Orandan önce zam açıklandı: Açlığa yolculuk

EKONOMİ SERVİSİ

Başta kamu emekçileri ve emekliler olmak üzere milyonlarca yurttaşın gözü bugün açıklanacak enflasyon oranlarında.

Rakamlarla oynadığı nedeniyle sürekli eleştirilen Türkiye ve İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanacak olan enflasyon aynı zamanda kamu emekçileri ile emeklilerin alacağı zam konusunda da belirleyici olacak.

KESK ve Tüm Emeklilerin Sendikası bugün TÜİK’in açıklamasının hemen ardından konuya ilişkin açıklamalar gerçekleştirecek. KESK, bugün 10.30’da TÜİK önünde eylem yapacak.

KESK MYK Üyesi Bahadır Bedricioğlu TÜİK’in şeffaf olmadığını ve düşük enflasyon oranı açıklayarak iktidar ile el ele halkı sefalete sürüklediğini belirtti. BirGün’e konuşan Bedricioğlu, şunları söyledi: “Yapılan zamlar, şu zamana kadar açıklanan enflasyon rakamlarının toplamından daha düşük bir puanda. Tüm maaşların enflasyon rakamına göre belirlendiği bir ülkede TÜİK de Türkiye’nin en büyük işverenlerinden biri konumunda. Ürün enflasyonunun toplandığı madde sepeti 2022 yılından beri halkla paylaşılmıyor. Halk, verilen enflasyon oranlarının neye göre hesaplandığını bilmiyor. Halktan gizli hesaplama yapılıyor. Hükümet ve İMF el ele rakamlarla toplumu yoksulluğa ve sefalete itiyor. Doğalgaz zammının geç açıklanmasından ötürü, yapılan zam TÜİK’in verilerinin bir parçası değil ve bu sayede Haziran enflasyonundan puan kırılıyor. Maaşlara yapılan zamlar, devletin vergileriyle ilgili olarak arttırdığı oranlarla uygun değil. Yapılan zamlar bütün toplumu ilgilendiriyor. TÜİK, her yıl kira zamlarını yüzde olarak maaş zamlarından fazla öneriyor. Büyükşehirlerde ortalama bir kira 27 bin lirayı bulmuşken halkın büyük bir kısmı yoksulluk ve açlık sınırı ile yaşama derdinde.”

Bedricioğlu taleplerinin şunlar olduğunu dile getirdi: İnsanca ücret, güvenli istihdam, yoksulluk sınırının herkes için en alt maaş sınırı olarak belirlenmesi, halktan yana kamu hizmeti, grev haklarının güvence altına alınması.

Yurt genelinde eş zamanlı eylemler düzenleyecek olan Tüm Emekliler Sendikasının genel başkanı Zeynel Abidin Ergen ise emekli aylıklarının her geçen yıl eridiği bir ortamda, emeklilerin yaşadığı sorunların ancak örgütlü mücadele ile aşılabileceğinin altını çizdi. “Daha güçlü bir şekilde taleplerimizi seslendirebilmek, emeklilerin örgütlenmesini sağlayabilmek için 40’ı aşkın yerde, ülke genelinde sokak eylemleri yapacağız” diyen Ergen, şunları söyledi: “Enflasyon oranına göre yapılacak zammın yaşamlarımızda bir karşılığı yok. Özellikle gıda zamlarında bize yapılan zamlar enflasyon oranının altında kalıyor. Emekli maaşını insanca yaşama yetecek seviyeye getirmek, sendikal haklarımızın tanınması ve sağlığa kolay erişimin sağlanması öncelikli taleplerimiz. Aynı zamanda 30 yıl boyunca çalışmış bir emeklinin maaşının işe yeni girmiş, vasıfsız bir memur maaşına eşitlenmesini istiyoruz.

Seyyanen yapılacak zamların da emeklileri kapsaması şart.”

CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba da emeklilerin Temmuz’da alacakları zamla ilgili açıklama yaptı. Ağbaba, “Yapılması beklenen zammın emeklilere ‘öl’ demekten farkı yok” diyerek şu ifadeleri kullandı: “Enflasyon farkıyla 2 bin 500 lira civarı bir zam olacağı ve en düşük emekli maaşını 17 bin lira olarak teklif edeceklerini öngörüyoruz. Ancak bu emekliye öl demekten başka bir anlama gelmiyor. Teklife sonuna kadar karşı çıkacağız. Emeklinin yıllar içindeki kaybının telafi edilerek, kök maaşlarının asgari ücrete eşitlenmesi gerekiyor.”

***

Art arda gelen zamlarla her kalem hızla pahalanırken yurttaşın omuzlarındaki yük her geçen gün biraz daha ağırlaşıyor. Üstelik zam takvimleri, yurttaşın geçim mücadelesinden önce TÜİK tablolarını düşünerek şekilleniyor. İktidar, enflasyon hesaplamasında baz alınacak 6 aylık döneme girmemesi için zamları temmuz başına öteleyerek adeta “takvim mühendisliği” yaptı. Böylece TÜFE’ye dahil olmayacak bu yeni fiyat artışları, kamu emekçisi ve emekli maaşlarına yansıyacak zam oranlarını baskılayacak. Fakat yurttaş aybaşıyla birlikte fatura ödemelerinde, markette yeni fiyatlarla karşılaşacak.

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) artışı doğrudan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’ndeki (Yİ-ÜFE) artıştan kaynaklanıyor. Mevcut sisteme göre her 6 ayda bir Yİ-ÜFE oranları üzerinden hesaplanan yeni ÖTV tutarları, akaryakıt ve tütün ürünlerinden alkollü içkilere kadar geniş bir listeyi kapsıyor. Ocak-Mayıs döneminde Yİ-ÜFE yüzde 12,92 olmuştu, haziran ayında da yüzde 1 ila 2 aralığında artması bekleniyor. Bu durumda akaryakıt, tütün ve alkol ürünlerine yüzde 14,61 oranında zam otomatik olarak yansıyacak. Beklenen zam oranı, benzinde 2,10 TL, motorinde 1,97 TL, LPG’de 1,61 TL fiyat artışı anlamına geliyor. Sigara paketlerinde de vergi yükü yaklaşık 8-10 TL artacak, maktu ve asgari vergiyle beraber bir paket sigaradaki toplam vergi 64,8 TL’yi bulacak. Rakıda ise ÖTV yaklaşık 200 TL artarak litrede 1565 TL’ye çıkacak. Böylece alkollü içkilerde verginin toplam fiyat içindeki payı daha da kabaracak.

Ek zamlar dolaylı vergilerle sınırlı kalmadı. BOTAŞ’ın duyurusuna göre 2 Temmuz’dan itibaren konutlarda doğalgaz yüzde 24,6, sanayide yüzde 7,86 oranında zamlandı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından zamma dair yapılan açıklamada doğalgaz toptan satış fiyatlarında “bütçe hedefleri” doğrultusunda değişikliğe gidildiği söylendi. Kış gelmeden yapılan doğalgaz zammı şimdiden endişe yarattı. CHP Grup Başkanvekili Murat Emir, kararı, ‘1 ay önce ‘75 milyar metreküp doğalgaz bulduk’ dediler. Bulduğu gazı kullanmadan faturasını halka kesen iktidarın arsızlık yüzyılı son gaz devam" sözleriyle eleştirdi.

***

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) Ücretliler Geçinme İndeksi’ndeki 336 üründen tam 180’inin fiyatı haziran ayında arttı. Kentte haziran ayında perakende fiyatı en fazla artan ürün yüzde 44,29 ile kiraz oldu. Onu yüzde 41,37 ile limon, yüzde 25,86 ile deniz-havuz kıyafetleri, yüzde 13,50 ile uçak bileti izledi. Gıda tarafında meyve suyu, soğuk çay, Antep fıstığı, elma ve patlıcan da çift haneli artış oranlarıyla dikkat çekti.