Pierwsza artystka grawerująca w Turcji: Aliye Berger

Minęło 51 lat od śmierci malarki Aliye Berger, jednej z pierwszych tureckich artystek-grawerek.

Berger urodziła się w 1903 roku w Büyükada w Stambule jako córka fotografa Mehmeta Şakira Paszy i Sare İsmeta.

Rodzina mistrza sztuki uchodziła za jedną z najbardziej prominentnych rodzin Stambułu, z historią pełną słodko-gorzkich wydarzeń i przygód. Ojcem Bergera był Mehmet Şakir Pasza, ambasador i gubernator Krety i Aten; jego matką była Kreteńczyk Sare İsmet Hanım; jego wujem był Cevad Şakir Pasza, Wielki Wezyr za panowania Abdülhamida; a jego dziadkiem był pułkownik Mustafa Asım Bey, przewodniczący Rady Spraw Wojskowych.

Starszą siostrą Aliye Berger jest malarka Fahrelnisa Zeid, a jej starszym bratem Cevat Şakir Kabaağaçlı, znany jako „Rybak z Halikarnasu”. Jej pozostałe starsze siostry to Hakkiye i Ayşe Suad.

Berger rozpoczął naukę w szkole podstawowej w dzielnicy Büyükada w latach 1909–1912, a następnie, aż do I wojny światowej, uczęszczał do Notre Dame de Sion. Kiedy szkoła została zamknięta z powodu wojny, uczęszczał do francuskojęzycznej szkoły Madame Braggiotti w Stambule, gdzie pobierał lekcje malarstwa i muzyki.

Aliye Berger, która ukończyła edukację w wieku 17 lat, zdając egzamin w ambasadzie francuskiej i otrzymując dyplom, chciała zostać pisarką, pod wpływem takich pisarzy jak Voltaire, August Strindberg, Henrik Ibsen i Dostojewski, którzy w młodości inspirowali ją swoją twórczością.

Berger wyjaśnia, że jego zainteresowanie malarstwem zaczęło się w dzieciństwie i w okresie dojrzewania, gdy przeglądał książki ojca, oglądał obrazy brata, które ten przywiózł z Włoch, i nosił farby swojej siostry.

Mistrz malarstwa, który każdą dziedzinę sztuki definiował jako „piękno”, namalował swoje pierwsze dzieło w wieku 17 lat. Berger, który przez długi czas pobierał prywatne lekcje malarstwa i gry na fortepianie, w 1924 roku w Turcji odebrał wykształcenie muzyczne u węgierskiego wirtuoza skrzypiec i pedagoga Karla Bergera.

Berger mieszkała z siostrą Fahrünnisą Zeid w Berlinie i Paryżu w latach 1935–1939, śledząc rozwój swojej twórczości. Wyszła za mąż za swojego nauczyciela Karla Bergera, który szukał schronienia w Turcji po powstaniu węgierskim. W 1947 roku artystka straciła męża na zawał serca sześć miesięcy później. Po śmierci męża jeszcze bardziej oddała się sztuce i zaczęła tworzyć akwaforty.

Mistrz malarstwa, który wyjechał do Europy, przez trzy lata intensywnie pracował nad techniką grawerowania w pracowni Johna Bucklanda Wrighta w Londynie, oprócz zajęć z rzeźby.

Mistrz powrócił do Turcji w 1951 roku ze 140 grafikami i zorganizował swoją pierwszą indywidualną wystawę w konsulacie francuskim w Stambule. Po raz pierwszy dał się poznać szerszemu środowisku artystycznemu w 1954 roku, kiedy to zdobył pierwsze miejsce w konkursie zorganizowanym przez Yapı Kredi Bank za obraz olejny „Wschód słońca”.

Chociaż Aliye Berger tworzyła rysunki i obrazy olejne, to w większości tworzyła prace w technice druku wklęsłego, posługując się pośrednimi odcieniami czerni i bieli.

Znany ze swoich ekspresjonistycznych akwafort, Berger wykorzystał później tę technikę do spopularyzowania akwaforty, tworząc noworoczne kartki okolicznościowe. Poprzez akwafortę starał się odkryć ból, radości, wspomnienia i fragmenty swojego życia, które na zawsze zapisały się w jego życiu.

Mistrz sztuki, zdobywca drugiej nagrody na Biennale w Teheranie w 1955 roku, miał wystawy indywidualne w Stambule, Ankarze, Londynie, Paryżu, Wiedniu, Rawalpindi i Islamabadzie. Berger brał również udział w licznych wystawach zbiorowych w kraju i za granicą w latach 1951-1972.

Używając materiałów takich jak papier ścierny, papier pakowy i gaza, mistrz sztuki odzwierciedlał w swoich dziełach wzorce codziennego życia i różne zakątki Stambułu – czasami realistycznie, czasami fantastycznie, z oryginalnym liryzmem i ekspresjonizmem.

Aliye Berger opisuje swoje grafiki jako „produkty zrozumienia, które postrzega życie w kolorze i akceptuje je jako największą radość i miłość”. Jej prace znajdują się w Muzeum Malarstwa i Rzeźby w Stambule, w Muzeum Albertina w Wiedniu oraz w kolekcjach prywatnych.

Ferit Edgü odegrał ważną rolę w rozpowszechnianiu rycin Aliye Berger. Edgü przedrukował formy grawerskie z archiwum Füreyi Koral, a odbitki te odegrały znaczącą rolę w ich rozpoznawalności.

Ostatnia wystawa Bergera odbyła się w 1972 roku w Galerii Taksim w Stambule. Artysta, który w tym samym roku przeniósł wystawę do Ankary, zmarł 9 sierpnia 1974 roku w Büyükadzie, gdzie się urodził i wychował i którą bardzo kochał.

Po śmierci artysty, który powiedział: „Żyłem z miłością. Nawet śmierć nie mogła zabić miłości we mnie. Wszystko, co stworzyłem, tworzyłem z entuzjazmem, pasją i miłością. Nie mogę nazwać moich prac moimi dziećmi. To, co stworzyłem, stało się esencją tego, czego doświadczyłem”, w 1975 roku w salach Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Stambule odbyła się duża wystawa retrospektywna.