Eregast Filipijnen op de Frankfurter Buchmesse 2025

De Frankfurter Buchmesse wordt beschouwd als 's werelds grootste vakbeurs voor boeken en media. De beurs brengt jaarlijks experts en publiek van over de hele wereld samen en geldt als een centrale ontmoetingsplaats voor uitgevers, auteurs, bureaus en de media. De beurs bevordert ook internationale culturele uitwisseling en de zichtbaarheid van literaire diversiteit. Dit jaar zijn de Filipijnen gastland.

En er valt echt iets te ontdekken: 40 nieuwe vertalingen van Filipijnse auteurs die je nieuwsgierig maken naar het land en de literatuur . We presenteren een selectie. Het is een reis door de geschiedenis die begint met een echte DW-reis naar Zuidoost-Azië.

Op de campus van de Universiteit van de Filipijnen, in de agglomeratie Manilla, ontmoeten we misschien wel de belangrijkste schrijver van het land van vandaag: José Dalisay. Zijn debuutroman, "Killing Time in a Warm Place", werd onlangs in het Duits gepubliceerd. Het is het verhaal van een groep jongeren die begin jaren zeventig in opstand kwam tegen het regime van Ferdinand Marcos. Hij kondigde vervolgens de staat van beleg af en vervolgde de leiders. Maar velen raakten ook gebroken en sloten zich bij het systeem aan. José Dalisay is een van hen. Zijn roman beschrijft een samenleving die zelfs na het einde van Marcos' bewind in 1986 nog niet van haar wonden is hersteld. Tot op de dag van vandaag wordt het land geregeerd door familieclans. "We waren allemaal euforisch", zegt Dalisay. "Wat een ironie dat we de straat op gingen om dictator Marcos af te zetten en nu onder het bewind van zijn zoon staan."

Dalisay beschouwt zijn invloed als schrijver als beperkt. Hij zegt dat de overheid "ongeschoold en immuun is voor metaforen. Maar als journalist kun je in de problemen komen. Wij romanschrijvers hebben het voorrecht om daarvan gevrijwaard te blijven, althans voorlopig."

Dood en vernietiging veroorzaakt door natuurrampen

In haar roman "Remains" beschrijft Daryll Delgado hoe taal levens kan redden of vernietigen. Ze vertelt het verhaal van een natuurramp van bijbelse proporties. In november 2013 trof tyfoon Haiyan de Filipijnen, waarbij duizenden mensen omkwamen en miljarden aan schade ontstonden. Helaas is dit bijna normaal geworden in de eilandnatie in Zuidoost-Azië: de World Risk Index van 2025 noemt de Filipijnen wereldwijd het meest bedreigd door natuurrampen. Daryll Delgado was er in 2013 als medewerker van een ngo. Haar ervaringen destijds vormden de basis voor deze krachtige roman. Te midden van dood en vernietiging wordt hoofdpersoon Ann – Daryll Delgado's alter ego – geconfronteerd met haar eigen familiegeschiedenis, die betrokken was bij misdaden gepleegd door het Marcos-regime.

"Remains" is niet zomaar een verkenning van de recente geschiedenis van de Filipijnen, en ook niet zomaar een klimaatroman. Daryll Delgado reflecteert ook op de gevolgen van het Spaanse en Amerikaanse kolonialisme en de impact daarvan op identiteit en taal. Er worden zo'n 170 talen gesproken op de Filipijnen; in het rampgebied werden alle waarschuwingen en later alle informatie aan de bevolking gegeven in de officiële talen Engels of Filipijns – talen die maar weinig mensen daar begrijpen. Daryll Delgado: "Als we zeggen dat de verhalen van de lokale bevolking belangrijk zijn, in welke taal moeten ze dan verteld worden? Ze moeten verteld worden in de taal die mensen begrijpen."

Een schrijver als nationale held van de Filipijnen

Aan het einde van de 19e eeuw was Spaans de taal die in de Filipijnen werd gesproken, althans door de maatschappelijke elite. De Spaanse koloniale overheersing duurde toen al meer dan 300 jaar. In 1887 werd de roman "Noli me tangere" gepubliceerd – in het Spaans – en de auteur wordt nu gevierd als een nationale held. José Rizal, oogarts, schrijver en kosmopoliet, waagde het onmogelijke: hij bekritiseerde de macht van de katholieke kerk, de ongelijkheid en de corruptie van de Spaanse koloniale heersers. Het boek werd al snel verboden onder druk van de kerken en de machthebbers. De heruitgave van de Duitse vertaling uit 1987 is een van de hoogtepunten van het bezoek van de Filipijnen aan het gastland.

Maar het was niet deze roman die Rizal uiteindelijk het leven kostte, maar zijn antikoloniale geschriften en zijn contacten met opstandige rebellen. In 1896 werd José Rizal op 35-jarige leeftijd geëxecuteerd. Twee jaar later werden de Spanjaarden met hulp van de Amerikanen uit de Filipijnen verdreven. Tegenwoordig wordt Rizal gevierd als een nationale held; zijn sterfdag, 30 december, is een nationale feestdag en "Noli Me Tangere" is verplichte literatuur op scholen. Zijn biograaf, Ambeth Ocampo, meent te weten waarom deze fascinatie voor Rizal tot op de dag van vandaag voortduurt: "Rizal is onze nationale held omdat hij zich een natie voorstelde voordat die überhaupt bestond. En het is precies deze verbeelding die ons drijft en ons maakt tot wie we vandaag zijn." De indrukwekkende boeken die nu te vinden zijn, laten zien dat wat de Filipijnen vandaag de dag zijn, ook betekent dat we het verleden voortdurend opnieuw moeten onderzoeken.