Als u nu te weinig slaapt, is de kans groter dat u op oudere leeftijd dementie krijgt.

Moeite met slapen kan schadelijker zijn dan je de volgende dag suf voelen, nadat wetenschappers ontdekten dat aanhoudende slaapproblemen je risico op dementie kunnen verhogen. Een nieuwe Amerikaanse studie toonde aan dat ouderen met chronische slapeloosheid een 40 procent hoger risico liepen op het ontwikkelen van milde cognitieve stoornissen of dementie in vergelijking met mensen zonder deze aandoening – wat neerkomt op 3,5 jaar extra hersenveroudering.

Auteur van het artikel, Diego Carvalho van de Mayo Clinic in Rochester, Minnesota, legde uit: "Slapeloosheid heeft niet alleen invloed op hoe je je de volgende dag voelt, het kan na verloop van tijd ook je hersengezondheid beïnvloeden. We zagen een snellere achteruitgang van het denkvermogen en veranderingen in de hersenen die suggereren dat chronische slapeloosheid een vroeg waarschuwingssignaal kan zijn of zelfs kan bijdragen aan toekomstige cognitieve problemen."

De onderzoekers volgden 2750 cognitief gezonde volwassenen ouder dan 50, met een gemiddelde leeftijd van 70, gedurende ongeveer vijf en een half jaar. Van de deelnemers rapporteerde 16 procent chronische slapeloosheid, gedefinieerd als slaapproblemen gedurende ten minste drie nachten per week gedurende drie maanden of langer.

Aan het begin rapporteerden de deelnemers hun recente slaappatronen, deden ze jaarlijks een geheugen- en denktest en sommigen ondergingen een hersenscan.

Het team zocht naar hyperintensiteiten in de witte stof, gebieden met hersenweefselbeschadiging die verband houden met aandoeningen van de kleine bloedvaten, en naar amyloïde plaques, de eiwitafzettingen die verband houden met de ziekte van Alzheimer.

Aan het einde van het onderzoek had 14 procent van de deelnemers met chronische slapeloosheid een lichte cognitieve stoornis of dementie ontwikkeld, vergeleken met 10 procent van de deelnemers zonder slapeloosheid.

Dr. Carvalho voegde eraan toe: "Onze resultaten suggereren dat slapeloosheid de hersenen op verschillende manieren kan beïnvloeden. Dit onderstreept het belang van de behandeling van chronische slapeloosheid – niet alleen om de slaapkwaliteit te verbeteren, maar mogelijk ook om de gezondheid van de hersenen te beschermen naarmate we ouder worden."

Timothy Hearn, hoofddocent bio-informatica aan de Anglia Ruskin University, schreef in The Conversation dat de bevindingen van het Amerikaanse onderzoek aantonen dat "slapeloosheid in combinatie met korter slapen dan normaal bijzonder schadelijk is."

Dr. Hearn voegde toe: "Deze slechte slapers gedroegen zich bij de eerste beoordeling al alsof ze vier jaar ouder waren en vertoonden hogere niveaus van zowel amyloïde plaques als schade aan de witte stof.

Daarentegen hadden slapelozen die aangaven dat ze meer sliepen dan normaal, mogelijk omdat hun slaapproblemen waren verminderd, minder schade aan hun witte stof dan gemiddeld.

Waarom zijn zowel amyloïde plaques als schade aan bloedvaten belangrijk? De ziekte van Alzheimer wordt niet alleen door amyloïde veroorzaakt. Steeds meer studies tonen aan dat verstopte of lekkende kleine bloedvaten ook de cognitieve achteruitgang versnellen, en de twee ziektebeelden kunnen elkaar versterken.

"Hyperintensiteiten in de witte stof verstoren de bedrading die berichten tussen hersengebieden overbrengt, terwijl amyloïde de neuronen zelf verstopt.

"De vondst van hogere niveaus van beide bij mensen met chronische slapeloosheid versterkt het idee dat slechte slaap de hersenen naar een dubbele dosis kan aanzetten.

"Deze bevindingen sluiten aan bij een groeiend aantal onderzoeken, uitgevoerd door ambtenaren van middelbare leeftijd in het Verenigd Koninkrijk, tot gemeenschapsstudies in China en de VS, waaruit blijkt dat hoe goed we slapen op middelbare leeftijd en daarna, nauw samenhangt met hoe goed we later denken.

"Chronische slapeloosheid lijkt het proces naar dementie te versnellen, niet via één, maar via meerdere wegen: door de aanmaak van amyloïde te stimuleren, de witte stof te eroderen en waarschijnlijk ook de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel te verhogen."

Dr. Hearn voegde eraan toe dat cognitieve gedragstherapie voor slapeloosheid, hetzij persoonlijk of digitaal aangeboden, nog steeds de beste behandeling is en de slaap verbetert bij ongeveer 70 procent van de patiënten.

Hij vervolgde: "Het is dus onwaarschijnlijk dat de relatie zo simpel is als 'slapeloosheid behandelen, dementie voorkomen'.

Slecht slapen gaat vaak gepaard met depressie, angst, chronische pijn en slaapapneu – die allemaal op zichzelf schadelijk zijn voor de hersenen. Om te bepalen welk puzzelstukje aangepakt moet worden en wanneer, zijn grondig ontworpen langetermijnstudies nodig.

Professor Jason Ellis, slaaponderzoeker aan de Northumbria University in Engeland, die niet betrokken was bij het Amerikaanse onderzoek, zei: "Er zijn aanwijzingen dat we tijdens de slaap gifstoffen uit de hersenen verwijderen, met name de gifstoffen die bèta-amyloïde worden genoemd. Deze stof wordt ook in verband gebracht met cognitieve achteruitgang en neurodegeneratieve aandoeningen.

"Een gebrek aan geconsolideerde langzame-golfslaap gedurende een langere periode kan het risico op cognitieve achteruitgang vergroten.

Bovendien helpt Slow Wave Sleep [ook wel diepe slaap genoemd] ons bij het reguleren van ons endocriene systeem en immuunsysteem. Beide systemen worden ook gezien als risicofactoren voor neurodegeneratieve aandoeningen.