Gedwongen 'grenspartnerschap' | Brussel wil politiedatabanken openstellen voor Amerikaanse grenswachten

Eind juli presenteerde de Europese Commissie een mandaatvoorstel om te onderhandelen over een kaderovereenkomst met de Verenigde Staten over de uitwisseling van biometrische gegevens. Het geplande "Enhanced Border Security Partnership" (EBSP) zou grens- en politieautoriteiten toegang geven tot vingerafdrukken en gezichtsopnames in Europese politiedatabases. De verkregen informatie zou kunnen worden gebruikt voor identiteitsverificatie en veiligheidscontroles bij inreis en visumaanvragen.

De Amerikaanse overheid had deze eis al in 2022 gesteld en overeenkomstige brieven gestuurd naar de landen die deelnemen aan het Visa Waiver Program (VWP). Dit programma maakt visumvrij reizen mogelijk tussen momenteel 43 landen. Washington dreigt ermee dat iedereen die het EBSP weigert, ook uit het VWP zal worden gezet.

Oorspronkelijk werd gesteld dat de Amerikaanse fouilleringen beperkt zouden blijven tot reizigers of asielzoekers uit Europa. Volgens de onderhandelingsrichtsnoeren van de Commissie zou de uitwisseling echter nu ook alle "personen in grens- en migratiecontexten" moeten omvatten. Brussel wil alleen routinematige massale fouilleringen van alle reizigers uitsluiten.

De geplande toegang gaat veel verder dan de gebruikelijke normen: zelfs binnen de EU is er geen wederzijdse toegang tot de politiedatabases van individuele staten. De geplande overeenkomst tussen de EU en de VS is bedoeld als "wederkerig", wat betekent dat deze wederzijdse toegang mogelijk is.

De VS heeft echter geen centrale biometrische database zoals Duitsland, waar de INPOL-database, die wordt beheerd door het Bundeskriminalamt, momenteel foto's en vingerafdrukken bevat van 5,4 miljoen mensen – van wie ongeveer de helft asielzoekers zijn. De Amerikaanse overheid richt zich op dergelijke gegevens .

De vraag naar EBSP-overeenkomsten dateert al uit het Biden-tijdperk, maar onder president Donald Trump heeft het een nieuwe, sinistere dimensie gekregen: zijn apparaat maakt steeds vaker gebruik van overheidsdata en -software zoals Palantir om migranten op te sporen. De Amerikaanse immigratiedienst ICE gebruikt hiervoor gegevens over land van herkomst, verblijfsstatus, kentekennummers en zelfs tatoeages. Zo kunnen hele groepen mensen met slechts een paar klikken worden uitgefilterd.

Dit heeft al meerdere malen geleid tot de deportatie van mensen zonder strafblad – onder wie studenten en activisten. Burgerrechtenorganisaties spreken dan ook van een zoekactie met een sleepnet, die van ICE een politieke politiemacht in dienst van de president maakt. Directe toegang tot Europese vingerafdrukken en gezichtsopnames zou deze digitale migratieverdediging verder versterken.

Er is weinig tijd voor verzet: de "grenspartnerschappen" moeten eind 2026 afgerond zijn, anders lopen ze het risico uitgesloten te worden van het visumvrij reisprogramma. Of de Commissie daadwerkelijk het mandaat voor een kaderovereenkomst krijgt, zullen de lidstaten na de zomer beslissen.