VN-Veiligheidsraad stemt voor Moskou-vriendelijke Oekraïne-resolutie

In het conflict tussen de VS en Europa over de oorlog in Oekraïne heeft de Amerikaanse president Donald Trump de steun van de VN-Veiligheidsraad gekregen. Het machtigste VN-orgaan met 15 raadsleden stemde in New York voor een Moskou-vriendelijke Oekraïne-resolutie van de Amerikaanse regering. Na veel veto's van Rusland was het de eerste gezamenlijke beslissing om oorlog te voeren sinds de inval in Oekraïne drie jaar geleden. In de Algemene Vergadering van de VN, die alle 193 leden telde, slaagde de Amerikaanse regering er echter niet in een resolutie met dezelfde bewoordingen erdoor te krijgen.

Trump had met zijn diplomatieke toenadering tot de Verenigde Naties zijn retorische vertrek uit Oekraïne en zijn wending naar Kremlinleider Vladimir Poetin benadrukt. De voorgestelde resolutie, getiteld “De weg naar vrede”, noemt Moskou niet als agressor in de oorlog, roept niet op tot Russische terugtrekking en maakt geen melding van de territoriale integriteit van Oekraïne. Het enige dat nodig is, is een snel einde aan de oorlog, zonder dat daar voorwaarden aan worden gesteld.

In de Veiligheidsraad kreeg de tekst een meerderheid van 10 van de 15 stemmen. Rusland en China stemden onder andere met de VS mee, terwijl alle vijf Europese landen in de Raad – Groot-Brittannië, Frankrijk en de niet-permanente leden Slovenië, Denemarken en Griekenland – zich van stemming onthielden. Resoluties van de VN-Veiligheidsraad zijn bindend volgens het internationaal recht.

Theoretisch gezien hebben de Britten en de Fransen een vetorecht, maar sinds 1989 hebben ze daar geen gebruik meer van gemaakt. Een wijziging in deze praktijk zou worden geïnterpreteerd als een belangrijke breuk met hun diplomatieke lijn, die beide landen waarschijnlijk niet wilden opgeven, terwijl de Europeanen hard proberen om tot een compromis te komen met Trump.

Een verdieping van de nieuwe kloof tussen de transatlantische partners zou bovendien op een ongelegen moment zijn gekomen, aangezien de Franse president Emmanuel Macron tijdens zijn bezoek aan Washington op maandag probeerde gemeenschappelijke standpunten met Trump te verkennen. Diplomatieke kringen meldden echter aan het Duitse persbureau dat er tot op het laatste moment over een veto werd nagedacht.

De Britse ambassadeur bij de VN, Barbara Woodward, sprak zich tijdens de bijeenkomst duidelijk uit tegen de resolutie: "Rusland en Oekraïne kunnen niet met elkaar worden gelijkgesteld als dit orgaan over deze oorlog praat." Moskou is verantwoordelijk voor de agressieoorlog tegen een soevereine staat, die honderdduizenden mensenlevens heeft gekost. De Franse ambassadeur Nicolas de Rivière zei: “Er zal nergens vrede en veiligheid zijn als agressie wordt beloond.”

De waarnemend Amerikaanse ambassadeur Dorothy Shea zei daarentegen dat de wereld “op de rand van de geschiedenis” stond en dat er zo snel mogelijk vrede nodig was. Ze wilde de Europeanen ook geruststellen: "We luisteren naar onze Europese collega's als ze zeggen dat ze duurzame vrede willen, maar niet tegen elke prijs", zei ze. Ze wilden hen ervan verzekeren dat de VS ook streefde naar een ‘duurzame vrede’. De oplossing is geen vredesakkoord en brengt geen kosten met zich mee.

Rusland sprak ondertussen van een goede eerste stap, terwijl China aangaf de vredesinspanningen van de VS en Rusland te steunen. Trump zal de stemming van de Veiligheidsraad waarschijnlijk opvatten als een teken van steun voor zijn poging om samen met Poetin vrede af te dwingen, desnoods tegen de wil van Oekraïne in.

Maar Trumps zet stuitte ook bij de Verenigde Naties op aanzienlijke weerstand. Vóór de stemming in de Veiligheidsraad probeerden de Verenigde Staten al wereldwijde goedkeuring te krijgen voor een koerswijziging in de oorlog in Oekraïne, met een identieke ontwerpresolutie in de Algemene Vergadering van de VN.

Het grootste orgaan van de Verenigde Naties verhinderde echter de pro-Kremlin-resolutie: verschillende amendementen van EU-landen, Oekraïne en Groot-Brittannië kregen de benodigde meerderheid van de 193 VN-leden, zodat de Amerikaanse tekst vervolgens Rusland duidelijk als agressor noemde en op cruciale punten in de Oekraïense zin werd geherinterpreteerd.

Washington onthield zich uiteindelijk van stemming over de gewijzigde resolutie, evenals China, terwijl Rusland en zeven andere staten tegen stemden. 93 landen, waaronder Duitsland en de meeste EU-landen, stemden vóór – aanzienlijk minder steun voor Kiev dan bij soortgelijke resoluties eerder.

Een tweede resolutie voor de Algemene Vergadering, opgesteld door Oekraïne zelf samen met de EU-delegatie, kon eveneens rekenen op veel onthoudingen. Dit wordt gezien als een distantiëring van deze landen van het Amerikaans-Europese geschil over het Oekraïnebeleid. Hongarije, waarvan de regering als extreem Trump-vriendelijk wordt beschouwd, brak en koos duidelijk de kant van Washington. VN-expert Richard Gowan van de denktank Crisis Group sprak over een tamelijk succesvolle Europese verdediging van Oekraïne in New York met betrekking tot de Algemene Vergadering. Maar hij benadrukte ook dat de wens van veel landen in het zogenaamde Globale Zuiden naar snelle vrede duidelijk is. Hoewel de Amerikaanse aanpak deze wens weerspiegelt, heeft het ook veel VN-leden nerveus gemaakt, omdat het het internationale recht negeert, dat juist bedoeld is om kleinere landen te beschermen tegen aanvallen.