Newsha Tavakolian, een fotojournalist in staat van paraatheid

Hoe kom je tot dit proces, waarbij je met een andere visie op een taak gaat werken die al van jou was en die al is uitgevoerd? Het gaat precies over deze visie, over het ophouden eenzijdig te zijn. Dit werk gaat over mijn archief, dat eigenlijk zo'n vijfenhalf jaar geleden begon. Het was toen mijn vader stierf. Ik was heel boos en tegelijkertijd voelde ik dat ik veel kracht had, maar het was de kracht van woede. Ik wist niet hoe ik met de situatie om moest gaan, omdat ik er geen controle over had. Het ging over verlies. Het ging over pijn en ik had geen controle over wat er gebeurde of wat er ontstond. Ik zou zeggen dat ik een soort fotograaf ben die, wanneer ik dat wil, mijn werk als een 'zwangerschap' ziet. Met andere woorden, wanneer we 'zwanger worden' van iets, brengen we iets ter wereld dat al zo lang in ons hoofd zit. Het is iets dat ons lichaam, onze ziel verlaat. Het is alsof we alles om ons heen een idee geven en dat op een gegeven moment ons lichaam en ons systeem verlaat. Dit project, deze tentoonstelling, is precies dat. De dood van mijn vader en de woede die dit bij mij opriep, maakten dat ik me serieus ging verdiepen in dit archiefonderzoek.

Was de keuze van de afbeeldingen gebaseerd op dit gevoel? Zonder twijfel. In plaats van de beste foto's te kiezen, besloot ik de slechtste te kiezen. De foto's die half verbrand en niet goed belicht waren. Of die ik per ongeluk had ingedrukt. Als ik protesten fotografeerde, had ik het gevoel dat we iemands prestatie construeerden door die als geheel te verspreiden, een fragment van het leven dat niet bepaald vastligt in een perfect of zeer goed belicht fotografisch verslag. Ik besloot die negatieven te kiezen.

En was dit een behoefte die de afgelopen vijf jaar alleen maar groter is geworden? De echte, de imperfecte? De afgelopen vijf jaar ben ik ook als mens veranderd en volwassener geworden. Mijn wereld is ook veranderd. Vorig jaar, toen ik deze tentoonstelling in Teheran had, toen ik het schilderij zag, het portret van mijn vader dat we op zeer groot formaat hadden afgedrukt, was het extreem donker. Op dat moment besefte ik dat dit een van de laatste afbeeldingen van mijn vader was, omdat hij kort na dit portret overleed. Dit gevoel van duisternis, van ongemak, deed me besluiten om het gewoon anders te maken. Toen pakte ik de verf en schilderde het geel. Voor mij was het alsof ik licht gaf aan dat portret, aan dat gevoel. Bij elke tentoonstelling die ik doe, gebruik ik deze experimentele methode veel. Hier, in Lissabon, is mijn vader 'een zoon' geworden. Hij is als een zonnebloem, we zien hem niet.

Foto's hebben een sterke expressieve kracht, zijn beladen met vragen en benadrukken het conflict tussen de opgelegde maatschappij en het verlangen naar individuele verandering. Is het naast een artistieke en visuele daad ook een politieke daad? Na 'And They Laughed At Me' denk ik niet dat ik ooit nog op dezelfde manier zal werken. Voor mij draait fotografie niet echt om fotografie. Het is een metafoor voor het leven, voor alles wat we meemaken. Teruggaan naar het archief, de negatieven en fragmenten van gebeurtenissen kiezen die gebeurden toen we heel jong waren en waar we deel van uitmaakten, is als wanneer – metaforisch gesproken – het negatief aan licht wordt blootgesteld: je kunt het niet blootstellen. En dat is het perfecte voorbeeld van het leven. Wanneer we aan iets worden blootgesteld, kunnen we niet zeggen dat het niet is gebeurd. We moeten ermee omgaan. Je leert ervan, je gaat verder, of je veegt het onder het tapijt. We denken er misschien nooit over na, maar het is er nog steeds, omdat het, wederom, wordt blootgesteld. Het is zichtbaar. In het geval van licht, nog steeds in deze metaforische context, kunnen we hooguit begrijpen hoe we ermee moeten omgaan. Ermee omgaan. Het is belangrijk om met deze negatieven om te gaan, ik denk dat het een daad is van verder denken en voorbij de fotografie.

Het feit dat deze tentoonstelling de viering van vrijheid en revolutie in Portugal volgt, heeft ook een metaforische kant, met een politieke inslag… Ja, ik vind het prachtig dat mijn tentoonstelling ingaat op de viering van de revolutie en ik denk dat het belangrijk is dat de jonge generatie komt kijken, omdat het hen eraan herinnert dat de vrijheid die ze hebben, wanneer dan ook en waar dan ook, hen afgenomen kan worden. Daar moeten ze voor zorgen. In Iran strijden we ook voor vrijheden. Persoonlijke vrijheid en zoveel andere dingen die mensen in veel westerse landen als vanzelfsprekend beschouwen. Politieke extremisten nemen toe en krijgen daardoor stemmen. Het is een zeer delicate situatie en ik denk dat mijn tentoonstelling mensen er misschien aan kan herinneren om na te denken over het verleden in Portugal, over de mensen die hebben gevochten om ons hier te krijgen.