Jak obliczono redukcję zadłużenia regionalnego? Którym społecznościom przynosi to największe korzyści?

Rząd ustalił kwoty umorzenia długów w porozumieniu z ERC. Propozycja, która, jak stwierdzono w tych porozumieniach, może zostać rozszerzona na wszystkie terytoria objęte wspólnym systemem, oznaczałaby zdjęcie ze społeczności ciężaru w wysokości ponad 83 miliardów euro, co stanowi 25% całkowitej kwoty, jaką zgromadziły, ale nie wszystkim przyznano by takie samo umorzenie. Jeśli propozycja władzy wykonawczej zostanie zatwierdzona (musi zostać zatwierdzona przez Kongres w formie ustawy), Andaluzja otrzyma największą redukcję w ujęciu bezwzględnym; Wyspy Kanaryjskie miałyby zostać umorzone w połowie swoich zobowiązań. Ale w jaki sposób obliczono tę kwotę dla każdego terytorium? Który region autonomiczny odniesie największe korzyści?

Liczby „nadmiernego zadłużenia”

Pierwszym krokiem w opracowaniu propozycji umorzenia długu było obliczenie, o ile wzrosło zadłużenie regionalne między 31 grudnia 2009 r. a tą samą datą w 2013 r., czyli w ciągu kilku lat, w których kryzys finansowy mocno uderzył w gospodarkę i doprowadził do ruiny finansów publicznych. Pobór podatków gwałtownie spadł, zasoby społeczności zmniejszyły się, a jedynym sposobem na pokrycie wydatków stała się emisja długu, co było trudnym zadaniem zarówno dla całej administracji, jak i dla wielu terytoriów. Rynki zaczęły żądać od społeczności o najbardziej nadwyrężonych finansach niemożliwych do udźwignięcia odsetek, a państwo przyszło im z pomocą, tworząc mechanizmy zapewniające płynność finansową. W ten sposób zobowiązania społeczności - i nie tylko - odpowiedzialnych za świadczenie podstawowych usług, takich jak opieka zdrowotna i edukacja, wzrosły gwałtownie o 109 582 mln, zgodnie z obliczeniami Ministerstwa Finansów, które winę za to „nadmierne zadłużenie” przypisuje polityce rządzącej w tamtych latach władzy wykonawczej PP.

Początkowa kwota została obniżona ze względu na wzrost zadłużenia regionalnego między 31 grudnia 2019 r. a 31 grudnia 2023 r., czyli okres, który był równie lub bardziej burzliwy ze względu na pandemię i kryzys inflacyjny. Jednak reakcja państwa i UE była radykalnie odmienna. Zamiast cięcia wydatków, społeczności otrzymały lawinę środków, a zobowiązania wspólnoty autonomicznej wzrosły w znacznie wolniejszym tempie, o 29,272 miliarda. „Jasnym założeniem jest to, że odpowiedź udzielona w poprzednim kryzysie finansowym była niewystarczająca i doprowadziła do gwałtownego pogorszenia się sytuacji finansowej społeczności, które zostały zmuszone do nadmiernego zadłużania się za pomocą mechanizmów takich jak FLA” – podkreśliła minister finansów María Jesús Montero w poniedziałek podczas prezentacji propozycji umorzenia długu, którą ogłosiła około godziny po tym, jak lider ERC, Oriol Junqueras, upublicznił kwotę, która zostanie umorzona jego społeczności.

Podział według populacji skorygowanej

Różnica między tymi dwiema liczbami wynosi około 80 miliardów. Rząd zdecydował, że 75% tej kwoty, czyli około 60 miliardów euro, będzie stanowić punkt wyjścia do obliczenia ulgi, do której ma prawo każda społeczność. Podział został sporządzony w oparciu o skorygowane kryterium populacji, czyli zmienną uwzględniającą liczbę mieszkańców, ale korygującą ją o czynniki demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństwa lub liczba dzieci w wieku szkolnym, oraz czynniki geograficzne, na przykład rozproszenie, ponieważ świadczenie usług jest droższe, jeśli odsetek populacji starszej jest wysoki lub gęstość zaludnienia jest niska.

Przy tym kryterium umorzenia według skorygowanej populacji redukcja dla wszystkich terytoriów wyniosłaby 1369 euro na obywatela i 19% całkowitych zobowiązań autonomicznych zarejestrowanych na koniec 2023 r. Niektóre społeczności, zwłaszcza te o wysokim zadłużeniu, pozostałyby jednak poniżej tego procentu. Dlatego po tych wstępnych obliczeniach, które Ministerstwo Finansów nazywa Fazą 1 , wprowadzono pewne korekty.

Poprawki

Pierwsza korekta, zwana Fazą 2 , ma na celu zapewnienie, że wskaźnik umorzenia żadnej społeczności nie spadnie poniżej 19%. Aby to osiągnąć, początkowe 60 miliardów euro zostanie dodane do kolejnych 11 514 milionów euro, które zostaną rozdzielone pomiędzy Katalonię, Wspólnotę Walencką, Baleary, Kastylię-La Manchę i Murcję. W fazie 3 wprowadzono dwie dodatkowe poprawki. Pierwszy z nich ma na celu zrekompensowanie niedofinansowania, którego doświadczają niektóre terytoria, ponieważ otrzymują z systemu finansowego mniej środków niż przeciętnie, i wiąże się z przeznaczeniem kolejnych 11 506 mln euro na umorzenie długów. Drugi, z dodatkowymi 917 milionami, nagradza te społeczności, które podniosły podatek dochodowy od osób fizycznych między 2010 r., kiedy wszedł w życie obecny model finansowania, a 2022 r. „To uznanie wysiłku fiskalnego, jakiego niektóre społeczności wymagały od swoich obywateli w celu poprawy sytuacji budżetowej i fiskalnej” – stwierdziło Ministerstwo Skarbu w oświadczeniu.

Sześć wspólnot nie korzysta z tych dodatkowych kwot ulgi (Asturia, Kantabria, Kastylia i León, Galicja, La Rioja i Madryt), ponieważ nie spełniają żadnego z ustalonych wymagań, tj. nie mają wysokiego wskaźnika zadłużenia, nie są niedofinansowane ani nie miały obniżonego podatku dochodowego od osób fizycznych w rozpatrywanym okresie. Po dodaniu wszystkich faz całkowita kwota podlegająca umorzeniu wzrasta do 83,252 mld euro.

Andaluzja, najbardziej korzystna

Najważniejsze pytanie brzmi: które terytorium odniesie największe korzyści? Andaluzja jest krajem, w którym odnotowano największą redukcję w liczbach bezwzględnych: 18 791 mln. Na kolejnych miejscach plasują się Katalonia (17 104), Wspólnota Walencka (11 210) i Madryt (11 210), które mają największą wielkość całkowitego zadłużenia; Na drugim biegunie znajdują się Kantabria (809 milionów) i Asturia (1508). Jednakże ten obraz nie jest aż tak wartościowy, ponieważ normalne jest, że większe społeczności mają większe zobowiązania i odwrotnie.

Jeśli redukcję tę obliczymy na podstawie wielkości zobowiązań – wykorzystując dane o zadłużeniu z trzeciego kwartału 2024 r. – to Wyspy Kanaryjskie odniosłyby największe korzyści, ponieważ umorzono by im aż połowę obciążeń: 3,2 mld euro z obecnych 6,4 mld euro. Za nimi plasują się Andaluzja (która pozbyłaby się 47% swoich zobowiązań), Asturia (36%), Galicja (33%) i Estremadura (32%). Jeśli redukcję obliczymy na podstawie skorygowanej liczby mieszkańców, to największe kwoty odnotują wspólnoty niedofinansowane (Walencja, Andaluzja, Kastylia-La Mancha i Murcja), a także Katalonia, gdzie kwota ta wyniesie około 2284 euro na mieszkańca. Mimo to niektóre z tych społeczności nie będą w stanie powrócić na rynek nawet po umorzeniu długu, ponieważ ich wskaźnik zadłużenia nadal będzie bardzo wysoki. Najniższe kwoty, wynoszące około 1168 euro na mieszkańca, otrzymają La Rioja, Kantabria, Madryt, Galicja oraz Kastylia i León. Łącznie, jak szacuje ministerstwo finansów, regiony autonomiczne mogłyby zaoszczędzić od 5 do 7 miliardów euro na odsetkach.

Prawo organiczne

Kolejnym krokiem będzie debata nad wnioskiem , która odbędzie się w środę na posiedzeniu Rady Polityki Fiskalnej i Finansowej (CPFF), organu skupiającego przedstawicieli Ministerstwa Finansów i radnych regionalnych tej branży. Negocjacje nie będą łatwe, ponieważ większość społeczności żyjących w ustroju wspólnym (11 z 15) podlega Partii Ludowej (PP), która już zapowiedziała, że ​​będzie sprzeciwiać się redukcji. Środek ten jest w istocie dobrowolny – baronowie regionalni mogą z niego zrezygnować – ale aby mógł wejść w życie, musi zostać uchwalony w formie ustawy organicznej, która musi zostać przyjęta przez Kongres kwalifikowaną większością głosów. Ministerstwo Skarbu szacuje, że projekt może być gotowy do końca roku, pod warunkiem, że uda się przekonać bardzo rozdrobniony parlament.