Waarom een vermogensbelasting voor de superrijken dringend nodig is: een pleidooi van zeven Nobelprijswinnaars.
De rijken worden rijker
Het voorstel van de zeven Nobelprijswinnaars, zo leggen ze zelf uit, beoogt geen beleid van 'gelijkheid', maar enkel het geleidelijk terugdringen van de ongelijkheden die de afgelopen jaren onevenredig zijn toegenomen.
De OESO (de organisatie van de 38 meest ontwikkelde westerse en kapitalistische landen) heeft loongegevens verstrekt. We hadden het misschien wel verwacht: wij presteren het slechtst. Als laatste. Veel landen hebben de koopkracht van de lonen de afgelopen vier jaar zien stijgen, sommige hebben aanzienlijke dalingen gezien, tussen nul en 4 procent ( Australië heeft een daling van 4 procent), maar geen enkel land komt in de buurt van de daling van 7,5 procent in de Italiaanse lonen. Giorgia Meloni praat zelden over dit probleem. En ze rent weg, ver weg, wanneer iemand een minimumloon van 9 euro per uur voorstelt , wat nog steeds een van de laagste in Europa zou zijn. Giorgia Meloni antwoordt dat de werkgelegenheid in Italië enorm stijgt.
Klopt dat? Hier zijn de gegevens van de OESO. De werkgelegenheid in Italië stijgt alleen onder vijftigplussers, met name onder gepensioneerden. Het werkloosheidspercentage in Italië bedraagt 6,5 procent, veel hoger dan het Europese gemiddelde van 4,9 procent. De werkgelegenheidsgraad bedraagt echter 63 procent, vergeleken met het Europese gemiddelde van 70 procent. Laten we stellen dat we zelfs qua werkgelegenheid (aangedreven door lage lonen en de daling van de arbeidskosten, gepaard gaande met stijgende winsten) onderaan de ranglijst staan. Wat betekent dit? Twee dingen. Dat er in Italië, nog meer dan in andere kapitalistische westerse landen, een gigantisch probleem van buitensporige sociale ongelijkheid bestaat. En dat de rijkdom krankzinnig verdeeld is, dat wil zeggen, op zo'n manier dat het gebied van armoede en bijna-armoede steeds groter wordt. Daarom zijn maatregelen zoals een minimumloon en een belastinghervorming die aanzienlijke middelen naar de lagere regionen van de sociale ladder verschuift essentieel. En het voorstel voor een vermogensbelasting past perfect in deze redenering . Waaruit bestaat die? Door een belasting in te voeren op grote vermogens, of beter gezegd, op grote en middelgrote vermogens. Want alleen zo kunnen we vermogen echt belasten.
Een paar dagen geleden publiceerde Le Monde een oproep van zeven Amerikaanse en Franse Nobelprijswinnaars: Daron Acemoglu (MIT, Nobelprijs 2024), George Akerlof (Georgetown University, Nobelprijs 2001), Abhijit Banerjee (MIT, Nobelprijs 2019) , Esther Duflo (Collège de France en MIT, Nobelprijs 2019), Simon Johnson (MIT, Nobelprijs 2024), Paul Krugman (CUNY, Nobelprijs 2008) en Joseph Stiglitz (Columbia, Nobelprijs 2001). De oproep benadrukt dat miljardairs wereldwijd verwaarloosbaar belasting betalen in verhouding tot hun vermogen. Het belastingtarief varieert van 0,1 procent voor Franse miljardairs tot 0,6 procent voor Amerikaanse miljardairs. Miljardairs worden gedefinieerd als mensen met een vermogen van meer dan € 100 miljoen. In Frankrijk ligt dit cijfer rond de 1.800. De oproep van de Nobelprijswinnaars pleit voor de invoering van een vermogensbelasting. Ze onderschrijven het voorstel van de jonge econoom Gabriel Zucman , die pleitte voor de invoering van een vermogensbelasting van 2 procent. Als deze belasting alleen zou gelden voor mensen met meer dan € 100 miljoen, zou Frankrijk redelijkerwijs jaarlijks zo'n € 5 miljard kunnen opbrengen. Als de belasting vervolgens zou worden uitgebreid naar bijvoorbeeld mensen met een vermogen van meer dan € 10 miljoen, zou dit bedrag kunnen verdubbelen of verdrievoudigen. Momenteel betalen deze Franse miljardairs jaarlijks ongeveer € 100.000 aan belasting.
Het voorstel van de zeven Nobelprijswinnaars – zo leggen ze zelf uit – beoogt geen beleid van "gelijkheid" , maar simpelweg het geleidelijk verminderen van de ongelijkheden die de afgelopen jaren onevenredig zijn toegenomen . Het beoogt de aanhoudende opwaartse stroom van rijkdom tegen te gaan. Als je vandaag de dag een vermogensbelasting of een minimumloon in Italië probeert te bespreken, word je beschouwd als een gevaarlijke extremist en zeker een utopist. En hetzelfde geldt voor Amerika. In Amerika heeft Trump het parlement zelfs een hervorming laten goedkeuren die de belastingen voor de rijken verlaagt , met name miljardairs, en financiert hij deze maatregel door de gezondheidszorg voor ongeveer 15 miljoen arme mensen te bezuinigen. Toch leggen de Nobelprijswinnaars zelf uit dat hun analyse en voorstel niet beantwoorden aan een links ideaal. Ze reageren simpelweg op gezond verstand. Zal links in Italië deze nuchtere standpunten kunnen overnemen? En uitleggen dat reformisme – gematigd reformisme – dat van de Amerikaanse en Franse Nobelprijswinnaars is, en niet de reactionaire voorstellen van Trump, of die van degenen die een vlaktaks in Italië willen, wat betekent dat de rijken dezelfde belasting betalen als de armen (in strijd met de Grondwet), of van degenen die denken dat liberalisme – echt liberalisme – simpelweg betekent dat de rijksten beschermd worden?
l'Unità
