Ukrayna: Savaşın eğitim ve gelecek üzerindeki yıkıcı etkisi

24 Şubat, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik vahşi ve yasadışı işgalinin üçüncü yıldönümüydü. Rus hava kuvvetleri bu sabah erken saatlerde, başkenti ve Ukrayna liderliğini ele geçirmek amacıyla Kiev'deki Hostomel Havaalanı'na indi. Rusların şans eseri kazanamadığı kritik bir muharebeydi, ancak ardından gelen saldırılarda yüz binlerce kişi hayatını kaybetti ve sayısız kişi yaralandı; milyonlarca Ukraynalı, ya ülke içinde ya da yurt dışında mülteci olarak evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Son üç yıl Ukrayna halkının dayanıklılığı ve mutlak kahramanlığıyla anıldı. Ukrayna'daki savaş dördüncü yılına girerken, yıkım artık savaş alanının çok ötesine uzanıyor. Bu savaşın – ve aslında tüm savaşların ve çatışmaların – en olumsuz uzun vadeli etkilerinden biri, nesiller boyu süren sonuçlar doğuran eğitimin aksamasıdır.

Ukrayna'daki çatışma okulları ve üniversiteleri tahrip etti ve tahrip etmeye devam ediyor, milyonlarca çocuğun ve gencin eğitimini tehlikeye atıyor.

Birleşmiş Milletler'e göre, sadece 2024 yılında Ukrayna'da eğitim kurumlarına yönelik en az 576 saldırı gerçekleşti. Bu sayı bir önceki yıla göre %96 artışa denk geliyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ise yaklaşık 4.000 okulun etkilendiğini bildirerek Ukrayna eğitim sistemi üzerindeki muazzam baskıyı vurguluyor.

Savaşın tırmanmasıyla birlikte 3 milyondan fazla çocuk evlerini terk etmek zorunda kaldı. Ukrayna Eğitim ve Bilim Bakanlığı'na göre, yaklaşık 4,6 milyon çocuk eğitime erişimde engellerle karşı karşıya kalırken, 2 milyon çocuğun okulu da kapatıldı. Bunun sonucunda okula devam edemeyen birçok çocukta konuşma sorunları ortaya çıkmakta ve konuşma terapistinin desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Öğretmenlerin verdiği bazı ifadelerde, 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin (10-12 yaş arası) bazılarının okuyamadığı veya kalemi doğru şekilde tutamadığı yönünde uyarılar yer alıyor. Aynı derecede endişe verici olan bir diğer konu ise, milyonlarca çocuğun yüksek düzeyde travma, kaygı ve depresyon yaşadığı, ayrıca konsantrasyon ve duygusal işleme zorlukları yaşadığının bilinmesi nedeniyle, ruh sağlığı açısından ciddi sonuçlar doğurmasıdır.

Okullar açık olsa bile, hava saldırılarının sürekli tehdidi derslerin kesintiye uğramasına neden oluyor ve sadece Kiev'deki çocuklar, tam ölçekli savaşın başlamasından bu yana 1.711 saatten fazla, yani 71 günden fazla süre boyunca alarma maruz kaldılar. Eğitim eşitsizliğinin önemli ölçüde arttığı kırsal kesimdeki çocuklar için durum daha da ciddidir.

Başka bir araştırmada ise köylerde yaşayan öğrencilerin akranlarından ortalama 4-5 yıl geride olduğu ortaya çıktı.

Suriye, Gazze, Afganistan, Angola ve Sudan gibi uzun süreli savaşlarla karşı karşıya kalan dünya genelindeki diğer bölge ve ülkelerde, nesiller boyu yeterli eğitime erişimden yoksun olarak büyüdüler ve bu durum savaş sonrası toplumsal ve ekonomik yeniden yapılanmayı zorlaştırdı. Dolayısıyla savaşın, insani ve maddi kayıpların yanı sıra, gecikmiş kalkınma ve eşitsizlik gibi kalıcı bir miras bıraktığı, eğitim üzerindeki etkisinin onarılması en derin ve en zor hasarlardan biri olduğunu göstermektedir.

Ukrayna'daki yeraltı okulları, eğitim tesisleri de dahil olmak üzere sivil altyapıyı sıklıkla hedef alan Rus hava saldırılarına yanıt olarak inşa ediliyor. Ukrayna, 139 yeraltı okulu ve düzinelerce yeraltı mesleki eğitim kurumu inşa etme planlarını başlattı.

Ukrayna'nın geleceği için en acil şey, elbette, Rusya'nın barbarca işgaline son vermektir; ancak aynı zamanda eğitime öncelik verilmesi ve en iyimser senaryolarda bile yıkıcı olacak öğrenme boşluklarının en aza indirilmesi de acildir. Çocukları korumaya, eğitime ve ruh sağlığına yatırım yapmak, Ukrayna'nın toparlanması için kritik öneme sahiptir; çocukların hayatlarını yeniden inşa etmek ve ülkenin geleceğini şekillendirmek için ihtiyaç duydukları desteği almalarını sağlar.