Van gevangenisstraf naar zorg: er is een concreet alternatief nodig voor minderjarigen die misdrijven hebben gepleegd.

De tragedie van sterfgevallen in de gevangenis treft ook jeugdgevangenissen. Een 17-jarige jongen probeerde op 11 augustus, twee dagen na zijn arrestatie, zelfmoord te plegen in de gevangenis van Treviso door zichzelf op te hangen aan zijn spijkerbroek. Hij werd levend gered en naar het ziekenhuis gebracht, waar hij twee dagen later overleed. " Een simpele opsluiting is niet langer te begrijpen of te accepteren ", zegt Franco Taverna , vicevoorzitter van Don Mazzi's Exodus Foundation .

Taverna, is de zelfmoord van een zeventienjarige jongen in het jeugdstrafrechtsysteem van Treviso vorige week een tragedie die de crisis in het jeugdstrafrechtsysteem illustreert?

De situatie zou op ten minste twee fronten aangepakt kunnen worden. Ik ben van mening dat de kwestie van het behandelingssysteem voor minderjarigen die misdrijven hebben gepleegd, gezien de gebeurtenissen die zich sinds vorig jaar hebben voorgedaan, met name in jeugdgevangenissen (zoals Beccaria in Milaan, Sollicciano, Nisida en Casal del Marmo), volledig is ingestort. En dat is gebeurd omdat een eenvoudige opsluitingsaanpak niet langer begrijpelijk of acceptabel is . De staat moet andere vormen van interventie overwegen.

Op welk tweede front moeten we de situatie aanpakken?

Direct verbonden met dit eerste punt is er nog een: interventie in de gemeenschap. Het moet gezegd worden dat Italië een van de meest geavanceerde wetgevingen in Europa heeft met betrekking tot de behandeling van minderjarigen. De overgrote meerderheid van de minderjarigen die misdrijven hebben gepleegd, wordt doorverwezen naar lokale sociale diensten voor minderjarigen. In Lombardije bestaan de sociale diensten voor minderjarigen (USSM). Naast hun beperkte personeelsbestand hebben de USSM, net als penitentiaire inrichtingen, de taak om het gedrag van minderjarigen te controleren, dat wil zeggen ervoor te zorgen dat er geen verdere misdrijven worden gepleegd en dat er geen recidive plaatsvindt.

De focus ligt op gedrag, op de vraag of er een manier van handelen is die verenigbaar is met andere mensen, een gepaste manier van samenleven tussen jongeren. Dat is waar het om draait. De stress die jongens en meisjes ervaren (die veel minder vaak misdrijven plegen dan jongens) – we hebben het over pre-adolescenten en adolescenten – is veel groter dan wat er nog maar 20 jaar geleden werd ervaren .

Waarom is dat volgens jou zo?

Omdat de complexiteit van de situatie, inclusief de levens, percepties en perspectieven van jongens en meisjes op de wereld, zeer verschillend is en niet vanuit één perspectief kan worden bekeken. De kern van de zaak is: pre-adolescenten zijn complexe entiteiten en moeten niet als één probleem worden beschouwd .

Leg het ons beter uit.

De problemen zijn psychische problemen, schooluitval, hun sociale problemen (als ze uit een kansarm gezin komen, worden ze in een jeugdinrichting geplaatst) en hun gedrag (inclusief criminaliteit). Er zijn minstens vier perspectieven, die gedeeltelijk zijn. Jongens en meisjes vormen een eenheid; al hun kenmerken passen bij elkaar. Als we de steeds groter wordende en explosieve problemen serieus willen aanpakken, hoeven we alleen maar te kijken naar de middelbare scholen voor kinderen van 10 tot 14 jaar. Het komt zelden voor dat scholen echt met deze kinderen werken.

Wanneer zijn scholen open?

Waar leraren de capaciteiten en de moed hebben om een educatieve, niet louter didactische, aanpak te hanteren. Waar werken de USSM's? Waar maatschappelijk werkers een educatieve, niet louter beperkende, aanpak hanteren. Waar werken de afdelingen Neuropsychiatrie voor kinderen en adolescenten hier in Lombardije? Waar neuropsychiatrische afdelingen zijn die ook een educatieve focus hebben. Het bewustzijn hiervan groeit onder deze belanghebbenden: leraren, neuropsychiaters, maatschappelijk werkers en gemeentelijke en lokale sociale diensten.

We hebben diensten nodig die de capaciteit hebben om stabiele projecten op te zetten in het gebied, die rekening houden met de complexiteit van het kind.

Nu moeten we dit bewustzijn omzetten in concrete projecten. En niet alleen dat, in doorlopende diensten. We hebben nu diensten nodig die de capaciteit hebben – eerst de expertise, en vervolgens de moed – om stabiele lokale projecten op te zetten die de complexiteit van de jongere omarmen . We hebben een dienst nodig waar de jongere zich welkom voelt, niet een die zijn gedrag controleert en waar hij moet aantonen dat hij niet langer heeft gestolen, drugs heeft verkocht of zich gewelddadig heeft gedragen tegenover anderen. We hebben een dienst nodig die echt om de jongeren geeft en de situatie in eigen hand neemt. Ik geloof dat de kwestie van integrale zorg het werkelijke huidige probleem is voor pre-adolescenten en adolescenten .

Wat volgens jou ontbreekt is een echte netwerkinspanning, een visie die al deze complexiteiten samen kan brengen?

Internet is niet langer voldoende . We hebben echt diensten, plekken en mensen nodig. Het is niet genoeg dat de neuropsychiater met de lokale maatschappelijk werker praat en hen informatie stuurt. Het is niet genoeg dat de verlichte leraar de informatiefolder naar de gemeente stuurt, zodat ze weten dat de familie van een leerling hulp nodig heeft of dat een kind op maandagochtend met blauwe plekken op zijn gezicht naar school gaat. Dat is niet genoeg. We hebben plekken nodig, ruimtes waar deze kinderen die ziekteverschijnselen vertonen (en hier heb je ook observatievermogen nodig, wat niet vanzelfsprekend is) verzorgd kunnen worden. Dat wil zeggen, plekken waar je terecht kunt, maar niet van 15.00 tot 16.00 uur, wanneer ze nodig zijn. Dat is wat er nu absoluut ontbreekt, en waar we aan zijn begonnen.

Kunt u ons iets vertellen over het project waar u met Exodus aan werkt?

We zijn een project gestart in Monza, op een plek die Spazio 3 heet, en we willen het graag in Milaan doen, in een nog grotere ruimte. Het is een plek waar de vaardigheden van kinderneuropsychiatrie, maatschappelijke investeringen, onderwijs en school samenkomen. Zodat je er kunt zijn wanneer er pieken van nood zijn. Er zijn momenten in het leven die stress veroorzaken, zoals het overlijden van een vriend of andere gebeurtenissen die het leven van een kind verstoren en ontwrichten . Op die momenten is er iemand nodig die niet alleen controleert of ze zich goed gedragen, maar die ze helpt begrijpen wanneer ze zichzelf in hun kamer snijden, wat er in hen omgaat, waarom ze zich niet zichzelf voelden en niet het gevoel hadden dat anderen om hen gaven .

Het Monza-project is een van de resultaten van een project dat we vijf jaar geleden zijn gestart met minderjarigen die misdrijven hebben gepleegd. Het project werd uitgevoerd met steun van de sociale onderneming Con i bambini. We hadden een honderdtal jongeren uit Lombardije, Lazio en Sicilië, aan wie we, met de eerder genoemde steun, "educatieve projecten met hoge intensiteit" hebben voorgesteld. Voor ons neemt deze hoge intensiteit verschillende vormen aan: het heeft een alledaagse dimensie, maar ook een zeer belangrijke, cruciale en fundamentele dimensie: avontuur. Jongens en meisjes moeten, in een periode als de adolescentie, de kans krijgen om positieve avonturen te beleven .

Waarom zijn positieve avonturen belangrijk?

Want als er geen positieve avonturen zijn, blijven de negatieve over . We moeten ze die kansen bieden. We hebben deze kinderen, zoals gemeld door de Sociale Dienst voor Minderjarigen (USSM), caravans en avonturen aangeboden. In groepen beleefden ze reizende ervaringen, zelfs zeer avontuurlijke reizen. We hadden de pech dat we in een ongelukkige periode begonnen, die van Covid. We zijn meteen in 2020 begonnen en zijn doorgegaan tot 2024. We hebben geleerd dat avonturen essentieel zijn en een positieve impuls geven .

Avonturen zijn belangrijk, als er geen positieve avonturen zijn, blijven de negatieve bestaan

En wat heb je na al die avonturen nog nodig?

Dan hebben we continuïteit nodig, plekken waar dit positieve avontuur, deze toewijding, kan worden voortgezet. Dit is waar Spazio Tre in 2022 werd geboren, als een van de uitkomsten van de karavaan, in de wijk San Rocco in Monza. Daar begonnen we expressieve methoden en gearticuleerde muziek te ontwikkelen. Rap en trap zijn directe vormen van expressie , heel gemakkelijk en begrijpelijk voor kinderen. Sommigen slaagden bijvoorbeeld zelfs voor hun eindexamen in groep 8 met een rapnummer. De verschillende activiteiten van Spazio 3 trekken veel deelnemers; momenteel nemen er 47 kinderen aan deel, een gevarieerde groep. Ongemak is niet alleen wat wordt gelabeld met een schoolcijfer, een medische diagnose of het feit dat je een niet-begeleide minderjarige buitenlandse bent; het zit in jezelf en explodeert vaak. Als je ongelabeld ongemak hebt, explodeert het ergens.

Wat voor ons belangrijk is, is dat deze instellingen niet gelabeld worden. Het mogen geen plekken zijn waar minderjarigen met een misdrijf, of kinderen met psychiatrische problemen, paniekaanvallen, angststoornissen of boulimia, welkom zijn . We hebben geïntegreerde plekken nodig, waar het thema van de ervaringen centraal staat: muziek, caravans, avonturen .

Dit is de kans op verlossing die jongeren hebben. En van daaruit komen ze tevoorschijn. De adolescentie is altijd al een tijd van transformatie geweest, en zal dat misschien wel altijd blijven. Deze krachtige ervaringen vormen ook een manier voor hen om zich te identificeren. Sommigen hebben bijvoorbeeld twee afspeellijsten opgenomen en staan nu op Spotify. We willen uitbreiden, we willen ervoor zorgen dat ze deze realiteit niet alleen via projecten ervaren, maar dat overheidsinstanties, de gemeente en de regio, deze plekken erkennen als plekken die potentieel dit soort ontberingen, die nu steeds vaker voorkomen, kunnen opvangen . Er is nog een ander onderwerp dat het bespreken waard is.

Welk thema?

De kwestie van verwachtingen. Als er geen verwachtingen zijn, als je onzichtbaar en onbeduidend bent voor iedereen, dan kun je je net zo goed verstoppen in je kamer of drugs gebruiken . Drugsgebruik onder minderjarigen neemt toe, en zij gebruiken vaker drugs, deels omdat ze gemakkelijk met een mobiele telefoon te koop zijn. Vroeger moest je op zijn minst je kamer verlaten en op het plein wachten op de dealer; nu is zelfs dat niet meer nodig.

Foto door Alan Le Bihan op Unsplash

Trefwoorden:
• Familie
• Gerechtigheid
• Minderjarigen