Psychologie: Waarom onze hersenen zich meer vastklampen aan negatieve herinneringen

De natuur heeft het goed met ons voor, maar helaas voelt haar aanpak niet altijd goed. Vooral onze hersenen hebben verschillende functies die ons moeten beschermen – bijvoorbeeld tegen onaangename en pijnlijke gevoelens, of tegen gevaar. Een van deze functies is de zogenaamde negativiteitsbias, de neiging van onze hersenen om zich op het negatieve te concentreren. Deze bias beschermde de vroege mens bijvoorbeeld beter tegen het besluipen van sabeltandtijgers.

Hoe de negativiteitsbias ons beïnvloedt

Maar vandaag de dag, in een wereld waarin de meesten van ons, tenminste in eerstewereldlanden, niet per se worden blootgesteld aan levensbedreigend gevaar elke keer dat we de voordeur uitstappen, is deze hersenfunctie niet altijd nuttig. Integendeel: als we de neiging hebben om ons te concentreren op het negatieve in plaats van het positieve in een situatie te zien, schaadt dat op de lange termijn onze geestelijke gezondheid.

Hetzelfde geldt voor onze herinneringen, zoals neuropsycholoog Dr. Sam Goldstein schrijft in "Psychology Today". "Waarom blijven slechte herinneringen vaak levendiger in ons geheugen hangen dan gelukkige?", vraagt ​​hij zich af. "Van de pijn van sociale afwijzing tot het trauma van een bijna-doodervaring, negatieve gebeurtenissen kunnen zich met verbazingwekkende helderheid in onze geest vastzetten." En daar is een reden voor.

De hersenen slaan negatieve herinneringen intensiever op dan positieve.

"Neurowetenschappelijke studies hebben aangetoond dat emotionele herinneringen, met name negatieve, bepaalde hersengebieden intenser activeren dan neutrale of positieve herinneringen", legt Dr. Goldstein uit. De amygdala, een structuur die betrokken is bij de verwerking van angst en bedreiging, speelt een centrale rol bij het moduleren van de sterkte van geheugenconsolidatie. De amygdala werkt samen met de hippocampus, die herinneringen organiseert, en de prefrontale cortex, die emotionele ervaringen interpreteert en contextualiseert.

"Wanneer mensen worden blootgesteld aan bedreigende of traumatische situaties, is dit drietal hersenstructuren bijzonder actief en zorgt ervoor dat de herinnering kan worden opgeslagen en gemakkelijk kan worden opgehaald", vervolgt de neuropsycholoog.

Bovendien suggereren genetische studies volgens Goldstein dat mensen kunnen verschillen in hoe levendig ze zich traumatische gebeurtenissen herinneren – afhankelijk van de functie van geheugengerelateerde genen, die kunnen bijdragen aan aandoeningen zoals PTSS. "Deze bevindingen onderstrepen dat er waarschijnlijk geen enkele 'locatie' in de hersenen is voor nare herinneringen, maar eerder een gespecialiseerd en onderling verbonden systeem dat emotionele betekenis verwerkt."

'Verouderde overlevingspatronen' in onze moderne wereld

Vanuit evolutionair perspectief is het intuïtief begrijpelijk dat negatieve herinneringen de voorkeur krijgen. "Het herinneren dat een bepaalde bes braakneigingen veroorzaakte of dat een bepaald roofdier zich in de buurt van een waterbron schuilhield, is cruciaal voor overleving", legt de hersenonderzoeker uit.

Dit evolutionaire voordeel heeft echter ook een keerzijde, vervolgde Dr. Goldstein. In de wereld van vandaag, waar bedreigingen meer psychologisch dan fysiek van aard zijn, kunnen dezelfde mechanismen die ons ooit beschermden, nu leiden tot psychische problemen. "Posttraumatische stressstoornis (PTSS) illustreert bijvoorbeeld het overmatig vasthouden van traumatische herinneringen." Deze verouderde overlevingspatronen komen ons niet meer goed van pas in een vredige omgeving.

Natuurlijk kunnen we deze manier van functioneren in ons brein niet zomaar uitschakelen. Maar alleen al begrijpen waarom ons brein vaak sterker aan negatieve herinneringen vasthoudt dan aan positieve, kan ons een gevoel van kracht geven en ons helpen beter met moeilijke situaties om te gaan.

Gelukkig heeft ons brein andere functies, zoals neuroplasticiteit, wat betekent dat het kan veranderen. En door herhaaldelijk aan ons brein te laten weten dat we niet in gevaar zijn – bijvoorbeeld door middel van mindfulness en bewust ademhalen, dagboekschrijven en het bewust vervangen van negatieve gedachten door positieve gedachten – kunnen we de negativiteitsbias tegengaan.

mbl Brigitte

#Onderwerpen