Reis naar de gevangenis van Cremona die nog steeds is ontworpen voor maffiosi en terroristen

Op 23 mei jongstleden, voor de kathedraal van Santa Maria Assunta in Cremona, zette ik mijn gedachten op een rijtje, terug van het bezoek van Nessuno Tocchi Caino en de strafkamer aan de districtsgevangenis. Die architectuur sprak mij wonderbaarlijk aan, door haar stilistische gelaagdheid, over de historische, culturele en artistieke evolutie van een stedelijke samenleving, elk getuigend van waarden en principes van haar tijd.

Zelfs de gevangenis die ik onlangs bezocht, leek me een boek, waarvan de betonnen pagina's het verhaal vertellen, architectonisch vastgepind in de periode van de terroristische en maffiacrisis in Italië, waarin ze werd gebouwd. Vanwege die noodsituatie werd ze ontworpen om maximale veiligheid en isolatie binnen en buiten te garanderen, en dat gold ook voor alle andere gevangenissen die momenteel in Italië in gebruik zijn. De ligging, vlakbij de snelweg, aan de rand van de stad, maakt haar tot een feit dat vreemd is aan de gemeenschap, en weinig verbonden met de sociaaleconomische realiteit van het gebied. Binnen is er een timmerwerkplaats die door de gevangenen wordt gerund, maar die geen externe opdrachten heeft. Vanaf de hoge muren tekenen de cellengebouwen zich spookachtig af, vanwaar je op de bovenste verdiepingen de Torrazzo kunt zien, de enige visuele verbinding met de stedelijke kern.

De structuur bestaat uit een oud paviljoen, gebouwd in de jaren 80 en geopend in 1992, en een nieuw gebouw dat in 2013 werd geopend. Ondanks minimale structurele veranderingen als gevolg van nieuwe regelgeving en de uitbreiding in 2013, is er in deze muren niets te zien van de vooruitgang die in de tussentijd is geboekt op het gebied van gevangenisarchitectuur in andere landen, met als doel de gevangenis te humaniseren en waardigheid te geven. Na de noodtoestand bleef de eis van veiligheid prevaleren, ten koste van de kwaliteit van de omgeving en resocialisatie. De gevangenis van Cremona is, net als alle andere, door de manier waarop ze is gebouwd een plaats van vernedering van de fysiologische, psychologische en relationele behoeften van haar gebruikers en van gedwongen nietsdoen, ten koste van een strafrechtelijke executie conform de Grondwet en van fatsoenlijke arbeidsomstandigheden voor alle gevangenismedewerkers. Daarbij komt nog de algehele verslechtering van de detentieomgevingen, als gevolg van slecht onderhoud in de loop der tijd en overbevolking, wat onder andere de behandelactiviteiten beperkt en bestraft. Daarnaast is er een personeelstekort bij agenten (een categorie die al jaren in een 'beroepscrisis' verkeert) en bij docenten.

De cellen, die over het algemeen vervallen zijn, beschikken alleen in het meest recente gedeelte over een toilet met douche en warm water; in veel cellen functioneert het watersysteem niet naar behoren en zijn de kluisjes voor kleding en persoonlijke bezittingen schaars en vervallen. Gewassen kleding hangt te drogen in de cel. De kamer in elke detentieafdeling, pompeus " sociale ruimte" genoemd, waar aanwezig, is niets meer dan een kale ruimte, slecht verlicht en geventileerd en zonder functioneel meubilair. De cellulaire binnenplaatsen, die maximaal vier uur per dag door de gevangenen worden gebruikt, zijn smalle en onherbergzame ruimtes, waar elk uitzicht, vrij uitzicht en groen ontbreken. Veel van de kamers, waar de gevangenen in totale privacy bijeenkomsten houden met hun families, hebben geen ramen in de muren, maar slechts een dakraam in het plafond, beschermd door zware tralies. Over het algemeen vinden de dagelijkse detentie en het werk van de gebruikers van die faciliteit binnenshuis plaats, in labyrintische en kunstmatig verlichte omgevingen, zonder dat ze gemakkelijk naar buiten kunnen kijken, met ernstige schade aan ieders gezichtsvermogen.

Gedurende de levensduur van het complex hebben de minimale verbeteringen die zijn aangebracht, de anachronistische en tegenstrijdige materiële omstandigheden, zij het onmenselijk en vernederend, niet wezenlijk veranderd. In Cremona, en niet alleen daar, blijven de gevangenismuren getuigen van een kwellende gevangenis, onbewust van een hervormde straf die binnenkort zijn vijftigste verjaardag viert. Bovendien is er geen concrete mogelijkheid tot verandering of verbetering aan de horizon te zien. Integendeel, de nieuwste architectonische maatregelen die zijn genomen om de overbevolking aan te pakken, schetsen nog kritiekere scenario's, gebaseerd op het idee van een strafuitvoering die volledig binnen de bestaande gevangenisomheiningen wordt opgelost. De gebouwen die in het nieuwe gevangenisplan zijn gepland, bestaande uit geprefabriceerde modules met aangrenzende betonnen binnenplaatsen zonder groen en met aan de vloer geschroefd meubilair, in gevangenissen die al instorten, bieden weinig hoop. Op 25 juli is het vijftig jaar geleden dat de hervorming van het penitentiair stelsel van start ging, die zowel qua uitvoering als qua modernisering van de detentiefaciliteiten stil is blijven liggen.

*Architect

VAN

Caesar Burdese