De eendenvijver

Met de verkiezingscompromis die in mei plaatsvond, tussen de historische uitslag van Chega en die van de PS, bleef een nieuw hoofdstuk in het glorieuze Portugese rivierepos onopgemerkt. In tegenstelling tot het maritieme epos is het rivierepos niet in glorie gehuld. Het verdiende waarschijnlijk een kroniekschrijver om de Comic-River History te schrijven. Deze keer werd onthuld dat de beroemde elektrische boten die de Taag moesten oversteken, eigenlijk geschikter zijn voor navigatie op meren . De omstandigheden van het estuarium, met getijden en golven, zijn niet geschikt voor deze zoetwaterveerboten. Wat Transtejo deed, is alsof TAP vliegtuigen kocht die niet door wolken kunnen vliegen.

Het is vreemd. 500 jaar geleden hadden we schepen die 11.000 km naar Japan aflegden. Nu is het met grote moeite dat we 11 km naar Barreiro afleggen. De verschillen in perspectief zijn een fascinerend fenomeen: we kunnen de Atlantische Oceaan net zo goed in een vijver veranderen als de Strozee in een oceaan.

Ik herhaal wat ik al deed toen ik hier voor de tweede, derde en vierde keer verslag deed van het geval van de schepen. Ik denk dat het belangrijk is om enkele van de meest opmerkelijke gebeurtenissen van deze prestatie te herinneren.

In oktober 2020 kondigde de toenmalige minister van Milieu, Matos Fernandes, aan dat Portugal een voortrekkersrol zou spelen in de energietransitie door elektrische boten de Taag te laten oversteken. In maart 2023 beschouwde de Rekenkamer de deal als irrationeel, omdat de boten zonder accu's waren gekocht , en dwong Transtejo een nieuwe aanbesteding uit te schrijven, wat de deal uiteindelijk duurder maakte. In dezelfde maand werd bekend dat het eerste schip dat aankwam, beschadigd was . In 2024 kwam het nieuws dat het moeilijk was om de laadstations te vergunnen en aan te sluiten op het elektriciteitsnet, wat betekende dat de accu's moesten worden opgeladen met dieselgeneratoren . Het is merkwaardig dat een land dat Kaap Bojador, Kaap Agulhas of Kaap de Goede Hoop heeft gerond, zijn schepen ziet vastlopen door de stroomkabel.

Nu beseffen we dat boten bovendien niet gemaakt zijn voor deze wateren. Met andere woorden, zelfs als er accu's, goedgekeurde laadperrons en een aansluiting op het elektriciteitsnet zijn, zullen boten niet veel nut hebben.

Jammer, want dit zijn prachtige en milieuvriendelijke boten. Kijk maar eens op de website van Transtejo, die zijn enthousiasme over deze verandering niet kan verbergen. Volgens het bedrijf is "het plan om de Transtejo-vloot te vernieuwen een beslissing van onbetwistbaar strategisch belang voor de hele metropoolregio Lissabon". En dat is precies wat het betekent: "onbetwistbaar", want je ziet dat niemand, voordat we verder gingen, de fundamentele vraag heeft gesteld: "Zijn deze boten geschikt voor hier?"

De overstap naar 100% elektrische voertuigen is tot op heden echter nog niet volledig succesvol gebleken. Volgens Transtejo zijn nog niet alle belangrijke doelstellingen behaald:

1) Elimineer de CO2-uitstoot in het openbaar vervoer – dit is tot nu toe niet bereikt: door het elimineren van reizen blijven passagiers hijgend en puffend op het perron achter, een soort ademhaling die veel meer koolstofdioxide uitstoot;

2) De kwaliteit van de dienstverlening op de rivierverbindingen van Cacilhas, Montijo en Seixal aanzienlijk verbeteren – hier is volgens mij een spelfout gemaakt: er is “incrementar” geschreven in plaats van “excrementar”;

3) Verbeter de rivierreiservaring – dit doel is meesterlijk bereikt: hoe verbeter je iets dat niet bestaat? Door niet te bestaan, maar meer te betalen;

4) Verhoog de huidige normen voor gemak, comfort en veiligheid – doelstelling met 50% behaald: urenlang wachten op de veerboot is niet comfortabel, maar wel veel veiliger. Onmogelijk om te zinken;

5) De huidige onderhoudskosten verlagen – deze doelstelling is ruimschoots gehaald. Als boten niet varen, slijten ze niet. Ze hebben dus geen onderhoud nodig.

Transtejo scoort punten op het gebied van communicatie en imago. Om de duurzaamheid van de nieuwe vloot en de verbondenheid met de natuur te benadrukken, is elke boot vernoemd naar inheemse vogels. We hebben onder andere de ooievaar, de reiger, de flamingo en de ibis. Opvallend afwezig is echter de vogel die in deze gevallen van overdaad met overheidsgeld altijd de grootste aandacht krijgt: de eend. Dit is onbegrijpelijk, aangezien het bijna een nationaal symbool is. Volgens de laatste volkstelling leven er ongeveer 10 miljoen in het land.

Er is een tweede vogel die ook de eer verdient om gedoopt te worden, vanwege de motivatie van al diegenen die, uit hun wens om er goed uit te zien, aan deze maatregel hebben bijgedragen: de pauw. Of, juister gezegd, omdat ze nu fluitend de lucht invliegen alsof het hen niets te doen heeft, de kanarie.

Deze zaak heeft de potentie om het grootste financiële schandaal in Portugal te worden met elektrische boten. Of, wanneer het eerste schip zinkt door een sterkere golf, het op één na grootste financiële schandaal in Portugal met onderzeeërs.