarin deuren worden geopend in plaats van barrières.

De teksten in dit gedeelte geven de persoonlijke meningen van de auteurs weer. Ze vertegenwoordigen VISÃO niet en weerspiegelen ook niet de redactionele positionering ervan.