Szkolenia zawodowe i sztuczna inteligencja: A co, jeśli przyszłość leży w zawodach z przeszłości?

Transformacja cyfrowa wymusza strukturalną rekonfigurację rynku pracy, ze szczególnym naciskiem na wpływ sztucznej inteligencji (AI). Współczesna literatura zgodnie uznaje, że powszechne wdrażanie inteligentnych systemów stanowi nie tylko postęp technologiczny, ale przede wszystkim paradygmatyczną zmianę w naszym postrzeganiu kształcenia zawodowego i uczenia się przez całe życie.

Obecne trendy wskazują na bardziej elastyczne, hybrydowe i zorientowane na jednostkę modele uczenia się. Koncepcje takie jak uczenie się przez całe życie oraz podnoszenie kwalifikacji/przekwalifikowanie stają się kluczowe w strategii adaptacji pracowników do stale zmieniającego się środowiska pracy. Klasyczny paradygmat szkolenia początkowego, po którym następuje stabilna kariera zawodowa, okazuje się przestarzały. Współczesne zapotrzebowanie na ciągłą aktualizację wiedzy w krótkich cyklach, wspieraną przez platformy cyfrowe, rzeczywistość rozszerzoną i algorytmicznie spersonalizowane systemy uczenia się.

W tym kontekście pojawia się fundamentalne pytanie: w jakim stopniu sztuczna inteligencja zastąpi lub przekształci istniejące zawody?

Badania prospektywne wskazują, że zadania administracyjne, rutynowe i analityczne będą stopniowo automatyzowane. Automatyzacja obiecuje wzrost wydajności, ale oznacza również znaczną redukcję zatrudnienia w tradycyjnie ciężkich sektorach, takich jak księgowość, analiza danych czy logistyka.

Należy jednak podkreślić, że ta „anihilacja” nie jest powszechna. Niektóre zawody wykazują wrodzoną odporność, zwłaszcza te, które opierają się na umiejętnościach manualnych, ukrytych i kontekstowych. Zawody takie jak elektrycy, mechanicy, hydraulicy i technicy utrzymania ruchu nadal wymagają fizycznej interwencji, oceny sytuacji i kreatywnej improwizacji – wymiarów wciąż nieosiągalnych dla systemów sztucznej inteligencji. Czy może to być szansa na społeczną i ekonomiczną rewaluację tak zwanych zawodów tradycyjnych?

Z perspektywy edukacyjnej wyzwaniem staje się znalezienie równowagi między szkoleniem w nowych zawodach (związanych z cyfryzacją i sztuczną inteligencją) a zachowaniem i modernizacją tradycyjnych zawodów. Skupienie się edukacji wyłącznie na umiejętnościach podatnych na zastąpienie przez technologię grozi skazaniem przyszłych pokoleń na zawodową dezaktualizację. Z drugiej strony, nacisk na kompetencje miękkie – krytyczne myślenie, zdolność adaptacji, empatię i kreatywność – może być antidotum na dehumanizację pracy.

Krótko mówiąc, ewolucja szkoleń zawodowych znajduje się w punkcie zwrotnym: czy powinna przygotowywać jednostki do konkurowania ze sztuczną inteligencją, czy też uzupełniać to, czego sztuczna inteligencja nie jest w stanie odtworzyć – głęboko ludzki wymiar działania i wiedzy? Odpowiedź na to pytanie będzie kluczowa dla trwałości przyszłych zawodów i spójności współczesnych społeczeństw.

Teksty w tej sekcji odzwierciedlają osobiste opinie autorów. Nie reprezentują one VISÃO ani jego stanowiska redakcyjnego.