Vahşi şempanzelerin ormanda 'ilk yardım' uygulaması görüntülendi

Uganda'daki şempanzelerin açık yaraları ve diğer yaralanmaları tedavi etmek için tıbbi bitkileri çeşitli şekillerde kullandıkları gözlemlendi.

Budongo Ormanı'nda yerel bir ekiple çalışan Oxford Üniversitesi bilim insanları, hayvanların bitkileri hem kendilerine hem de zaman zaman birbirlerine ilk yardım amacıyla kullanmalarını filme alıp kayda aldılar.

Araştırma, şempanzelerin kendi kendilerini tedavi etmek için belirli bitkileri arayıp yedikleri geçen yıl keşfedilen bulgulara dayanıyor.

Bilim insanları ayrıca şempanzelerin "orman ilk yardımı"nı kullanmalarının farklı yollarını gösteren bir katalog oluşturmak için onlarca yıllık bilimsel gözlemleri derlediler.

Araştırmacılar,Frontiers in Ecology and Evolution dergisinde yayımlanan çalışmanın, şempanze, orangutan ve goriller de dahil olmak üzere primatların vahşi doğada sağlıklı kalmak için çeşitli yollarla doğal ilaçlar kullandığına dair giderek artan kanıtlara bir yenisini eklediğini söylüyor.

Baş araştırmacı Elodie Freymann, "Şempanzelerin vahşi doğada hastalandıklarında veya yaralandıklarında kendilerini tedavi etmek ve hijyen sağlamak için kullandıkları bir davranış repertuvarı olduğunu" açıkladı.

"Bunlardan bazıları burada bulunabilen bitkilerin kullanımını içeriyor," diye açıkladı. "Şempanzeler bunları yaralarına sürüyor veya bitkileri çiğniyor ve sonra çiğnenmiş materyali açık yaraya uyguluyor."

Araştırmacılar, çok genç bir dişi şempanzenin bitki çiğneyip bunu annesinin vücudundaki bir yaraya uyguladığı görüntüleri inceledi.

Ayrıca şempanzelerin akraba olmadıkları diğer hayvanların yaralarına baktığına dair kayıtlar da buldular. Dr. Freymann, bunun özellikle heyecan verici olduğunu, "çünkü vahşi şempanzelerin empati kapasitesine sahip olduğuna dair kanıtlara katkıda bulunduğunu" açıkladı.

Dr. Freymann ve meslektaşlarının incelediği yüzlerce yazılı gözlemin bir kısmı, başkent Kampala'nın kuzeybatısındaki ormanlık alandaki saha istasyonundaki bir günlükten geldi.

Bu anekdotsal kanıt kaydı 1990'lara kadar uzanıyor; yerel saha personeli, araştırmacılar ve ziyaretçiler gözlemledikleri ilginç davranışları anlatan yazılar yazdılar.

Kitapta, yaralara yaprak batırılması ve şempanzelerin diğer şempanzelere bacaklarındaki kapanları çıkarmada yardım etmesiyle ilgili hikayeler yer alıyor.

Şaşırtıcı derecede insanlara benzeyen hijyen alışkanlıkları da var: Bir notta, bir şempanzenin dışkıladıktan sonra kendini silmek için yaprakları kullandığı anlatılıyor.

Bu araştırmacı ekibi daha önce şempanzelerin yaralandıklarında arayıp yedikleri bitkilerden bazılarını tanımlamıştı. Bilim insanları bu bitkilerden örnekler aldı, test etti ve çoğunun antibakteriyel özelliklere sahip olduğunu keşfetti.

Şempanzeler, bitki bazlı tıp konusunda bilgi sahibi olan tek insan olmayan maymunlar değildir. Yakın zamanda yapılan bir çalışma, yabani bir orangutanın çiğnenmiş yaprak materyalini yüzündeki bir yarayı iyileştirmek için kullandığını gösterdi.

Bilim insanları, bu vahşi maymun davranışını incelemenin ve şempanzelerin hasta veya yaralı olduklarında kullandıkları bitkiler hakkında daha fazla bilgi edinmenin, yeni ilaçlar bulma çalışmalarına yardımcı olabileceğini düşünüyor.

Dr. Freymann BBC News'e yaptığı açıklamada, "Şempanzelerin davranışları ve zekaları hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, insanlar olarak doğal dünya hakkında aslında ne kadar az şey bildiğimizi o kadar iyi anlayacağımızı düşünüyorum." dedi.

"Eğer bu ormana yiyecek ve ilaç olmadan bırakılsaydım, özellikle yaralı veya hasta olursam çok uzun süre hayatta kalabileceğimden şüphe ederim."

"Ama şempanzeler burada gelişiyorlar çünkü bu yerin sırlarına nasıl erişeceklerini ve çevrelerinden kurtulmak için ihtiyaç duydukları her şeyi nasıl bulacaklarını biliyorlar."