Het 'heldenschip' dat de internetstoringen in Afrika oplost - de BBC stapt aan boord
Een schip ter grootte van een voetbalveld, bemand door meer dan 50 ingenieurs en technici, vaart over de oceanen rond Afrika om het continent online te houden.
Het levert een essentiële dienst, zoals bleek uit de internetstoring van vorig jaar, toen internetkabels diep onder de zeespiegel beschadigd raakten.
Miljoenen van Lagos tot Nairobi werden in digitale duisternis gestort: berichten-apps crashten en banktransacties mislukten. Bedrijven en individuen kwamen hierdoor in de problemen.
Het was de Léon Thévenin die de vele kabelstoringen repareerde. Het schip, waar onlangs een BBC-team een week aan boord was voor de kust van Ghana, doet dit gespecialiseerde reparatiewerk al 13 jaar
"Dankzij mij blijven landen met elkaar verbonden", vertelt Shuru Arendse, een kabellegger uit Zuid-Afrika die al meer dan tien jaar op het schip werkt, aan de BBC.
"De IT-mensen thuis hebben werk omdat ik de hoofdfeed aanbreng", zegt hij.
"Je hebt helden die levens redden. Ik ben een held omdat ik de communicatie red."
Zijn trots en passie weerspiegelen de gevoelens van de bekwame bemanning op de Léon Thévenin, die acht verdiepingen hoog is en een scala aan uitrusting aan boord heeft.
Het internet is een netwerk van computerservers. Als u dit artikel leest, is de kans groot dat minstens één van de 600 glasvezelkabels ter wereld de gegevens heeft verzameld om deze op uw scherm te presenteren.
De meeste van deze servers staan in datacentra buiten Afrika en de glasvezelkabels lopen over de bodem van de oceaan en verbinden de servers met kuststeden op het continent.
Gegevens worden verzonden via haardunne glasvezeldraden, die vaak in paren zijn gegroepeerd en worden beschermd door verschillende lagen plastic en koper, afhankelijk van hoe dicht de kabels bij de kust liggen.
"Zolang de servers niet in het land staan, heb je een verbinding nodig. Er loopt een kabel van het ene land naar het andere, die gebruikers verbindt met servers die hun gegevens opslaan - of het nu gaat om toegang tot Facebook of een andere online service," zegt Benjamin Smith, de plaatsvervangend chef van de missie van Léon Thévenin.
Onderzeese glasvezelkabels zijn ontworpen om 25 jaar mee te gaan met minimaal onderhoud. Als ze echter beschadigd raken, is dat meestal te wijten aan menselijk handelen.
"De kabel breekt normaal gesproken niet vanzelf, tenzij je je in een gebied bevindt met behoorlijk sterke stromingen en zeer scherpe rotsen", zegt Charles Heald, die verantwoordelijk is voor de op afstand bestuurbare robot (ROV) van het schip.
"Maar meestal zijn het mensen die voor anker gaan op plekken waar dat niet mag. Bovendien schrapen vissersboten soms over de zeebodem, waardoor we vaak littekens van de sleepnetvisserij zien."
De heer Smith zegt ook dat natuurrampen schade aan kabels veroorzaken, vooral in delen van het continent met extreme weersomstandigheden. Hij geeft een voorbeeld van de zeeën voor de kust van de Democratische Republiek Congo, waar de Congostroom uitmondt in de Atlantische Oceaan.
"In de Congo Canyon, waar veel regenval en eb is, kunnen stromingen ontstaan die de kabel beschadigen", zegt hij.
Het is moeilijk om opzettelijke sabotage te identificeren, maar de bemanning van Léon Thévenin zegt dat ze hier zelf geen duidelijk bewijs van hebben gezien.
Een jaar geleden werden drie belangrijke kabels in de Rode Zee - Seacom, AAE-1 en EIG - doorgesneden, naar verluidt door het anker van een schip . Hierdoor raakte de verbinding verbroken voor miljoenen mensen in Oost-Afrika, waaronder Kenia, Tanzania, Oeganda en Mozambique.
Slechts een maand later, in maart 2024, veroorzaakten afzonderlijke breuken in de Wacs-, Ace-, Sat-3- en MainOne-kabels voor de kust van West-Afrika ernstige internetstoringen in Nigeria, Ghana, Ivoorkust en Liberia .
Alles wat internet nodig had om te kunnen functioneren, stond onder druk toen de reparaties wekenlang duurden.
In mei was er opnieuw een tegenslag: de Seacom- en Easy-kabels raakten beschadigd voor de kust van Zuid-Afrika, waardoor de connectiviteit in meerdere Oost-Afrikaanse landen opnieuw werd verstoord.
Dergelijke fouten worden ontdekt door de elektriciteit en de signaalsterkte te testen die via kabels worden verzonden.
"Er kan 3.000 volt op een kabel staan en dan daalt de spanning plotseling naar 50 volt. Dan is er een probleem", legt Loic Wallerand, de missieleider van het schip, uit.
Er zijn lokale teams die in staat zijn om met fouten in ondiep water om te gaan, maar als ze worden gedetecteerd op een diepte van meer dan 50 m (164 ft), wordt het schip in actie geroepen. De bemanning kan kabels bevestigen die dieper zijn dan 5.000 m onder zeeniveau.
De BBC zag dat de reparatie voor de kust van Ghana meer dan een week duurde, maar de meeste internetgebruikers merkten er niets van omdat het internetverkeer via een andere kabel werd omgeleid.
De aard van de reparatie hangt af van het beschadigde deel van de kabel.
Als de glasvezel in de kern breekt, betekent dit dat de gegevens niet via het netwerk kunnen worden verzonden en naar een andere kabel moeten worden verzonden.
Maar sommige Afrikaanse landen hebben maar één kabel die hen bedient. Dit betekent dat een kabel die op deze manier beschadigd raakt, het getroffen gebied zonder internet achterlaat.
Op andere momenten kunnen de beschermende lagen van de vezel beschadigd raken, wat betekent dat er nog steeds gegevensoverdracht plaatsvindt, maar met een lagere efficiëntie. In beide gevallen moet de bemanning de exacte locatie van de schade vinden.
Bij een gebroken glasvezelkabel wordt een lichtsignaal door de kabel gestuurd en via het reflectiepunt kan de ploeg bepalen waar de breuk zit.
Wanneer het probleem in de isolatie van de kabel zit (een zogenaamde 'shuntfout'), wordt het ingewikkelder en moet er een elektrisch signaal door de kabel worden gestuurd om fysiek te kunnen traceren waar het signaal verloren is gegaan.
Nadat het mogelijke breukgebied is verkleind, gaat de operatie over naar het ROV-team.
De ROV, die is gebouwd als een bulldozer en 9,5 ton weegt, wordt vanaf het schip onder water neergelaten en vervolgens naar de bodem van de zee geleid.
Ongeveer vijf bemanningsleden werken samen met een kraanmachinist om het ding omhoog te krijgen. Zodra het los is van zijn harnas, de zogenaamde navelstreng, zweeft het sierlijk.
"Het zinkt niet", zegt de heer Heald, terwijl hij uitlegt hoe het schip met behulp van vier horizontale en verticale stuwraketten in elke richting kan bewegen.
Dankzij de drie camera's van de ROV kan het team aan boord de precieze locatie van de breuklijnen bepalen terwijl het schip naar de zeebodem beweegt.
Zodra de ROV het aangetaste deel heeft gevonden, snijdt hij het met zijn twee armen door en bindt het vast aan een touw dat terug naar het schip wordt gesleept.
Hier wordt het defecte gedeelte geïsoleerd en vervangen door het te splitsen en aan een nieuwe kabel te bevestigen. Dit proces lijkt op lassen en duurde bij de operatie die de BBC zag, maar liefst 24 uur.
Daarna werd de kabel voorzichtig terug naar de bodem van de oceaan gebracht en maakte de ROV een laatste reis om te controleren of de kabel goed was geplaatst. Ook werden coördinaten vastgelegd, zodat de kaarten konden worden bijgewerkt.
Wanneer er een melding binnenkomt over een beschadigde kabel, staat de bemanning van Léon Thévenin binnen 24 uur klaar om te varen. Hun reactietijd hangt echter af van verschillende factoren: de locatie van het schip, de beschikbaarheid van reservekabels en bureaucratische uitdagingen.
"Vergunningen kunnen weken duren. Soms varen we naar het getroffen land en wachten we op zee tot het papierwerk is geregeld," zegt de heer Wallerand.
Gemiddeld brengt de bemanning per jaar meer dan zes maanden op zee door.
"Het hoort bij het werk", zegt kapitein Thomas Quehec.
Maar als je tussen de taken door met de bemanningsleden praat, kun je hun persoonlijke offers moeilijk negeren.
Ze hebben verschillende achtergronden en nationaliteiten: Frans, Zuid-Afrikaans, Filipijns, Malagassisch en nog veel meer.
Adrian Morgan, de hoofdsteward van het schip uit Zuid-Afrika, heeft vijf opeenvolgende huwelijksverjaardagen gemist.
"Ik wilde stoppen. Het was moeilijk om bij mijn familie weg te blijven, maar mijn vrouw moedigde me aan. Ik doe het voor hen," zegt hij.
Een andere Zuid-Afrikaan, onderhoudsmonteur Noel Goeieman, is bang dat hij de bruiloft van zijn zoon over een paar weken zal missen als het schip voor een andere missie wordt ingezet.
"Ik heb gehoord dat we misschien naar Durban [in Zuid-Afrika] gaan. Mijn zoon zal erg verdrietig zijn omdat hij geen moeder meer heeft," zegt de heer Goeieman, die drie jaar geleden zijn vrouw verloor.
"Maar ik ga over zes maanden met pensioen", voegt hij er met een glimlach aan toe.
Ondanks de emotionele tol, heerst er een kameraadschap aan boord.
Als de bemanning niet aan het werk is, spelen ze videogames in de lounge of eten ze samen in de eetzaal van het schip.
Hun intrede in het beroep is net zo divers als hun achtergrond.
Terwijl de heer Goeieman in de voetsporen van zijn vader trad, vertrok de chef-kok, de Zuid-Afrikaan Remario Smith, naar zee om te ontsnappen aan een leven in de criminaliteit.
"Toen ik jonger was, zat ik bij bendes", vertelt de heer Smith. "Toen ik 25 werd, werd mijn kind geboren en ik wist dat ik mijn leven moest veranderen."
Net als de anderen aan boord is hij dankbaar voor de rol die het schip op het continent vervult.
"Wij zijn de schakel tussen Afrika en de wereld", zegt hoofdingenieur Ferron Hartzenberg.
BBC
