Yüksek Mahkeme, yargıçların halk tarafından seçilmesini ve toplu görevden alınmayı reddetti

Salı günü, gerginlik ve hukuki tartışmalarla dolu bir oturumda, Ulus Yüksek Adalet Mahkemesi (SCJN) yargıçları Veracruz'un yargı reformu hakkında karar vererek bir emsal oluşturdular. Birçok yargıcın sözleriyle, yargı bağımsızlığını ve yargıçlar ile hakimler için görevden alınamazlık ilkesini tehlikeye atan bir reform.

Morena ve müttefikleri Eylül 2024'te yargıda anayasa reformunu onayladığından beri, ülke eyaletlerde bir yasal düzenleme dalgasına tanık oldu. Veracruz da bir istisna değildi: yerel Kongresi, yargıçların ve hakimlerin halk tarafından seçilmesini ve yargının temellerini sarsan zorunlu bir emekliliği uyguladı.

Mahkeme Genel Kurulu, Vatandaş Hareketi partisi tarafından itiraz edilen Veracruz Kongresi tarafından desteklenen reformu analiz etti. Tartışmanın özü: yargıçlar ve sulh hakimlerine ek emekliliklerini korumak için istifa etmeleri zorunluluğu getirilmesi.

Bakan Juan Luis González Alcántara Carrancá sesini kararlı bir şekilde yükseltti:

"Yerel yargı yetkilerinin reformunun anayasaya aykırı olduğuna ve genel olarak federal ve yerel yargıçların derhal ve toplu olarak görevden alınması rejiminin anayasaya aykırı olduğuna ve Meksika halkının kendisini demokratik bir cumhuriyet olarak kurma isteğine aykırı olduğuna inanıyorum."

González Alcántara bu sözleriyle hukukun üstünlüğü ilkesinin bir dayanağı olarak yargı bağımsızlığının savunulması gerektiğini vurguladı.

Bakan Javier Laynez Potisek yargısal garantilerin savunulmasına katıldı:

"Hakimlerin görevden alınması veya meslekten çıkarılması, ancak disiplin suçu işlediklerinin, insan hakları ihlallerine katıldıklarının veya ihlallerde bulunduklarının veya görevlerini uygun koşullar altında yerine getirmelerinin imkânsız hale geldiğinin ispatlanması halinde mümkündür."

Laynez Potisek, Veracruz yargıçlarının toplu işten çıkarılmasının nesnel nedenlere veya usulüne uygun yargılamaya dayanmadığını vurguladı. Yüksek Adalet Divanı'na göre, federal anayasa reformu bahanesiyle toplu işten çıkarma, uluslararası yargı bağımsızlığı standartlarını ihlal ediyor.

Bakan Jorge Mario Pardo Rebolledo, Veracruz'un yargı reformunun Morena ve müttefikleri tarafından onaylanan federal anayasa reformuyla resmen uyumlu olduğunu kabul etti. Ancak, bu resmi uyumluluğun uluslararası insan hakları antlaşmaları kapsamında geçerliliğini haklı çıkarmadığını vurguladı.

"Bu hüküm federal Anayasa'ya uygun olabilir ancak bana göre, anlaşmalar ve Amerikan Devletleri Mahkemesi kararları göz önüne alındığında açıkça alışılmadık görünüyor" dedi.

Yüksek Mahkeme bununla birlikte yerel ve federal yasaları uluslararası insan hakları standartları ışığında yorumlama konusundaki kararlılığını bir kez daha teyit etmektedir.

Veracruz yargı reformu, yargıçları ve sulh hakimlerini soruşturmak ve cezalandırmak için Yargı Disiplin Mahkemesi'ni (TDJ) kurdu. SCJN, analizinde, eyalet TDJ kararlarına, başlangıçta kesin olarak belirlenmiş olsalar bile, amparos aracılığıyla itiraz edilebileceğini belirledi.

Muhabir Alfredo Gutiérrez Ortiz Mena, ek emeklilik maaşlarının yargıçların istifasına bağlı hale getirilmesinin yargı bağımsızlığıyla bağdaşmadığını vurguladı. Ancak, tasarısı Veracruz Anayasası'nın bu bölümünü geçersiz kılmak için gereken sekiz oyu alamadı.

Yüksek Mahkeme, Veracruz reformunu tümüyle geçersiz kılmasa da önemli bir sınır koydu: Disiplin mahkemeleri, yaptırım uygulanan yargıçların yerine kararların içeriğini değerlendiremez veya yasayı yorumlayamaz.

Böylece Mahkeme, disiplin organının idari veya disiplinsel davranışı onaylayabileceğini ancak yargı yetkisinin özüne tecavüz edemeyeceğini belirlemiştir. Buna karşılık, federal modelde Adalet Divanı, adaletin uygulanmasının ciddi şekilde ihlal edildiği durumlarda cezaları inceleyebilir.

SCJN'nin kararı buruk bir tat bırakıyor: Yargı bağımsızlığını savunurken ve toplu işten çıkarmaları sınırlarken, Veracruz reformunu tamamen tersine çevirmeyi başaramıyor. Mesaj açık: Meksika'da yargı bağımsızlığı mücadelesi henüz bitmedi.

Bu arada, hakimlerin halk tarafından seçilmesi ve hakimlerin görevden alınması konusundaki tartışma ülkenin siyasi ve yargı gündemini şekillendirmeye devam edecek. Mahkeme konuştu, ancak sözlerinin yankıları eyalet mahkemelerinin salonlarında ve yargının geleceği hakkındaki kamusal tartışmalarda uzun süre yankılanacak.

Yargı bağımsızlığı, hukukun üstünlüğüyle yönetilen demokratik bir devletin temel taşıdır. Veracruz'daki yargı reformu ve Yüksek Adalet Divanı (SCJN) tarafından incelenmesi, siyasi irade ile anayasal garantiler arasındaki gerginlikleri vurgulamaktadır. Meksika, yargıçlarını keyfi kararlardan koruma ve her zamankinden daha fazla güvenilirliğe ihtiyaç duyan bir adalet sistemine olan kamu güvenini koruma zorluğuyla karşı karşıyadır.