Syrië, de ontkende waarheid: oorlog als project, niet als lot

Tegenwoordig wordt Syrië in humanitaire dossiers aangehaald als een land dat ‘behoeft aan wederopbouw’. Aan het hoofd van Syrië? De leider van een Jadista-militie werd tot gisteren gezocht. Er stond een prijs van 10 miljoen dollar op zijn hoofd. Westerse kanselarijen spreken van ‘transitie’, van ‘stabiliteit’, van ‘politieke compromissen’. Maar het is een paradoxaal verhaal. Hoe zijn we op dit punt terechtgekomen? En wat hield de zogenaamde Syrische revolutie eigenlijk in?

Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moeten we terugspoelen en een onaangename waarheid onder ogen zien: de oorlog in Syrië is niet ontstaan ​​uit een spontane volksopstand , maar uit een systematisch, gepland en extern ondersteund destabilisatieproject. Een strategie die gebruik maakte van de hefboom van echte ontevredenheid - corruptie, autoritarisme, ongelijkheid - zelfs in een context waarin de regering van Bashar al-Assad al belangrijke hervormingen doorvoerde in het beheer van de macht . In 2010 erkende de toenmalige Italiaanse president Giorgio Napolitano tijdens een officieel bezoek aan Damascus openlijk de tekenen van openheid en modernisering die de Syrische president doorvoerde. Hij benadrukte daarbij het toenemende klimaat van dialoog en internationale samenwerking.

De Syrische staat was allesbehalve een onbeweeglijke of repressieve macht; integendeel, de staat probeerde een proces van geleidelijke evolutie door te maken . Maar dit alles werd weggevaagd en snel geneutraliseerd. De dominante media-aandacht besteedden er zorgvuldig aandacht aan om deze ontwikkelingen niet te melden. Men gaf er de voorkeur aan om het beeld te schetsen van een bewegingloos en bruut regime dat consensus probeerde te creëren voor een gewelddadige regeringswisseling. Een dynamiek die we al eerder zagen – met dezelfde rechtvaardigingen en dezelfde gevolgen – in Irak en Libië.

Een geconstrueerd verhaal, een gemanipuleerde publieke opinie

Al in de eerste maanden van 2011 gingen de beelden van de ‘rebellen’ op het plein gepaard met vooraf vastgestelde verhalen. In Qatar werden wijken van Syrische steden herbouwd om als voedingsbodem te dienen voor televisiepropaganda; getuigenissen werden gefabriceerd en cijfers opgeblazen. Het klimaat van de publieke opinie werd gevormd door onvolledige berichtgeving en de nadruk op geselecteerde gebeurtenissen. Op deze manier werd passieve toestemming gecreëerd voor een indirecte interventie die gericht was op het omverwerpen van de Syrische regering.

Door de bijna unanieme stilte van de media, ook de katholieke, ging de realiteitszin verloren. Het lijden van het Syrische volk werd uitgelegd volgens de schema's van de Atlantische geopolitiek. Alternatieve bronnen werden als ‘pro-regime’ bestempeld en degenen die opriepen om de stemmen van lokale gemeenschappen te laten horen, werden genegeerd.

Maar de realiteit is weerbarstig: Syrië is niet uit zichzelf in chaos vervallen. Het conflict werd bewapend, gefinancierd en getraind door externe mogendheden: de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Golfstaten. Het ‘Timber Sycamore’-programma van de CIA leverde wapens en jihadistische militanten aan een toch al kwetsbaar gebied. Bemiddelingen werden systematisch verijdeld, diplomatieke kanalen gesaboteerd en verzoeningspogingen gedemoniseerd.

De “Bevrijders” en het einde van de vrijheid

De milities die het ‘vrije leger’ werden genoemd, maakten zich schuldig aan onuitsprekelijke misdaden. Publieke onthoofdingen, sektarische vervolgingen, oplegging van de sharia, vernietiging van de infrastructuur. Maar alles werd verteld als ‘verzet’. Toch vluchtten de bewoners van de bevrijde wijken massaal. Honderdduizenden Syriërs vluchtten naar door de regering gecontroleerde gebieden, op zoek naar bescherming tegen de staat die het Westen juist omver wilde werpen.

Er ontbrak een fundamentele vraag – en die ontbreekt nog steeds: waarom liet de internationale gemeenschap de Syriërs verhongeren in naam van hun ‘bevrijding’? Waarom heeft het sancties opgelegd die burgers treffen, medicijnen blokkeren en de wederopbouw belemmeren? Waarom legitimeerde hij jihadistische groeperingen, terwijl hij degenen die hun huizen probeerden te verdedigen, criminaliseerde?

De huidige stilte: een medeplichtigheid die voortduurt

In 2025 is stilte de nieuwe vorm van medeplichtigheid. De media praten niet meer over Syrië, omdat we dan tien jaar aan leugens moeten herzien . De misdaden van door het Westen gesteunde milities zijn niet nieuwswaardig, net zoals de Turkse bombardementen in het noorden van het land niet nieuwswaardig zijn, of de illegale aanwezigheid van Amerikaanse troepen in olieproducerende gebieden.

Ondertussen betaalt Syrië nog steeds de prijs voor een oorlog die het land niet heeft gekozen. De internationale embargo's – die de economie al jaren wurgen en de burgerbevolking rechtstreeks treffen – zijn pas onlangs gedeeltelijk opgeheven , nadat de aangerichte schade zelfs in de ogen van de internationale gemeenschap onhoudbaar bleek. Maar het sociale weefsel is verscheurd, jongeren emigreren, gezinnen overleven ternauwernood en de infrastructuur is grotendeels verwoest.

Toch spreekt de VN nu van ‘wederopbouw’. Maar over wat voor reconstructie hebben we het als we niet uitgaan van de erkenning van de waarheid? Wat als we niet toegeven dat de oorlog geen toevallige gebeurtenis in de geschiedenis was, maar een doelbewust project van geopolitieke destabilisatie, tot het laatst toe gesteund en verdedigd door de grote westerse mogendheden en hun media ?

De rol van de pers vandaag: stiltes, omissies en nieuwe medeplichtigheden

Meer dan tien jaar na het begin van het conflict heeft de internationale pers, inclusief de katholieke, Syrië aan zijn lot overgelaten. Als het niet vervormt, is het stil. Doodsberichten zijn geen nieuws meer, de massamoord op Alawieten is een gedegradeerd en onvindbaar nieuwsitem geworden, kinderen verhuizen niet meer tenzij ze een agenda dienen. Maar wat het land te wachten staat, zal waarschijnlijk doen verlangen naar de Baath-regering van Assad, die in ieder geval verstandig heeft geregeerd. Waar is de verontwaardiging van de commentatoren die vandaag opriepen tot democratie met raketten? Waar zijn de verslagen over het leven van gewone mensen in verwoeste of onder embargo vallende buurten? Het is alsof Syrië alleen bestaat als het dient om de agenda van de overwinnaars te bevestigen. De gemanipuleerde wederopbouw, de economische concessies die gekoppeld zijn aan ‘gedwongen verzoening’, het geopolitieke cynisme dat de verdeling van het land regeert, dit alles heeft geen ruimte meer in de media. Het maakt je niet meer uit, omdat je het niet kunt vertellen zonder de eerdere leugens te onthullen.

Het echte schandaal is niet alleen de oorlog zelf, maar ook het verhaal dat daarmee gepaard ging en dat vandaag de dag nog steeds wordt verteld, door nalatigheid of medeplichtigheid. Informatiemanipulatie heeft morele onverschilligheid mogelijk gemaakt. Er is geen behoefte aan censuur als het simpelweg niet vertellen voldoende is.