Nieznana Ana María Matute w pełnym kolorze

Dom każdego pisarza jest zazwyczaj wypełniony piórami, piórami i kałamarzami, ale niekoniecznie kolorowymi kredkami. W domu Any Maríi Matute, jednego z najbardziej charakterystycznych głosów w literaturze hiszpańskiej XX wieku, piętrzyły się różne pudełka Caran D'Ache, „jednego z jej ulubionych”, jak wspomina jej syn, Juan Pablo Goicoechea w La Vanguardia . „Za każdym razem, gdy podróżowała, kupowała artykuły piśmiennicze najpopularniejszej marki w kraju. Uwielbiała wszystko, co wiązało się z artykułami piśmienniczymi”.

Zarówno Goicoechea, jak i María Pilar, młodsza siostra autora Fireflies , były tymi, które najbardziej cieszyły się jej sztuką, ponieważ Matute zawsze poświęcała im wszelkiego rodzaju rysunki, rękodzieła i komiksy. Jest to jednak aspekt jej twórczości, który jest nieznany wielu jej czytelnikom, ponieważ poza ilustrowanym wydaniem Forgotten King Gudú jej talent artystyczny pozostał w dużej mierze prywatny.

„Rysunki są rozrzucone wszędzie, ponieważ moja matka zawsze dawała je w prezencie, chociaż wyraźnie pamiętam komiks Pericóna , który napisał i narysował, gdy miałem około pięciu lat; i rosyjski balet, który stworzył z wycinanek”. Oba te dzieła, wraz z innymi ilustracjami, będą eksponowane od 25 czerwca na wystawie w bibliotece Jaume Fustera, upamiętniającej setną rocznicę jego urodzin.

María Paz Ortuño jest kuratorką wystawy, która wcześniej była eksponowana w Instituto Cervantes w Madrycie i pozostanie w stolicy Katalonii do 11 stycznia. Na kilka dni przed otwarciem wystawy, kończąc pakowanie w agencji Carmen Balcells na potrzeby przeprowadzki, pokazała tej gazecie niektóre z tych małych rękodzieł i ilustracji, które są prezentowane po raz pierwszy na tej wystawie, takie jak autoportret, który wykonała w wieku czternastu lat. Z nieruchomym spojrzeniem, karminowymi ustami i włosami, które wtapiają się w otoczenie, rysunek, pochodzący z 1946 roku, jest jednym z niewielu zachowanych dzieł artystki. Jej teczki zawierają również mapy, które wykonała do niektórych swoich powieści, oraz szkice, które stworzyła w wieku trzynastu lat, takie jak ten przedstawiający Tóna i jego przyjaciela, sługę Pína.

„Ilustracje pomogły mu wyobrazić sobie sceny i nadać twarze swoim postaciom. Na przykład w Olvidado Rey Gudú ma portrety Gudulína i królowej Ardid. Obrazy były ściśle powiązane ze słowami” – podkreśla Ortuño, przeglądając wybraną sekcję archiwum. Najważniejsze z nich to notatniki zawierające niektóre z oryginałów, które napisał w młodości, takie jak Tormenta.

Zarówno ta, jak i inne historie z tego okresu są pisane ręcznie i opatrzone ilustracjami. Niektóre z nich przypominają te brytyjskiego artysty Arthura Rackhama, którego pisarka nazywała „twórcą snów” ze względu na światy, które odtwarzał, a także dlatego, że wpłynął na jej twórczość artystyczną i pisarską, do tego stopnia, że ​​wypełnił jej wyobraźnię elfami, gnomami i innymi fantastycznymi istotami, które zwykle zamieszkują lasy w fikcji. W rzeczywistości jej pierwsza historia, napisana, gdy miała zaledwie pięć lat, nosiła tytuł „Elf i dziecko ” i już wtedy pokazała, jak jasne były jej pomysły na to, co chciała napisać.

„Wszechświat umysłowy Matute’a został niemal ukształtowany w wieku, w którym zaczął czytać i pisać” – powiedział Moix.

Tak też widziała to Ana María Moix, która w prologu do zbioru swoich dziecięcych opowiadań pisze: „Umysłowy i werbalny wszechświat Any Maríi Matute został niemal zdefiniowany w wieku, w którym zaczęła czytać i pisać”. Podkreśla również swoją wrażliwość na pewne tematy w tak młodym wieku: „Zaskakujące jest, jak wrażliwość pięcioletniej dziewczynki, urodzonej i wychowanej w mieszczańskiej, dobrze sytuowanej ekonomicznie rodzinie, jest już naznaczona bolesnym piętnem pozostawionym na niej przez odkrycie ubóstwa”.

Zachowała tę emocjonalną jakość do końca życia, tak jak nigdy nie ukrywała dziecka w sobie. W związku z tym, później w życiu, sama autorka napisała: „Tylko dorośli, którzy zachowują coś z dziecka, którym kiedyś byli, są uratowani przed przeciętnością i podłością uczuć”. Wyrażała to motto zarówno w swoich pismach, jak i w rysunkach, które odtwarzały te wyimaginowane światy, które rozwijały się od jej dzieciństwa i które, oprócz Rackhama, odzwierciedlały również wiele wspomnień z lasów Mansilla de la Sierra w La Rioja, gdzie spędzała lata z dziadkami.

„Rysunki pomogły mu wyobrazić sobie sceny i nadać twarze postaciom” – mówi Ortuño.

Oczywiście, upiera się Ortuño, „tylko dlatego, że odtworzył te fantastyczne, a później średniowieczne wszechświaty i zaludnił swoje opowieści tymi stworzeniami tak powszechnymi w opowieściach dla dzieci, nie oznacza to, że jego powieści były opowieściami dla dzieci. Wykorzystał wszystkie te obrazy, aby przedstawić bardziej złożone tematy i często brutalną rzeczywistość”.

Poza działalnością literacką Matute rysował także w swoim życiu codziennym jako środek wyrazu. Listy, które wysyłał do matki, opowiadając o swoim dziecku, często były opatrzone portretami noworodka, którego czule nazywał „Manzanita”. „Niektóre szkice, świadome, że poczta może trochę potrwać, wyobrażały sobie Juana Pabla jako starszego mężczyznę. Rysował teraźniejszość i przyszłość, odważył się zrobić wszystko” – mówi kurator.

Choć prawdą jest, że Matute nigdy nie przestał całkowicie malować, warto zauważyć, że zrobił sobie krótką przerwę w tym samym okresie, w którym przestał pisać. „Poświęcił się bardziej rzemiosłu i rękodziełu. Odtworzył małe miasteczka za pomocą wszelkiego rodzaju materiałów”.

W barcelońskiej kawiarni El Turia Matute zdobył swoją pierwszą nagrodę literacką.

Oprócz rysunków, z których większość jest nieznana, Ortuño pokazuje również La Vanguardia magazyn Tertulia del Turia , którego wnętrze nie zostało dotąd ujawnione publicznie, między innymi dlatego, że „istnieje bardzo niewiele egzemplarzy”. Zatrzymuje jeden z nich i jest zachęcana do wyjaśnienia historii publikacji, ponieważ „jest ona zupełnie nieznana”.

„W kilka piątków w lutym 1951 r. kilku intelektualistów spotkało się w starej kawiarni El Turia przy Rambla Catalunya 41. Wśród obecnych byli Carlos Barral, Juan Goytisolo, John Richardson i Fernando Fernán Gómez, a także Ana María. Każdy musiał przedstawić innym opowiadanie, wiersz lub sztukę. Zwycięzca otrzymywał 15 peset, ponieważ każdy uczestnik musiał wnieść jedną pesetę. Zwycięzcą został Matute z opowiadaniem Nic nie rób . Drugie miejsce zajął Goytisolo z opowiadaniem Złodziej .

Choć symboliczna, była to pierwsza nagroda Matute. „Od tamtej pory zaczął wygrywać wszystko. Nadala, Narodową Nagrodę Narracyjną... a później inne, jak Ciutat de Barcelona i Cervantesa” – wspomina Ortuño, pokazując notatnik z ręcznie napisanym tekstem Pequeño teatro , który zdobył Nagrodę Planeta w 1954 r.

„Napisała to dużo wcześniej. Zgłosiła to do magazynu Destino , a oni poprosili ją o przepisanie tego na maszynie. Kiedy to przeczytali, zobaczyli, że ma talent, ale nie odważyli się tego jeszcze opublikować, ponieważ chcieli ją najpierw rozsławić. Więc zaczęła pisać cotygodniową sekcję w magazynie, a pierwszym opowiadaniem był „The Boy Next Door ”. Pobiegła do kiosku, aby kupić kilka egzemplarzy. To był pierwszy raz, kiedy zobaczyła swoje nazwisko wydrukowane w publikacji tego kalibru i była zachwycona. Jakiś czas później, w wieku dwudziestu jeden lat, ukazała się jej pierwsza powieść „Los Abel ”. Uznano ją za objawienie literackie i otrzymała specjalne wyróżnienie na Nagrodzie Nadala w 1947 roku. Pisarka dopiero się urodziła, a jej dziedzictwo żyje do dziś”.