Klimaat, kosten en herverdeling

Wat een juni hebben we gehad! Een van de warmste ooit gemeten in deze contreien. Opnieuw een teken dat stijgende temperaturen deel uitmaken van ons landschap, zowel nu als in de toekomst. Wat kunnen we doen? Om te begrijpen waar we staan, wil ik een paar aspecten belichten.

Ten eerste is het probleem wereldwijd. CO2 en methaan worden overal ter wereld uitgestoten, en daarom kan nationaal beleid zonder bindende afspraken weinig effect hebben. Bovendien beginnen deze beleidsmaatregelen in het Westen in twijfel te worden getrokken: Trumps Verenigde Staten zijn een voorbeeld van dit standpunt, hoewel niet het enige, zoals de aarzelingen van de Europese Commissie aantonen.

Ten tweede variëren de emissies per regio. In 2019 bedroeg de gemiddelde uitstoot van broeikasgassen per hoofd van de bevolking wereldwijd 4,4 ton per jaar. De VS overschreed de 15, de OESO schatte deze op 9, China op ongeveer 7, Zuid-Amerika op 2,1, en India en Afrika genereerden amper 1 ton per hoofd van de bevolking per jaar.

Ten derde verergert de demografie de situatie. Naar schatting is twee derde van de groei van deze gassen in de afgelopen decennia te wijten aan bevolkingsgroei. Tijdens mijn middelbareschooltijd in Girona waarschuwde professor Fustagueras ons dat we van 2,5 miljard inwoners in 1960 naar 5 miljard in 2000 zouden gaan. Hoewel ze gelijk had, geloofden we haar niet. Maar het proces stopte niet: vandaag de dag zijn we meer dan 8 miljard en tegen het einde van de eeuw zullen we 11 miljard bereiken, met Afrika als koploper in de verandering (van 1,4 miljard in 2022 naar 2,5 miljard in 2050 en bijna 4 miljard in 2100).

In het Westen zouden de kosten van de energietransitie degenen straffen die het minst hebben.

Ten vierde maakt groei de oplossing onmogelijk. Emissies zijn direct gerelateerd aan de stijging van het bbp of het bbp per hoofd van de bevolking: zowel in het Westen als in opkomende landen is het moeilijk om de levensstandaard te verbeteren zonder hogere emissies.

Ten vijfde is er een technische oplossing. Zoals China's opkomst van schone en goedkope technologieën (elektrische voertuigen, zonnepanelen, batterijen en windmolens) aantoont, is er hoop. En we zouden ons wereldwijde oplossingen kunnen voorstellen: de overdracht van groene energie tussen verschillende delen van de planeet of, voor ontwikkelingslanden, de mogelijkheid om de fossiele brandstoffase te omzeilen.

Ten zesde: politieke onmogelijkheid. Elke effectieve maatregel ter vermindering van de uitstoot brengt hoge economische kosten en grote groepen verliezers met zich mee. In het Westen zouden de bbp-reductie die sommigen prediken of de kosten van de energietransitie degenen met de minste problemen het hardst treffen; wie zal in de rest van de wereld beweren dat inkomensverbetering niet mogelijk is? Elke oplossing zou een diepgaande herverdeling van inkomen en vermogen met zich meebrengen, zowel tussen als binnen landen – de olifant in de kamer die niemand lijkt te zien.

En ten zevende, onvermijdelijke aanpassing. Zonder een effectieve wereldwijde oplossing in het verschiet en zonder serieuze herverdeling is er geen andere effectieve uitweg dan aanpassing: de verandering waarin we ons bevinden, zal doorgaan. Wat er ook gebeurt.