ABD-Ukrayna mineralleri anlaşması hakkında bildiklerimiz
Ukrayna Başbakanı, ABD'nin Ukrayna'daki nadir toprak minerallerine erişimini sağlayacak büyük bir anlaşmanın şartlarını Kiev'in kabul ettiğini söyledi.
Ukrayna, ABD'ye ülkede finansal bir pay sağlayacak olan anlaşmanın, ateşkesin ardından Rusya ile savaşın yeniden alevlenmesi durumunda Beyaz Saray'ı Ukrayna'yı korumaya teşvik edeceğini umuyor.
ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmanın ABD vergi mükelleflerinin savaş boyunca Ukrayna'ya gönderilen yardımlar için "paralarını geri almalarına" yardımcı olacağını ve Ukrayna'ya Rusya'ya karşı "savaşmaya devam etme hakkı" vereceğini söyledi.
Anlaşmanın temel detayları henüz kamuoyuna açıklanmadı ancak Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal Çarşamba günü Ukrayna ve ABD'nin anlaşmanın bir versiyonunu tamamladığını söyledi.
Ukrayna televizyonuna konuşan Şmıhal, ön anlaşmada Ukrayna'nın yeniden inşası için bir "yatırım fonu" kurulmasının öngörüldüğünü söyledi.
Başbakan, fonun Kiev ve Washington tarafından "eşit şartlarda" yönetileceğini sözlerine ekledi.
Ukrayna'nın devlete ait mineral kaynakları, petrol ve doğalgazdan elde edilecek gelirin yüzde 50'sini fona aktaracağını, fonun daha sonra Ukrayna'daki projelere yatırım yapacağını söyledi.
New York Times gazetesi, taslak bir belgeye atıfta bulunarak, ABD'nin, ABD yasalarına göre izin verilen maksimum miktarda fona sahip olacağını ancak tamamının olmaması gerektiğini bildirdi.
Anlaşma, Trump ile Zelenski arasında geçen hafta yaşanan anlaşmazlığın merkezinde yer alıyordu. Ukrayna Devlet Başkanı, nadir minerallerden elde edilen gelir için ilk başta yapılan 500 milyar dolarlık (395 milyar sterlin) yardım talebini reddetmişti.
Medyada çıkan haberlere göre bu talep daha sonra geri çekildi.
Ukrayna hükümetinden bir kaynak BBC'ye yaptığı açıklamada, "Anlaşmanın hükümleri Ukrayna için artık çok daha iyi" dedi.
Trump Salı günü yaptığı açıklamada, ABD'nin Ukrayna'ya 300 milyar dolar (237 milyar sterlin) ile 350 milyar dolar (276 milyar sterlin) arasında yardımda bulunduğunu ve bir anlaşma yoluyla "bu parayı geri almak" istediğini söyledi.
BBC Verify analizi bu rakamı destekleyen bir kanıt bulamadı .
Anlaşmanın, Zelenskiy'nin daha önce ısrarla talep ettiği ABD'den kesin bir güvenlik garantisi içermediği belirtiliyor.
Buna rağmen Ukrayna Başbakanı Şmıhal Çarşamba günü yaptığı açıklamada ABD'nin "Ukrayna'nın kalıcı barışı inşa etmek için güvenlik garantileri elde etme çabalarını" desteklediğini söyledi.
Ukrayna'nın, Zelenskiy ve Trump "güvenlik garantileri konusunda anlaşana" ve "bu ön anlaşmanın" ABD güvenlik garantisine nasıl bağlanacağına karar verene kadar anlaşmayı imzalamayacağını söyledi.
Ukrayna Stratejik Endüstriler Bakanlığı danışmanı Yuri Sak, BBC'ye Çarşamba günü yaptığı açıklamada, "Ruslar anlaşmayı imzaladıktan bir ay sonra yeniden işgal edebilecekse, kritik mineraller konusunda herhangi bir anlaşma imzalamanın bir anlamı yok." dedi.
Güvenlik garantilerine ilişkin görüşmelerin devam etmesi gerektiğini söyledi.
Bu arada müzakereleri yürüten Başbakan Yardımcısı Olha Stefanishyna, Financial Times'a yaptığı açıklamada, anlaşmanın "daha büyük bir resmin parçası" olduğunu söyledi.
Mineraller anlaşması ihtimali ilk olarak geçen yıl Zelenskiy tarafından ABD'nin Ukrayna'ya desteğini sürdürmesi için somut bir neden sunmanın bir yolu olarak ortaya atılmıştı.
Trump Salı günü yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın minerallerine erişim karşılığında "savaşmaya devam etme hakkı" elde edeceğini söyledi ancak henüz bir anlaşmaya varıldığını doğrulamadı.
ABD'nin, "Rusya ile bir anlaşma sağlanana kadar" Ukrayna'ya ekipman ve mühimmat göndermeye devam edeceğini öne sürdü.
Ayrıca Ukrayna'da herhangi bir barış anlaşmasının ardından "herkes tarafından kabul edilebilir" bir biçimde "bir tür barışı koruma"ya ihtiyaç duyulacağını söyledi.
Şmıhal, ABD ile Ukrayna'nın anlaşmanın nihai versiyonunu hazırladığını, Ukrayna hükümetinin anlaşmayı çarşamba günü imzalamaya onay vereceğini söyledi.
Trump, Zelenskiy'nin Cuma günü Washington'a yapacağı ziyarette anlaşmayı imzalamasını beklediğini söyledi ancak Zelenskiy henüz bu ziyaretle ilgili bir yorumda bulunmadı.
Kiev, dünyadaki "kritik hammaddelerin" yaklaşık yüzde 5'inin Ukrayna'da bulunduğunu tahmin ediyor.
Bu, Ukrayna Jeoloji Araştırması devlet kurumunun ülkeyi mineral tedarikinde "ilk beş lider ülkeden biri" yaptığını söylediği yaklaşık 19 milyon ton kanıtlanmış grafit rezervini içerir. Grafit, elektrikli araçlar için pil yapmak için kullanılır.
Ukrayna ayrıca titanyum, lityum ve nadir toprak metallerinin önemli yataklarına sahiptir. Bu 17 elementten oluşan grup, modern dünyada hayati önem taşıyan silah, rüzgar türbini, elektronik ve diğer ürünlerin üretiminde kullanılır.
Vladimir Putin, ABD ile Ukrayna arasında anlaşma şartlarının kabul edildiği yönündeki haberlere henüz bir açıklama yapmadı.
Ancak pazartesi akşamı devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, Rusya'nın "yeni topraklarında" madencilik de dahil olmak üzere ortak projelerde Amerikan ortaklarına kaynak "sunmaya" hazır olduğunu söyledi. Bu, Rusya'nın üç yıl önce tam ölçekli bir işgal başlattığından beri işgal ettiği doğu Ukrayna'nın bazı bölgelerine atıf yapıyor.
Putin, ABD ile Ukrayna arasında nadir mineraller konusunda olası bir anlaşmanın endişe verici olmadığını ve Rusya'nın "şüphesiz, vurgulamak isterim ki, Ukrayna'dan çok daha fazla bu tür kaynağa sahip olduğunu" söyledi.
"Yeni topraklara gelince, aynı şey geçerli. Sözde yeni olan, Rusya Federasyonu'na geri dönen tarihi topraklarımıza yabancı ortaklar çekmeye hazırız" diye ekledi.
BBC
