Françoise Sagan, de hedonistische schrijfster die de jeugd heeft uitgevonden en Ava Gardner heeft geboeid

Marie-Dominique Lelièvre is journaliste, maar omschrijft zichzelf liever als een detective van het Franse sterrenstelsel van de jaren 60. "Ik onderzoek de levens van figuren die enorme roem genoten in een tijd waarin sterren schaars waren en verafgood werden." Bardot, Yves Saint Laurent, Françoise Hardy... ze heeft uiteindelijk een biografie van hen allemaal geschreven. De nieuwste aanwinst op deze sterrenlijst is romanschrijfster Françoise Sagan, die op amper achttienjarige leeftijd, na haar literaire debuut met Goedemorgen, Verdriet — nu heruitgegeven door Tusquets — de ongemakken ondervond van het aanhouden op straat. Het resultaat van dit onderzoek is Françoise Sagan op volle snelheid , dat zojuist in de Spaanstalige boekhandel is verschenen bij uitgeverij Superflua.

De titel is geen toeval. "De sensatie van snelheid is opwindend", zegt Lelièvre, verwijzend naar een vrouw die "vol adrenaline zat" en leek te streven naar een leven op de snelle weg. De snelheid waarmee ze haar dagen perste en de snelheid die ze met haar auto's bereikte, hadden meer te maken met vrijheid dan met sportiviteit, "maar dat betekent niet dat ze niet gevaarlijk was." Ze was betrokken bij verschillende auto-ongelukken. Eén daarvan zou haar aan een levenslange drugsverslaving binden. "Ze gaven haar veel morfine na haar Aston Martin-ongeluk op 13 april 1957. Ze slaagde erin om van haar verslaving af te komen dankzij alcohol, en toen het werd verboden, ontdekte ze cocaïne", merkt de biograaf op.

Sagan kon dankzij alcohol van de morfine afkomen, en toen het middel verboden werd, ontdekte hij cocaïne. Marie-Dominique Lelièvre Biograaf

Het incident was de dosis kalmeringsmiddelen meer dan waard, maar de gevolgen niet. Lelièvre legt in zijn pagina's uit dat "de jonge bestuurder het gaspedaal intrapte tot 175 km/u, wat voor die tijd behoorlijk snel was en zeer gevaarlijk op de destijds vol kuilen zittende wegen." Bij het remmen sloeg het noodlot toe: de auto had geen stuurbekrachtiging en de wielen blokkeerden, waardoor de auto uiteindelijk kantelde. "Alle passagiers werden eruit geslingerd, behalve Françoise. Anderhalve ton staal viel op haar. Het reddingsteam worstelde om haar lichaam uit het metalen frame te halen. Vanaf dat moment zou de auto onlosmakelijk verbonden zijn met zijn legende."

Het was niet Sagans eerste auto-ongeluk. Zijn eerste auto, een Jaguar, deed het niet beter. Hij kocht hem met de royalty's van Good Morning, Sadness , een film die midden jaren vijftig een schandaal werd in de Franse society. Het even tedere als bittere werk volgt Cécile, een jonge vrouw die, schijnbaar onbedoeld, de dood veroorzaakt van de minnaar van haar vader, op wie ze jaloers is.

"Hoe kon een achttienjarig meisje zo'n volmaakte tekst schrijven, met zoveel elegantie? Het wonder schuilt in het ritme; het verhaal is van een ongeëvenaarde vloeiendheid, de lengte perfect afgestemd op de inhoud. Ik zie geen equivalent in de Franse literatuur", geeft Lelièvre toe, die erop hamert dat Sagan "de uitvindster van de jeugd" was, omdat ze met haar boeken en haar schrijfstijl "een nieuw tijdperk inluidde dat vastbesloten was de nederlaag de rug toe te keren en zich over te geven aan entertainment, aan extravagantie. Aan het einde van de jaren vijftig wilde Frankrijk de bladzijde omslaan, vergeten, plezier maken. Net als in de jaren twintig volgde er een periode van decompressie op de inspanningen van de periode direct na de oorlog. Sagan paste perfect bij de tijdsgeest en werd het prototype van een massamodel, dat van de hedonistische adolescent."

Veel lezers weten niet dat de achternaam van de cultauteur niet Sagan is, zoals ze lang dachten, maar Quoirez. Ze veranderde haar naam nadat haar vader haar verbood haar eigen naam te gebruiken, omdat ze de ophef die de roman zou veroorzaken, aanvoelde. Ten eerste vanwege de thema's die erin aan bod kwamen, zoals de seksuele bevrijding van vrouwen en het ter discussie stellen van het gevestigde gezinsmodel; en ten tweede omdat ze het schreef toen ze nog maar een tiener was.

Verre van haar te intimideren, zou het pseudoniem, dat ze ontleende aan een personage uit Marcel Prousts Op zoek naar de verloren tijd – Princesse de Sagan – “dienen als een scherm, een afleidingsmanoeuvre dat haar in staat zou stellen zich te verbergen voor de achtervolgende blik van het superego. Achter dit masker, waardoor ze kan observeren zonder gezien te worden, is Françoise Quoirez niet van plan onopgemerkt te blijven. Ze wil bekeken worden, waargenomen worden, in het middelpunt van de belangstelling staan.” En misschien om die reden stoorde het haar niet dat de hoes van haar literaire debuut een even opwindende als provocerende slogan bevatte, die al snel zijn reclamekracht bewees: Le Diable au coeur (De Duivel in het Hart).

Sagan wist precies wat het hart inhield. "Haar liefdesleven voldoet aan de specificaties van haar legende en vloeit over in de vormen die de mythe voorschrijft", merkt haar biograaf op. Ze trouwde twee keer: eerst met Guy Schoeller, redacteur van Hachette, twintig jaar ouder dan Sagan, van wie ze twee jaar later scheidde. In 1962 liep ze opnieuw door het gangpad, vergezeld door Bob Westhoff, een jonge Amerikaanse playboy en aspirant-keramist. Maar zowel mannen als vrouwen passeerden haar hart, zoals Ava Gardner en Peggy Roche, die wordt beschouwd als "de liefde van haar leven". Zozeer zelfs dat ze in hetzelfde graf begraven liggen, op de begraafplaats van Cajarc, in Zuid-Frankrijk.

"Peggy houdt Françoises gezondheid zoveel mogelijk in de gaten en spoelt de met cocaïne gevulde medicijntubes door het toilet", legt Lelièvre uit. Ondertussen "maakt Françoise er een potje van om haar jaloers te maken; ze reist met een man naar New York en zorgt ervoor dat Peggy er toevallig achter komt, net als diens vrouw." Maar zodra ze toevallig een röntgenfoto krijgt waaruit blijkt dat haar partner leverkanker heeft, doet ze er alles aan om haar laatste maanden draaglijk te maken. "Françoise besluit dat Peggy er niets van zal weten en laat haar geloven dat ze gewoon alvleesklierontsteking heeft."

En wat Sagan zelf betreft, zij stierf op 69-jarige leeftijd aan een beroerte, geruïneerd door haar schulden bij de schatkist in 2004. "Haar schuld aan de belastingdienst bestaat nog steeds", zegt de biograaf. "Ze liet haar zoon Denis niets na, zelfs geen persoonlijk aandenken, een schilderij, een manuscript: alles was in beslag genomen. En wat niet, was omdat ze het tijdens de belastingcontroles bij vrienden had verstopt, en ze het nooit aan haar teruggaven. Ze betaalde een hoge prijs voor haar vroege succes." Ondanks haar ietwat onbeheerste leven was ze echter niet alleen, zoals sommige van haar vrienden zich herinnerden: "Als ze geld had, gaf ze het gul weg."